Grafitien esparruan egindako lana Arte Ederretako ikasketekin uztartu zuenean hasi zen garatzen gaur egun egiten duen arte urbanoa. Espazio publikoa du lantoki Dos Jotas artistak (Madril, 1982). Hirietako seinaleak baliatzen ditu, bertzeak bertze, boterearen aurkako mezuak zabaltzeko.
Zer proposamen ekarri duzu Uhartera?
Elkarlaneko arte urbanoaren inguruko nire gogoeta ekarri nahi izan dut. Tailerra Hablarenartek eta Uharteko Arte Garaikideko Zentroak antolatu dute; elkarlaneko ideia hori nazioarteko bertze hainbat arte erakunderekin batera ari dira jorratzen.
Gizarte mugimenduen esparruko elkarlanaz ari zara?
Bai, batez ere. Hainbat esparru jorratu ditut. Batetik, grafitiena. Arlo horretan, artisten eta auzoetako elkarteen arteko elkarlana aspaldikoa da. Hego Amerikan, adibidez, bazterketa arriskuan diren umeekin horma-irudiak egiteko proiektu anitz egin dituzte artista urbanoekin. Bertzetik, espazio publikoa landu dut; gizarte mugimenduekin espazio publikoan parte hartzeko egitasmoak. Hirugarrenik, kontrapublizitatearen gaia dago. Artisten arteko elkarlana bada, espazio publikoan dagoen publizitateari aurre egiteko. Azkenik, aktibismoaren gaia jorratu dut, arte urbanoaren tresnak erabiltzen dituen aldetik.
Zer ematen dio zure obrak arte zentro bati, eta zer ematen dio zure lanari halako espazio batek?
Uste dut elkarri ematen diotela zerbait bi esparruek. Zer ikasi badutela. Kontraesanak ere sortzen dira, noski, esparru ezberdinak direlako. Baina bien arteko elkarlanaren emaitza beti da ona.
Zure berezko espazioa, hala ere, karrika da, ezta?
Bai. Ni 12 urterekin hasi nintzen grafitiak egiten. Gero, Arte Ederrak ikastea erabaki nuen. Gelako lana orduan kontzeptuala zen, konprometitua. Bertzetik, letrak eta irudiak egiten jarraitzen nuen karrikan. Une batean, bi esparru horiek bat egin zuten, eta oraingo nire lana egiten hasi nintzen.
Hiria da zure mihisea, hiriaren eta gizartearen inguruko hausnarketa piztu eta kritika egiteko, hain zuzen.
Nik mahai gainean jarri nahi dudan ideia da hiria gatazka espazio bat dela, ez dela toki batetik bertzera mugitzeko toki bat. Espazio hori pribatizatu egin nahi dute, eta nire lanaren bidez publikoa dela aldarrikatu nahi dut. Hori defendatu. Bertzelako gaiak ere utzi nahi ditut agerian, ikuspuntu sozial batetik: krisia, langabezia, mozal legea eta abar.
Herritarrak ari dira espazio publiko horren kontrola galtzen?
Zalantzarik gabe. Bartzelona da horren eredu, baina gauza bera egin dute Madril eta Sevillaren gisako hamaika hiritan. Legeak gogortu dituzte, espazio publikoan egin daitezkeen jarduerak murrizteko. Toki guztietan gertatzen ari den prozesua da.
Espazio publikoan dauden seinaleei ere egin diezu so, zabaltzen duten mezuari buelta emateko.
Espazio publiko horren gaineko kontrola islatzen duten hamaika seinaletan esku hartu izan dut, protestarako ikur bilakatzeko. Lanaren estetika seinaleak ematen du, eta artistak, berriz, ideia. Boterearen lengoaia boterearen kontra erabiltzen duzu.
Espiritu kritikoa piztu nahi duzu?
Bai, asmoa hori da. Gaur egun, oraindik ere krisiaren ondorioak pairatzen ari garen arren, jendeak, batez ere, erosotasuna bilatzen du. Ez dute borrokatu nahi; haien izenean bertze norbaitek eginen duela espero dute. Nire esku hartzeen bidez, lan hori ikusiko duenak gogoeta egin dezala bilatzen dut. Nik jendea aktibatu nahi dut. Hori errazago lor daiteke karrikan, arte zentro batean baino. Nire lana karrikan ikusten duenak ez duelako artetzat hartzen. Arte areto batean bertze zentzu bat du; artearen lengoaiaren barruan ulertzen dugu. Publiko zehatz batek hartzen du, gainera, halako mezu baten aurrean nolabaiteko adostasuna izan dezakeen jendeak. Karrikan edozeinek ikusten ahal du.
Karrikan ikusten duenak ez duela artetzat hartzen diozu, baina zuk bai, ezta?
Eztabaida horrek ez nau kezkatzen. Ez ditut etiketak maite. Nik egiten dudana definitu beharko banu, adibidez, nik ez nuke arte urbanotzat hartuko; nik arte politikoa dela erranen nuke.
Artea ez al da berez politikoa?
Nik uste dut dena dela politikoa. Arte politikotzat jotzen denak, hala ere, lotura handia du gizarte gaiekin; arte konprometitua da. Nik argi dut, halere, dena dela politikoa. Zizekek erraten duen bezala, kaka egitea ere politikoa da.
Segurtasunari buruz ere egin izan duzu gogoeta. Zein da zure kezka?
Espazio publikoa pribatizatuz joan da, eta horrek ekarri du gero eta kontrol handiagoa ezartzea espazio horretan. Pribatizazioak ekarri du kontrola. Espazio publiko guztiak daude kamerez beteta. Egungo gizartea kontrolaren gizartea da. Aireportu batera joaten bazara, adibidez, zuk erakutsi behar duzu ez duzula inolako asmo txarrik. Ez zarela errudun.
Ildo horretan, mozal legearen aurkako lanak egin izan dituzu.
Lege horren asmoa da, hain zuzen ere, herritarrok espazio publikoa ez erabiltzea protesta egiteko. Botereak egindako lege bat da, boterearen alde, noski.
Londresen, New Yorken, Miamin ere egin duzu lan. Aldea handia da?
Nik uste dut hiri guztiek gero eta antz handiagoa dutela. Espazio publikoaren erabilerari buruz, behintzat, bai. Eta hori tristea da.
Arte urbanoa iragankorra da. Sare sozialek hori aldatu dute?
Sare sozialek baino gehiago, Internetek aldatu duela erranen nuke. Hainbat artistak Interneterako egiten dituzte jada haien lanak. Hori ona den ez dut argi, itxurakeria ere ekarri baitu.
