Kontrakantxatik

Juan Ignazio Zulaika

Kategoria: Sailkatu gabea

American dream

2022-12-22 /

Miamiko (Florida) urbanizazio batean paseatzen ari gara, bilobak zaintzen. Emakume bat hurbildu zaigu. Latinoamerikarra dela begi-bistakoa da. Jatorriz nongoa den galdetzen diot. Kolonbiarra, duela 37 urte etorri zela Estatu Batuetara.

Lehengusua zeukan New Jerseyn bizitzen. Kolonbiatik etortzeko 2.000 dolar bidali omen zizkion.

Horretara dedikatzen den jendearekin harremanetan jarri zen. Ordaindu zituen 2.000 dolarrak eta hor hasi zen ustez paradisura eramango zuen ibilbidea. Oinez, busez eta autoz, Mexikoraino ailegatu zen.

Behin Texaxen, Rio Grande ibaia gurpil pneumatiko batean pasa zuen. Emakume bakarra taldean. Zain zituzten “koioteak”, ezkutatzeko esan zieten; ilundu arte. Arizonako basamortu bat gauez igaro zuten, bitan bakarrik gelditu ziren atseden hartzeko eta ur tragoa edateko kantinploratik. Egunsentian, auto bat zuten zain zubi azpi batean. Handik Houstonera.

Houstonen hotel batean deskansatu ondoren, bidaiari bakoitza adostutako helbidera bidali zuten. Los Angelesera, Chicagora edo New Jerseyra, Mariaren kasuan.

Sasian, etxeak garbitzen, Ronald Reaganen amnistia bati esker lortu zuen green-carda. Baimen horrekin, permanent resident, zeruaren atarian zen jada; lana eska zezakeen edonon.

Bospasei urte geroago, hiritartasuna lortu zuen. Maria, american citizen bihurtu zen. Ondorengo pausoa izan zen ama eta anaia bat erreklamatzea, Estatu Batuetara etor zitezen Kolonbiatik.

Ezkondu eta Floridara bizitzera etorri ziren jaiotako alabarekin. Unibertsitatean karrera ikasi zuen alabak, komunikabideekin lotutako ikasketak. Lau hizkuntzaren jabe omen da eta horrek lagundu dio alabari Fort Laudardeleko hotel batean lana egiteko.

Mariak 60 urte bete zituenean, Europan zehar ibili ziren bidaiatzen senarra eta biok. Venezia, Paris, Barcelona, Madrid… todo muy lindo. Bere bizitzako egunik ederrenak.

2015ean alargundu zen. Alabaren lankide bati esker, ume bat zaintzen aritzen da egunero zortzi orduz. Senarra zenaren pentsioa kobratzen duen bitartean.

Frontoira joateko ordua iritsi zait. Agur esan diot emakumeari. Agian, ez dugu inoiz elkarren berri izango.

Nik ere, green carda lortu nuen. Beste bide batetik. Jai-alai player gisa. Gure bidea askoz samurragoa izan zen. Biok, ordea, american dream horren atzetik hurbildu ginen nazio honetara. Bakoitza bere bidetik eta bere erara. Gaur, kasualitatez, topo egin arte. 

Jaka txapeldun, buruko minak

2020-11-30 /

Eric Jaka zeruan sentitu zen Eskuz Banakako finalerdia irabazi zuenean. Geroztik, zeruan eman du ia astebete. Zerutik lurrera zetorrela —finala jokatzeko Altuna III.aren aurka— lainoen artean, Maradonarekin egin zuen topo. Zertaz aritu ziren, ez dut elkarrizketaren berri. Dakidana da: “Maradona ez zela edozein izan, larruzko pilota bati itsatsitako pertsona bat izan zela, dohain zerutiarra izan zuena baloia oso ondo tratatzeko, gerlari bat”… Halaxe kantatu zion Andres Calamarok.
Donostiako Kontxako paseoan buelta bat emanez, 20 bat lagunez osatutako taldea sumatu nuen hondartzan, argentinar bandera airean, Bocako kamisetak, Argentinos Juniorsekoak ere bai, kandelak piztuta zeuzkaten aldaretxo batean, burumakur batzuk, zerurantz begira besteak; otoitzean denak. Santutegi bat. Maradonianoen elizako feligresak? Maradona, dagoeneko, zeruko bidean zen, gerlariei dagokien Olinporako bidean.
Zestoan (Gipuzkoa) bada beste santutegi bat, Xabier Iriondo pilotazale amorratuak sortutakoa. Etxabe bat santutegi bihurtu duena, ez Maradonaren aldekoa, ez. Eskuzko pilota memorabilia pilatu du bertan: ehunka argazki ditu, liburuak ugari. Pareta korrederak mago baten xistera batetik bezala agertzen dira derrepente, sabaia, dena eskuzko pilotari txapeldunekin beteta. Museo txiki bat da Iriondorena. Buruz buru txapeldun izandakoek leku berezia dute santutegian.
Egunero joaten da etxabera. Ez dut uste kandelak piztera, ezta otoitz egitera ere. Pilota bizimodu bat izan da beretzat. Entretenimendua. Gozatu eta lagun asko egin ditu pilotari esker. Dedikatoriak ikusi besterik ez.
Iriondok begi onez ikusten du Jokin Altuna, faboritoa finala jokatu aurretik. “Beldur baino, ez ote zuen finala galduko”…
Eric Jaka ez da edozein hemendik aurrera. Finala irabazi zion Altuna III.ari, kostata, 22-20, baino irabazle. Eric Jaka pilota bati itsatsitako pertsona bat zela bagenekien. Pilota oso ongi tratatzen duela erakutsi zuen Bizkaia pilotalekuan. Gerlari bat dela Eric Jaka.
Galdetu bestela Xabier Iriondo “beldur zen gizonari”. Ba ote zuen zestoarrak Maradonak eta Jakak edukitako elkarrizketaren berri? Edo, agian, bere beldurrak terrenalagoak ziren. Ez daukala leku gehiago bere etxabean beste gerlari baten argazkia sartzeko. Izan ere, Jaka txapeldun berria baita. Bere tartetxoa irabaziz santutegian. Baina non? Biharamuneko buruko minak Iriondorentzat.

Ogi beltza

2020-11-23 /


Azaroak 23, Arantzatzuko Amaren Egutegiak orriaren erdian esaldi hau: “Gose handiarentzat ez da ogi beltzik”.
Ogi beltzak fama txarra dakar: miseria, eskasia, arrazionamendua… garai beltzen adierazle. Gerra edo gerra osteko denborarekin lotzen dut nik, aurrekoei entzun bainien ogi beltza nola jaten zuten, ogi zuria geroago etorri zela bizi baldintzak hobetzen joan ahala.
Gure zesta-puntako maisuak, Rafael Elizondo andoaindarrak, gerra Filipinetan ezagutu zuen, Manilan, 1944an. Beltzak ikusi zituzten japoniarren hiru urteko inbasioaren ondorioz, egoera beltzten joan omen zen estatubatuarrek erasora jo zutenean, eta, japoniarrak desesperaturik, sekulako triskantzak atzean utzita. Bi pilotarik, Aiestaranek eta Mugartegik, Elizondoren lankideak biak, bizia galdu zuten. Bizirik atera zirenak, apenas ezer jateko edo edatekorik. Ezta ogi beltza ere.
Tolosako Beotibar frontoian Elizondo gurekin, mutikoekin haserretzen zenean, kasurik egiten ez geniolako, zera leporatzen zigun, irribarre sarkastikoaz: “Zuek! Ogi beltza besterik ez duzue jango”… Guk ez genion ulertzen, bakarrik etorkizun beltza aurreikusten zigula antzematen genuen. Irribarre txikiarekin erantzuten genion munduan zehar ibilitako maisu zaharrari.
Bestetan, berriro haserretzen zenean (maiz gertatzen zen), zera esaten zigun: “Zuek! Alegiatik (Tolosatik hiru kilometrora dagoen herria) haratago ez zarete joango”. Berriz ere, etorkizun beltza iragartzen zigun, oraingoan ogi beltza bertan jatera kondenaturik. Mundu txiki hura izango zela gure destinoa, eta ez Alegiatik harantz imajinatzen genuen Lur Agindua, Madril, Bartzelona, Estatu Batuak, Mexiko… Irribarre txikia agertzen zen gure aurpegi inozoko ezpainetan.
Alegiatik gertu sortu zen Altuna III.a, Amezketan. Ez zuen, adinarengatik, entzungo “ogi beltzarenak”, etorkizun beltzaren seinale. Txikitatik ogi zuria ezpainetan, bide gozoa ezagutu du orain arte. Atzo, azaroak 22, une beltzak pasatu zituen amezketarrak Darioren kontra eskuz Banakako Txapelketan. Azkenean, ordea, erraz antzean nagusitu zen, finalerako pasea lortuz.
Elizondok, Alegia aipatu ordez, Lizartza aipatu zezakeen, hiru bat kilometro baitaude Tolosatik, garai hartako bide bakarra Iruñera joateko, handik Zaragoza… mundu zabalera. Lizartzakoa da Eric Jaka: hark ere Banakako finalerako txartela lortu zuen joan den larunbatean, Elezkano II.aren kontra. Ez du bide samurra izan lizartzarrak, beltzak ikusi zituen Bakaikoaren aurka lehendabiziko kanporaketan; erraz irabazten joan arren, azken beltzean bi tantoko bentajarekin konformatu behar izan zuen. Urrutikotxea kanporatu ondoren, Elezkano gero, zeruan sentitzen dela adierazi zuen.
Gose da Jaka, gose Altuna III.a. Eta “gose handiarentzat ez da ogi beltzik”. Zeruan seguru ezetz, hala baitio azaroaren 23ko Frantziskotarren Arantzatzuko Amaren egutegiak.
Finala, Altuna eta Jakaren artekoa, datorren igandean jokatuko da. Alegiatik haratago: Bilbon, hain zuzen.

Erremontea, erromantikoen uharte

2018-06-15 /

Egun gutxiko aldearekin agertu ziren komunikabideen aurrean Josemari Barrenetxea eta Koteto Ezkurra. Barrenetxea, Oriamendi taldeko arduraduna da, erremontea zulotik ateratzeko azken ahalegin enpresariala. Hurbiletik begiratuz gero, ordea, Barrenetxea erromantikoen uharteko azkeneko mohikanoa da.

Koteto Ezkurra egun batzuk geroago agertu zen medioen aurrean. 44 urte ditu eta, agur esateko ordua iritsi zaiola, aitortu zuen doneztebearrak. Etxeko egongelako apalak trofeoz eta txapelaz gainezka dauzka, baita oroitzapenez ere. Bera izan baita azken hamarkadetako erremonteko pilotari onena. Seguruenik, inoiz izan den handienetakoa ehun urteko historia duen pilota modalitatean. Datorren irailaren 26an jokatuko du azken partida, Hernaniko (Gipuzkoa) Galarreta pilotalekuan.

Kostako da beste Koteto bat sortzea baldintza normaletan. Are gehiago, erremonteak pairatzen ari den egoera iluna ikusita. Erremontea zulo batean sartuta dagoela esan zuen nafarrak, aldaketa sozialak medio; hitz bitan, zaleek bizkarra eman diotelako erremonteari.

Paradisu baten antzeko uhartean bizi ziren erremonte zaleak Ezkurrak debuta egin zuenean, orain dela 28 urte. Gaur egun, ordea, ozta-ozta irauten du bizirik. Noiz arte? Kalean da galdera.

Diru eske azaldu zen Barrenetxea Diario Vasco egunkarian; diru publiko eske , hain zuzen. 600.000 euroko aurrekontua dauka urtean Oriamendi enpresak erremonte profesionala kudeatzekoa, astean lau jaialdi eskaintzeko, jaialdi bakoitzean 150-200 ikusle biltzeko, bataz beste.

Eusko Jaurlaritzak 150.000 euroko diru laguntza eman zien, hiru urterako. Akordioa hiru urte bukatu zela eta, geroztik, ez dute erantzunik jaso euskal administrazioaren aldetik.

Galarreta, erromantikoen uhartea, nonbait, urrun samar gelditzen da Gasteiztik.

Duela 50 bat urte eraiki zen Hernaniko Galarreta pilotalekua. “Orioko erromantikoak”, izenarekin bataiatu zituzten garaiko prentsak sustatzaileak.

“Nola liteke frontoi bat eraikitzea hirigunetik hain urrun?”, galdetzen zuen jendeak. Erokeriatzat hartu zen. Are gehiago, 50 miloi pezetako inbertsioa zela jakin zenean. Eromena! Bada, urte bakar batean amortizatu omen zuten inbertsioa Orioko erromantikoek.

Ukaezina da erremontea maite zutela oriotar enpresariek. Ukaezina den bezala negozio bezala sortu zela Galarreta, negozio egiteko sortu ziren bezala gainerako pilotalekuak, modalitate ezberdinetan. Ahalik eta diru gehiago irabazteko asmoz. Pilota industrialaren zainetan, beraz, odolaren ordez, pezetak lehen, euroak gero, ibili dira.

Apustuzaleek beste eremu erakargarriagoetara jo dute, ihes egin dute uhartetik. “Orioko erromantiko” haiek hilobiratu zituzten eta beraiekin batera, banan-banan, uharteko biztanleak. Galarretako gain-behera etenik gabekoa izanda. Meategia agortu arte atera zioten zukua. Zikloa, beraz, amaitutzat eman al daiteke. Kotetoren erretiroak mezu sinbolikoa ote darama. Zisnearen kanta?

Erresistentziak badira, Josemari Barrenetxeak ez du amorerik eman nahi. Erromantiko honek sakrifizioa eskatzen du sakrifikatuta izan aurretik. 31 pilotariz osatutako koadroa nahikoa sakrifikatzen ari da uhartea ur gainean mantentzearren, diru apurra eramanez etxera. Erremontea maite dutelako jarraitzen dute. Erremontea bizirik ikusi nahi dutelako.

Barrenetxea kexu agertu zen prentsaurrekoan. Zergatik ez beraiei ere beste modalitateei ematen zaien diru-laguntzak? Bere esanetan, 2.000.000 euroko laguntza du urtean esku-pilotari; palak, 1.400.000; zesta-puntak, 200.000.

Koteto Ezkurra irailaren 26an jokatuko du azken partida. Egun horretan, Galarreta uhartea leporaino beteko da. Babestuta sentituko da Doneztebeko fenomenoa. Erromantikoz inguratuta; baita ere, azken urteetan agertu ez direnak ere aldamenean izango ditu.

Sinbolismoz jositako agurra izango da. Kotetok erretiroa hartuko du, erremonteak iraungo al du?

Migel Gallastegi eta Shaquille O´Neall

2018-03-04 /

Donostia, 2018ko martxoak 3

Kaixo Jon, agindu nizun bezala hemen nauzu berriro, baina oraingoan Berria egunkariko “Kontrakantxatik” sailean idazten. Ez duzu jakingo, oso gaztea zinelako, ehundik gora artikulu idatzi nituen Egunkarian lehendabizi, Berrian gero, pilotarekin lotutako lanak.

Ezagutzen nauzu, Jon. Berriak berriro eman dit aukera idazteko, ez paperean plazaratzeko, formatu digitalean baizik. “Kontrakantxatik” du titulua blogak. Zu, pilotaria izanik, ondo dakizu kontrakantxa leku egokia dela jokoa jarraitzeko. Beraz, leku pribilegiatu horretatik saiatuko naiz kontatzen nire erara. Ezagutzen nauzu, Jon.

Migel Gallastegi museo bat ematen duen etxeko saloian dago telebista ikusten. Pilota partidua ematen ari dira. Aurreko koadroetan Laso eta Irribarria, Gallastegiren gustuko pilotariak biak; atzekoetan, Albisu eta Merino II. Migelek entzuten duena eta ikusten ari denarekin ez dator ados, esatarien ahotsa kentzea erabaki du.

Aldameneko mahaitxoan betaurrekoak ditu, bereziak dira. Migelek ehun urte bete berriak, biloba batek egindako oparia, 1.500 bat euro ordainduta.

Gallastegi telebistak eskaintzen dituen irudiak ikusten ari den bitartean, gogoa iraganera joan zaio, maiz gertatzen zaiona. Esku-pilotaren patriarka bere garaiaren defendatzaile sutsua da. Ez da nostalgia kontua, ezta ere egozentrismoa. Desagertu den aro baten lekuko da Gallastegi eta ez da isiltzen Estiloa baloratzen du, indarra… joko maila. “Orduan pilotariak bat ona eta beste bat hobea ziren… Baziren dozena bat pilotari fenomenoak”…   

Nik ere, Jon, ezagutu dut Gallastegik aipatzen duen mundua, berrogei urte gazteagoa izan arren, balore horien arrastoak indarrean zeuden nire ibilbidearen zehar. “Pilotan gehiago estutzen zituzten pilotariak, gehiago exijitzen zitzaien”…

A!… pentsatzen ariko zara dagoeneko:  “zaharren kontu zaharkituak”… Nekosoa, astuna egingo zaizu, ulertzen dut.

Baina zuri ere, pilotari gaztea izanagatik, gauza berdina gertatuko zaizu. Datorrena desberdina izango da. Gure garaian pilotazaleak hurbiltzen ziren frontoietara pilota ikusi nahi bazuten. Orain etxetik jarraitzen dute, baina jada ez dira pilotazaleak, ikusleak baizik. Nukleo gogorrak hor jarraitzen du, estiloa, indarra… balioesten. Ikusle berriak beste zerbaitekin asetzen dira. Ikuskizunaren liluraz hurbiltzen dira kontsumitzaile berriak. Abiadura gustuko dute, beste edozer gainetik.

Badakizu Jon?… Google, Alibaba edo Warner bezalako erraldoi teknologikoak milioiak inbertitzen ari direla mixed reality, errealitate areagotua eta birtuala nahasten? Ideia nagusia da zaleak sentitu dezan esperientzia bat pabiloian, kantxatik gertuen, barruan balego bezala. Eguzkitarako erabiltzen diren betaurrekoen tamainakoak erabiliz. Imajinatu zure etxetik baina frontoain bertan zaudela, zuzenean partidua jarraituz, sare sozialak, pantaila desberdinak eskura, informazio mordo bat. Bost urte baino lehenago posible izango dela diote.

Entretenimendua esperientzia ikaragarria bilakatuz.

Dagoeneko NBAko partidu historikoak ikusteko aukera bada mixed reality teknologia erabiliz.

Shaquille O´Neal basket jokalariak frogatu omen du eta haluzinagarria dela zioen. “Kantxa osoa ikusten nuen eta LeBron zegoen justu nire aurrean. Besoa mugitu nuen eta Orlando Magic Lakersen aurka ikusten jarri nintzen”…

Sustapenerako irudiak inpaktanteak omen dira. Zure etxeko saloia NBAko pabiloi bat bihurtuta. Jokalariak birtualki etxeko hormak apurtuz errealismo ikaragarri batean. Izan ere, promozioan zure egongelako adreiluak apurtzen dituena Shaquille O¨Neal omen da bere 216 zentimetroekin, 150 kilo.

Irribarriak eta Merino II.ak aurrea hartu dieta Laso eta Albisuri. Gallastegiri jakin-mina sartu zaio. Zertarako ote dire bilobak oparitutako betaurrekoak… Jantzi ditu eta bat batean. Boooommm!!… hain ezaguna duen Astelena pilotalekuan sentitu da, pilotaren zarata! artekarien garrasia!… Irribarriak salto egin du horman eta leherketa bat somatu da etxe barruan, Gallastegiren saloiko horma birrindu du pilotari gazteak, estilo handiz eta indarrez… Besoa jaso du patriarkak nahi gabe eta… beste eztanda bat. Shaquille O´Neall da oraingoan jauzi eginez zutik geratzen ziren salako adreiluak txikituz…

Gallastegi shock egoeran aurkitu du bilobak etxera itzuli denean…

© 2023 Kontrakantxatik

Theme by Anders Noren — Up ↑

Featuring WPMU Bloglist Widget by YD WordPress Developer