Harriondoa etxaldearen behealdean abiatzen den xendan ibiltzen hasiko gara, abiatze honetan seinale horiak bidelagun ditugula. Laster batean, zurezko langa bat topatuko dugu, eta horretan zuzen jarraituko dugu, ezkerraldera doan xenda utzita. Handik bueltatuko gara gero. Langatik aitzina jarraitzen du horiz seinalatutako xenda polit-polit batek, Harriondoko Kaskoa mendi bizkarraren hegoaldeko maldatik. Bazterren edertasuna gozatuta, lepo bat pasatuko dugu (674) eta, iraztor xenda honetan jarraituta, apur bat beheraka joango gara. Ahunztarreko erreka politaren iparreko aldean azken uneraino geratuko gara, harkaitz eta pagoen artean ezkutatuta dagoen ubera batean beste alderat pasatuko garen arte.
Hortxe topatuko dugun lurbidean, ezkerraldera eta gorantz joko dugu, eta berehala helduko gara Mendiartea izena duen artzain txabolaraino. Hantxe utziko ditugu seinale horiak... baina haien ordez laranja kolorekoak izango ditugu bidelagun! Txabolaren saihetsean gorantz seko abiatzen den lurbidean aurrera jarraituko dugu, leku baztertu hauen paregabeko lasaitasuna gozatuz. Lurbide honek poliki-poliki gora eginaraziko digu, Lezetako kaskoaren harkaitz guztiz ederren artean. Erran beharrik ere ez egundoko bazter miresgarriak, hurbilekoak zein urrunekoak, izango ditugula begi-bazka. Abiatu garenetik ordu eta erdira, Urtaraiko lepora iritsiko gara (885), eta betiere lurbide goxo honetan jarraituko dugu. Une batean, Nafarroa bitan zatitzen duen muga ere igaroko dugu oharkabean.
Bidean topatuko ditugun bide sardetan goiti joko dugu beti, eta oihan zati batetik irten eta berehala Burdinkurutxetako lepora helduko gara (1.092). Hantxe 152 zenbakia duen mugarria ikusiko dugu, Hairako basoaren gaindi zulatutako bidearen ertzean. Mugarri honi bizkarra emanda, ipar-mendebaldera joko dugu, Urtaraiko mendi maldan gora igotzeko. Gailurra (1.152) laster batean zapatuko dugu. Luzeegi joko luke tontor xume honetatik ageri diren mendi eta bestelakoen aipamen zehatza egitea. Bista zoragarria badela zehaztu beharrik ez dela, eguraldi ederra lagun, zinez balio du tontor zabal eta ordoki honetan behar den denbora geratzea.
Ehizalekuek itsustutako hegia
Eraisteko ordua beti goizegi etortzen delarik, hegiaren hariari jarraituko diogu, lehenik guztiz iparralderantz, eta gero mendebalderat bihurtuko zaigu poliki-poliki. Urtarai izenean ur badela uler daiteke erraz, ikusiko dugularik gailur hauetan nola hazi egin den ihia. Bizkarrean behera goazela, bidelagun ditugu uso ehizarako zelatagune itsusiak. Oihanean sartuko garelarik ere, hortxe izango ditugu. Batzuk zuhaitzen punta-puntan dira. Hegiaren haritik jarraituz betiere eta harri-metatxo batzuek ibilbidea seinalatzen digutelarik, Hortz Zorrotzeko harkaitzen artean (1.025) igaroko gara, oso arraildura politetik. Une batean, zuhaitzen petik irtengo gara, Usategiko txabolaren alboan igarota. Hemen, behera seko egin behar dugu, ibilgailuei egokitutako bidea heltzen eta kasik hor bukatzen den garateraino eraisteko (909).
Han berriro ere topatuko dugu tinda horiz seinalatutako ibilbidea, eta bururaino izango dugu bidelagun. Harriondoko Kaskoa deitutako bizkarraren ordoki zabaletik ibilita, Axerilepoa izeneko artzain txabolara helduko gara -mapan borda bezala emana da-. Haren ezkerraldeko saihetsera doa ibilbide seinalatua, baina oso polita da hegiaren hariari eustea, harkaitzen eta pago makurtuen artean. Hori egitean, harkaitz batean emana den haize-orratz bat ikusiko dugu. Ibilbide seinaledunak, pago eta gaztainondoen artean, emeki-emeki behera laguntzen gaitu, Harriondoko Erreka erdian ibiltzen zaion sakana liluragarriaren gainaldetik. Artegi polit-polit baten alboan (635) igaro eta denbora gutxira, joatean hartu genuen langaren gunera iritsiko gara, eta handik joan-etorri zati laburra izango dugu Harriondoa etxaldera bueltatzeko.
