Aurten, Kuikui ikuskizunarekin saio handiak egingo dituzte, baina kopuruz gutxiago izango dira. Dena den, Kuikui saioarekin ez ezik, Zorionak, Marimotots formatu txikikoarekin ere jarraituko dute, Amaren intxaurrak heriotzari buruzko ikuskizunari jarraipena emateko. Hona hemen Kuikui ikuskizuna zer den, zazpi galderatan:
1. ZER DA 'KUIKUI'?
Pirritx, Porrotx eta Marimototsen proiektu berria da Kuikui, eta euskararekiko duten kezkatik abiatuta sortu dute, Joxe Mari Agirretxe Porrotx-en arabera: «Beti diogu euskaldunok izokinak garela, gurea bezalako hizkuntza txiki batek aurrera egiteko parean korronte handi bat daukalako». Txorien kantuaren bidez irudikatu dute euskara, eta, hizkuntzaz bezala, balioez ari dira, beste mundu bat irudikatzeko asmoz: «Irudikatzen dugu mundu bat non denok izango dugun toki bat: pertsonak, herriak, kulturak...». Ohi bezala, gai hori ardatz hartuta, ipuin bat, disko bat eta ikuskizun bat prestatu dituzte.
2. ZEIN DA IKUSKIZUNAREN ABIAPUNTUA?
«Zabaldu besoak, astindu hegoak, adi belarriak, ireki begiak!» esanez hasiko da pailazoen ikuskizuna. Txoria nintzela kantua abestu, eta etxeko sukaldean hegan egiten ikasiko dute. Izan ere, txoriek altueratik, zerutik, urrutira ikusteko duten gaitasuna miresten du Marimototsek, ikuspuntu zabalago bat izateko modua ematen dielako: «Txoriei begirada horrek gaiei heltzeko beste modu bat eta askatasunez bizitzekoa ematen die», azaldu du Porrotxek.
3. ZER GAI LANDUKO DITUZTE?
Goitik duten urrutirako begirada horri esker, pailazoek hainbat pertsonaren errealitatearekin egingo dute topo. Plastikoz betetako balearekin elkartuko dira, eta, hari lagundu nahian, Txomin ikusiko dute, Ameriketako indioa. Balearekin bezala, Tiderrekin egingo dute topo geroago, Afrikatik Euskal Herrira ezkutuan datorren migratzailearekin, anaia Baionan daukalako zain; eta, geroago, Ilargi baserritarrarekin eta Margarita oiloarekin. Margaritak koloretako arrautza bat errun du, eta Txitakolorea jaioko da bertatik, «ostadarraren koloreak munduan zabaldu nahi dituena».
4. ZER KONTATUKO DU IPUINAK?
Miren Amurizak idatzi du Kuikui ipuina, eta Irrimarrako Irene Irureta eta Karmele Gorroño ilustratzaileek jantzi dute irudi koloretsuz. Txorien kantuaz mintzo da, bakoitzak bere abesteko modua baitu: zozoak kui-kuikui egiten du, tukanak kerrek-kerrek, hontzak bu bururu uru-uru. Txorien kantuak baliatuz, munduko hizkuntzez ari da Amuriza: «Hizkuntza aniztasunaren inguruko testu bat da, txorien bidez geure jarrerak islatu gura dituena, askotan imitazioz hizkuntza handien musika horri jarraitzeko joera dugu, eta geurea galduz joaten gara». Paperean argitaratzeaz gain, ipuinaren ahozko grabazioa ere egin dute, eta ikus-entzunezko gisa ere ikus daiteke.
5. NOLAKOA DA DISKOA?
Hamabi abestiko diskoa ondu dute pailazoek, eta Xabier Zabala aritu da horiek sortzen edo egokitzen. Izan ere, hamabi abesti horietatik bost grabatu berriak dira: Kuikui, Txoria nintzela, Bakarrik eta libre, Xoxoak galdu du eta Itsasoa laino dago. Istorio baten bidez josi dituzte kantuak, eta, protagonistak txoriak izanik ere, gaur egun gertatzen diren hainbat gairi buruz hitz egiten dute: munduko hesiei buruz eta Bidasoan hildako migratzaileei buruz, kasurako.
Ikuskizun berriaren disko-liburua eskuratu nahi duzu? Bidali zure marrazkia [email protected] helbidera, eta eskuratu zozkatuko ditugun bost sortetako bat.
6. HABIA KUTXAK, NORI?
Kuikui ikuskizuna egiten duten herrietan, euskalgintzan aritzen diren taldeei txorien habia kutxak oparituko dizkiete pailazoek. Aranzadi zientzia elkartearen Txoribox proiektuarekin bat eginez, elkarte horien eguneroko lana aitortuko dute: «Munduko txoriek habiak behar dituzten bezala, munduko hizkuntzek habiak behar dituzte. Euskal Herrian herri guztietan ari dira elkarte eta pertsonak euskararentzat habiak sortzen, euskarak izan ditzan espazioak egunerokoan txoriak bezala modu askean bizitzeko». Nafarroan ekoizten dituzte habientzako kutxak, eta jendea animatu nahi dute horiek egitera eta jartzera, txoriek babeslekuak izan ditzaten. Gero, Aranzadi elkartekoek jarraipena egiten diete txoriei, haiei buruz gauza gehiago jakiteko asmoz; azken batean, ikasketa prozesu bat da.
7. EMANALDIAK, NOIZ ETA NON?
Hauek dira oraingoz iragarri dituzten datak:
Abenduaren 3an: Irurtzungo kiroldegian.
Abenduaren 8an: Donostiako Intxaurrondoko kultur etxean.
Abenduaren 12an: Zizur Nagusian.
Abenduaren 19an: Barakaldoko antzokian.
Abenduaren 26an: Durangon, Landako Gunean.
Abenduaren 27an: Azkoitiko antzokian.
Abenduaren 29an: Bermeoko frontoian.
Abenduaren 30ean: Ondarroako frontoian.
Hasieran, Pirritx, Porrotx eta Marimotots bihar ziren Kuikui ikuskizuna lehen aldiz ematekoak, Amurrioko (Araba) Buñueta kiroldegian. Ordea, COVID-19ak ekarritako egoeraren eraginez, emanaldia bertan behera utzi eta aurreragorako uztea erabaki dute antolatzaileek. Amurrioko Udalak ohar batean jakinarazi du atzeratzeko erabakia, «zuhurtziagatik eta erantzukizunagatik» egin dute urratsa.
ZORIONAK, MARIMOTOTS
Abenduaren 10ean: Pasai Donibaneko Juanba Berastegi kulturgunean.
Abenduaren 15ean: Argantzonen.
Abenduaren 17an: Donostian, Okendo kultur etxean.
Abenduaren 23an: Villabonako Gurea antzokian.
