«Nanoteknologia, berez, ez da arriskutsua; hari aurka egitea naturaren aurka doa»

Gizaki arruntok ikusi ohi ez ditugun mundu txikietan arreta jartzen du Angel Rubio fisikariak (Oviedo, Espainia, 1965). EHU Euskal Herriko Unibertsitatean Materialen Fisikako katedraduna izateaz gain, hango Nano Bio Espektroskopia taldea zuzentzen du. Hilaren hasieran Donostian egin den materialen simulazioari buruzko Psi-k kongresuko presidentea izateak arlo horren ikuspegi zabala eman dio.

Materialen simulazioa landu zenuten kongresuan. Zer ote da hori?

Ordenagailuz egindako kalkuluak baliatuz, existitzen diren materialak deskribatu eta material berriak aurreikustea da helburu nagusia. Lego-an jolastea bezala da, pieza guztiak mahai gainean jarri, eta estruktura berriak sortzen ditugulako. Hori da, azkenean, atomoekin eta molekulekin egiten duguna solido berriak eratzeko edota neurrira egokitutako ezaugarriak dituzten material berriak sortzeko.

Era horretan, esaterako, materialen eroankortasun elektrikoa hobetu daiteke. Elektronikaren alorrean ere aurrerapausoak ematen dira, informazioaren transmisioen abiadura azkartzeko, ordenagailuen memoria handitzeko edota aplikazio energetikoak sustatzeko.

Zientzialari andana bildu zineten...

Konferentzian 1.200 lagun inguru izan dira, 92 herrialdetik etorriak, ikerketa arlo zabal baten erakusle: Eguzki Sistematik kanpoko planeten ikerketa, biokimika, biologia, big data... Erabat teorikoa izan da kongresua, baina aplikazio teknologikoei oso lotuta egon da. Izan ere, fisikari konputazionalen eskutik joateak industrian prozesuak azkartzeko balio du.

Zertaz hitz egin zenuten?

Kongresuan azken bost urteotan simulazioaren arloan izan diren garapenak jorratu ditugu. Algoritmo matematikoak erabilita, kalkulu programetan algoritmo horiek inplementatu eta superordenagailuetara eramaten dira gero. Materialen arloan izan daitezkeen berezko arazoak landu ditugu, kimika, medikuntza, geofisika, astrofisika edota klimatologia espezialitateetan.

Alde teorikoan aurrerapauso nabarmenak izan direla esango nuke. Horiek azaltzea nahiko konplexua izango litzateke, baina Donostiako kongresuan garatu dena hurrengo bileran —bost urte barru— ikusiko diren garapen teknologikoen hazia izango da.

Alde teorikoan egotea etsigarria al da?

Inola ere ez. Are gehiago, esango nuke oso pozgarria dela zenbaitetan ikustea zuk aurreikusi duzun zerbaitek gero garapen esperimentala izan duela. Hala ere, batzuetan, tarte handia dago ikertzen denaren eta gero garatzen diren produktuen artean, garapen guztiak ez direlako ekonomikoki bideragarriak. LED argiak, adibidez, orain hasi dira egunerokotasunean erabiltzen, baina teknologia hori aspalditik ezagutzen da. Kasu honetan, orain dela 20 urte ez ziren bideragarriak, baina orain bai.

Zure lan arloak izen bitxia du: Nano Bio Espektroskopia. Zertan datza?

Espektroskopia, funtsean, zerbaiti begirada botatzea da. Zenbait materialen gainean argia aplikatzen dugu, eta nola aritzen diren ikusten. Materia kontrolatu, eta elementu berriak sortzen ditugu, argiaren eta molekulen arteko interakzioa eraginda. Labur esanda, material horiek ikusi, ulertu eta kontrolpean edukitzea.

Eta horrek ba al du aplikaziorik?

Bai, arlo askotan erabil daiteke. Energia modu optimoan garraiatzeko gai diren material supereroaleak, katalizatzaileak, minbiziak jotako zelulei argiaren bitartez erasotzeko fototerapia, edota fotosintesi artifiziala, adibidez. Azken kasu horretan, argia energia elektriko bihurtzen, eta hori biltzen saiatzen gara, naturan izaten den prozesua oinarri hartuta.

Grafenoari buruz asko hitz egin da, baina oraindik garatzear dago. Zergatik?

Hor, ingelesez hype esaten diotena izan da: neurrigabeko interes bat, alegia. Itxaropen handia jarri da zenbait materialetan, ustez edozertarako baliagarriak izango direlakoan, baina hori ez da erreala. Material bakoitzak aplikazio bat izango du, eta, seguruenera, nanotubu, grafeno eta sistema fulenerikoen arteko konbinaziotik etorriko dira aurrerapenak.

Zer esango zenieke nanoteknologia arriskutsua dela esaten dutenei?

Arriskua giza jarduera anitzetan dagoela, baina ondorioak betiere kudeaketaren arabera izango direla. Nanoteknologia, berez, ez da arriskutsua, horren inguruan egiten dugun erabilera zaindu behar bada ere.

Partikula berrien garapenean tentuz ibili behar dugu, eta, bereziki, prozesu toxikologikoak aztertu behar dira. Baina haren aurka joatea naturaren aurka aritzea da, aukera izugarri zabalak eskaintzen baititu. Aurrerapen horien haritik egiten den erabilera egokia eta etikoa izan dadila zaindu behar dugu, noski, baina esplorazioari ezin zaio trabarik jarri.