Month: iraila 2006

Otsailaren 29a, denbora-uhartetxoa.

Poema bat da eleberri hau! Ixiar Rozasen Negutegia. Lirikotasunean blai, baina narrazio baten modura egituraturik, narrazio poetiko bat. Hori ez ezik, filosofikoa ere bai. Joan-etorri-joaneko bidai bat, leku desberdinetatik hasi leku batera joan leku desberdinetara itzuli bertze leku/zentru batean biltzeko berriro. Lehenengo abiapuntua, zein? Protagonista zehatz bakoitzarena (Kreuzberg, Lyon, Erroma)? Ala protagonisten familiak leku zehatz horietara erbesteratu zituztenetiko lekuak (Turkia, Bartzelona, Omar izeneko batentzako Erroma bera), arrazoi ekonomiko edo politikoengatik?

Edonola ere, globalizazio garaiotako galeren protagonistak ditugu, hondamendiaren zentro-gune batean (Turkiako Izmit-en 1999.ean suertaturiko lurrikararen hondamendi-gunean) bildu, elkar ezagutu eta lagun min bihurturik, sakabanaturik gero, kaio bakoitza bere kaiera. Omarrek, dena dela, bere bueltan (ez da Ulises bezalako heroi bat, zenbatu ezinezko abenturen ondoren bere Itakara helduko zen haren antzekoa), ezbehar bakarra jasanen du, nahikoa kartzelan sartu eta uharte batean preso bukatzeko: Gorgona infernuko izena duen uhartetxoan. Uharte txiki eta itxia, alde guztietatik ostertz hauskarakoek inguraturik, (egunsentian, eguzkia ekialdetik datorrenean bakarrik irekiko zaizkion ur gainean urrezko halako bideak, beti ere dardaratiak), negutegi baten barnean bezala Omarri sentiarazten diona

Atapuercako gizona

Gizona, bai, pare batekin gainera hankartean, eta bibotedun. Aita santua baino papistagoa. Ez ote zaio joan, ba, kontu eske, aita santuari, honek islamaren kontrako laidoen ondoren hala holako desenkusak eskatu dizkielako musulmanei? Ai ene, gure Aznar hau! Hankarteko bere parea gogortu eta mindurik, nola eskatu desenkusak, musulmanek oraindik ere ez badute barkamenik eskatu hamahiru mende duela Espainia inbaditu izanagatik? Horra hor, Aznar katoliko erromatarrak Ratzinger balizko aita ustez santuari eskatu dizkion kontuak.

Ezaguna da Jose Maria Aznarren jakinduria aparta historia arloan: hain apartekoa non, bere esku zegoela nola txertatu unibertsaltasunean Espainiaren destinoa eta Irakeko gerran buru belarri sartu zenerako, batxilergoko historia-ikasketak aldarazi baitzituen, Espainiako benetako historia ez genielakoan ikasleei irakasten. Ordura arte historiaz aditu guztiok nola edo hala sinetsita geundenean XIX mende hasierako liberalak erditu zirela Espainia izeneko nazio ofizial hortaz (noizbait eta inor erditu bazen), hara non etorri zitzaigun Aznar historialari orojakintxua, Historiako Erret Akademiako goseti orojaleei azenarioak kentzeko mehatxu egin, eta hauen txosten txit espainiar eta egiatia astindu zuen Parlamentuko Patres Patriae direlakoen aurrean, LOGSE legea aldatuz. Bertzeak bertze, zera ikasiko zuten ordutik aurrera ikasleek, ongi ikasi behar ere, selektibitatea gaindituko bazuten: Espainia Atapuercan hasi zela alegia, orain milioi bat urte, cromagnongoak baino askoz lehenago, zer diot?, neanderthalekoak baino arrunt lehenago ere, hauen arbasoak izanen ote ziren homo antecessor deiturikoek fundaturik.

Atapuercako ikerketan diharduen Juan Luis Arsuaga aditu mediatikoaren ustez, gaur eguneko gizakiek ez dugu gene batere neanderthaleko gizaki mota hartatik etorria, cromagnongoak eta neanderthalekoak fisikoki gurutzatu ezinak zirelako, erran nahi baita larrua jo agian bai baina ezin zutelako cromagnongo emeek erditu neanderthaleko ar baten hazitik koxkorturiko gorpuzki batez: saioan bertan hil izan ziratekeen emea eta gorpuzkia, hain handiak izaten baitziren seguruenik neanderthalekoen fetuak cromagnongo emeen pelbisentzat. Penaz dio Juan Luis Arsuagak gustura sinetsiko lukeela neanderthal haien generen bat daramala, cromagnongoek transmititurik.

Ba, tira, badirudi Jose Maria Aznarrek bai, Atapuercako homo antecessor gizaki-edo harengandik datorrela zuzen zuzenean, haren bilakaeraren fruitu izan bide zen neanderthaleko gizakia zubi. Ez dakigu, ezin imajinatu, nola ahoskatuko zuten antecessor direlako haiek Espainia izen sagaratua, duda mudazkoa baita hiztunak zirenik. Baina bihotz-bihotzean grabaturik izanen zuten, segurik, izen hori, ezpainetatik noiz jaurtiko zain, askoz beranduago hala hola hiztun bihurtzean: hortaz, agian,

Nire arrazoia lozorroan?

Euskal Gatazkari Prozesua −mugatzailea eta guzti− izena nagusitzen ari zaio. Bada zerbait. Prozesua, dena dela, gatazka horren segida bat baizik ez da, bertze bideetatik. Gertuegi gaude oraindik arestiko mendi-gatazkatik, agian, bide lauagoak ikusteko. Oraindik eta bada ez bada ere bonbez beteriko motxilak lepoan hasi gara bide lauagoen xerka. Eta ez dira hauek antzematen; artean, bonbetako lehergaiek oraindik ere euren sasoian jarraitzen dute. De Juana Chaosen greba, bere larriunean, lehergailuen artean jarritako espoleta halako bat da. Imajinazio eskasean deituriko kale borrokaren berragerpena baino askoz arriskutsuagoa.

Hortz erakusketa

Politika eztabaidetan, gutxien gustatzen zaizkidan argumentuak indar gehien dutenak dira. Pentsamenaz eta sentimenaz gain, mihia, ahosabaia, hortzak eta ezpainak ibiltzen ditugu mintzoen elkartrukean. Pentsamenak eta sentimenak hortzekin soilik hitz egiten dutenean, hortz karraskots eta erakusketa bihurtzen da elkartrukea. Gure Prozesuan, zurginei nahikoa lan suertatuko ez balitzaie bezala, odontologi altzariak ere prestatu behar.