Euro Galeusca

Duela hamalau urte argitaratu nuen Euskaldunon Egunkaria-n lehen artikulua —baina orduko ondare gehiena legez, desagertuta dago saretik 2003tik—. Stephen Frears zinema zuzendariaren trilogiako bigarren filma aipatzen nuen, The Van (Furgoneta). Lehendabiziko The Snapper-en —hegoaldean, Café Irlandés— arrakastarik lortu ez arren, Dublingo langile auzo bateko uda kontatzen duen film horrek badauka eszena gogoangarririk: Belfast balitz legez, kaleak laranjaz, zuriz eta berdez margotuta daude, oldar abertzale batek harrapatuta auzunea. Motiboa, Irlandako futbol selekzioa, ezustean, Italiako Munduko Txapelketara sailkatu izana. Lehen faseko taldean irlandarrei nor egokituko, eta Ingalaterra. Partida pubetik ikusten dugu, irlandarren gola, anglosaxoniarren berdinketa. Azkenean, parra, baina ospakizun izugarria daukate tabernan. Eta hooligankeria abertzale betean entzuten diogu gizon serio xuhurrari: «Winston Churchill, Arabiako Lawrence, Elton John, izorrai zuek guztiok!». Komedia sozial batean politika bete-betean sartu zen, edozein herri txikiren gozagarri. Une irrigarria da zinez, zentzumenik oinarrizkoenak piztuta futbolaren eta selekzioen zurrunbiloan guztiz murgilduta. Inoiz baino argiago ageri du eszena horrek berezko selekzioa izatearen garrantzia. Fribolitate puntua onartuta ere, soziologo gehienak bat etorriko direlakoan nago, masa fenomeno sozialak dituen aukerak ukatuak zaizkigula dagokigun estatuarekin nazionalki bat egiten ez dugunoi. Fribolitate horren ondorioz, selekzioen aldeko indar xahutzean uzkur ere izan naiz sarri. «Selekzioa eduki daiteke estaturik gabe ere; hara Gales» argudioa bestela bainekusan: estaturik ezean, edo hartara bideratutako egoerarik gutxienean, zertarako selekzioa? Baina, berriz ere, gaur egun kirolak —futbolak batez ere, tamalez— daukan botere sinboliko eta bateratzailea aintzat hartu behar da ezinbestean. Bilboaldean alarma bat baino gehiago zeuden piztuta, azken urteotako etorkinen seme-alabek —umeak ez dira etorkin, asko hemen jaio dira eta besteak gurasoek ekarri dituzte; eta noiz arte zaren etorkin galdetzera ere bagaramatza horrek, baina beste baterako utz dezagun orain hori—, Real Madril eta Bartzelonako kamisetak, garaileenak, zelan janzten zituzten; munduko talderik berezienaren habian bertan. Athleticen aurtengo denboraldiak Euskal Herriarekiko lehen lotura sentimentala eskaini die milaka euskal herritar berriri Bizkaian.

Eta egunotan irakurri dugu 2020ko Europako Futbol Txapelketa antolatzeko asmoa ere baduela Irlandak... Eskozia eta Galesekin batera. Entsalada zeltiko ederra. Baten batek esango du, berriz ere, kirola eta politika ez direla nahastu behar, baina Hegoaldeko telebistetan, Eurokopa aitzakia sumatzen den hispanokeriaren baitan, ez da kalterako begiratzea zer gertatzen den ez hain urrun: Londresek —Ingalaterrak, Erresuma Batuak, Westminsterrek, britainiar estatuak, deitu nahi bezala—, ez du berba erdirik esan proposamen zeltikoaren aurka. Esaterako, zer demontretan ari diren bere lurraldeko bi erregio atzerriko estatu batekin txapelketa bat antolatzen. Hain gutxi Irlandak, noski, zertan ari den mendeetan zapaldu dituen estatu bateko erregioekin elkarlanean kasu. Gales eta Eskozia nazioak dira, nor bere autonomia maila, bere hizkuntza egoera eta nortasun berezituarekin. Gales, Irlanda eta Eskozia dira, ez Bretainia ordea. An Oriant, Brest edo Roazhon berdin-antzera leudeke Glasgow, Cardiff eta Corken ondoan, kulturaz eta nortasunez. Baina Paris ez da Londres. Eta Madrilek Paris amets, ez Gibraltar kendu eta burla egiten dieten anglosaxoniar liberalak. Baina pertsonak botoa duela eta botoa dela erabakitzeko tresna lar barneratu dugu, eta gutxiegi nazio bakarraren kontua.