Gure gazta zatia

Hegosudandar beltzak sudandar arabiarren aurka borrokatu dira egunotan, Hego Sudanek Hegligeko petrolio gunea berari dagokiola ebatzita. Khartumek, berriz, Kordofan hegoaldeko matxino beltzei laguntzea egotzi dio Jubari. Independentziak ez du arabiar eta beltz animisten arteko gatazka ezabatu, baina inori ez zaio otu lehengoratzea eta denak Sudan bakarrean bizitzea.

Tuaregak Azawadeko eremu zabalean ibili izan dira ahuntz eta dromedario taldeekin. Gaur jeep asiarretan arma modernoak darabiltzatela esan nahi diote munduari, basamortuko eremua beraiei dagokiela. Iparrera, Frantziara eta Aljeriara begiratu beharko dugu haizeak zer dakarren jakiteko. Baina Afrika mendebaldeko estatuek muturra sartzera, pentsatu beharko lukete, Nigerrek bereziki, etxeko tuaregak ere matxina dakizkiokeela.

Itsaspeko lurrak dardara egin du berriz Indiako Ozeanoan, eta Aceh hor dagoela jakinarazi, Sumatrako muturrean. Tsunamiak independentzia gerraren amaiera eta bake hitzarmena ekarri zuen. Urak gora egin ahala espetxetik ihes egitea lortu zuen Irwandi Yusuf independentista egon da ordutik agintean, Zaini Abdullah gerrillakide ohiak hauteskundeak irabazi arte. Eta Indonesiako beste muturrean Papua Askeko Mugimenduak.

Afrika mendebaldetik Asia ekialdera, tamilak, balutxeak, kurduak, uigurrak, tibetarrak, riftarrak, kabiliarrak, Myanmarko katxin eta karenak, Nigerko deltako ogoniak... Munduak hartu duen abiadan, zail dago zail hurrengo estatua non sortuko den iragartzea. Baina sortuko dela erraz esan daiteke, asmakeriatan ibili barik ere.

Ez dago urrun Nazio Batuetako Batzar Nagusian 200. aulkia jarriko den eguna. Hamarkada honetan, badaude lauzpabost galdeketa iragarrita, eta etorriko dira gehiago. Arma eta indar bidez askatu dute bere burua gehienek. Norvegiak 1905ean beste bide bat erakutsi zuen, Suediatik bereiztea bozkatu ondoren.

Europan izan dira gero ere erreferendum gehienak, baina baita odoluste handiak ere, estatuaren mugak noraino iristen ziren ebazteko. Herriek bere burua gobernatzera tematuta jarraitzen dute, eta estatu tradizional, itxi eta atzerakoiek hori eragoztera. Geroz eta gehiago, horratik, iparraldeko haize demokratikoak hartzen dituenak, herritarren borondatea aintzat hartzekoa dela sinetsita. Nork esan behar zigun asteon Le Monde-n agertutakoak irakurriko genituela: Azawaden hasi eta Ipar Euskal Herriko Lurralde Elkargoarekin amaitu.

Jon Maiak bildu du hori guztia Gazta zati bat dokumentalean: mundua gazta handi bat bada, denok izan dezagun geure zatia. Aralarko artzain-borda batetik Eskoziako erreferendumeraino eroango gaitu Idiazabaldik abiarazitako Nazioen Munduaren bidetik. Larunbatean da estreinaldia, eta izango du segidarik han-hemenka. Eskozian piztu dute eztabaida, Katalunian bete-betean erantzun, Flandrian mahai gainean dago auzia, Irlandan ere jarri diote data, Faroeetan hurbil dute, eta Euskal Herriak ere bere gazta zatia behar du. Nork berea. Norbere gazta bakea ere bada, ingelesezko piece (zati) eta peace (bake) hitzekin jolas eginda. Afrikan, Europan zein Asian, herri bakoitzak bere bidea hautatzeko aukera izatea lasaitasunerako eta bakerako bidea da. Arbizun berriki arte egon den pintaketa batek zekarrenez: Hau zerbaiten hasiera da.