Month: urtarrila 2007

Kutxuidazu, Isabel

Kutxu! Kutxuketan jolasten genuen txikitan, neska eta mutiko. Tocar y escapar deitzen zioten espainieraz joku antzerakoari. Inoiz, bata zela kutsatua, ezetz, bestea zela, ez zuelako beharbezala ikutu (kutsatu, alegia), jertsea oxta ikutu ziola, ez zuela horrek balio, sendoago ikutu behar zela… eta han zetorren eztabaida kupidagabekoa. Eta bake, zaplaztakoren bat tartekatzen ez bazen…

Haurtzaro eta lehen gaztaroko joku kutsakor haiekin akordatu naiz, horrenbesteko zaunka zaletasun ta grina piztu denean, lege gaizto batek gaiztatu dituen hainbat alor ezin garbituz, epaile irrikatu ta gutiziatuak elkarrizketak kutsatu omen dituenak tirria erioz epai garbienean denak garbitu nahi dituen honetan. Atzo hiru, gaur bat, beste edozein baino batagoa… eta epaile honek ez al dauka kutsatu gaiztatuokin bere burua kutsatzeko beldurrik? Ni epaile, badaezpadan, ez nieke galderatxo bat bera ere egingo, porsiakaso…

Joxean Sagastibeltza laguna kutxutzeko ipini dut izenburua. Bere umore eta guzti, umorea behinik behin ez dugu galdu behar eta, agian, beste liburu batentzako bidea emango lioke…

Herrigintza xumean

Urrea emakume hauen aspaldiko lan hura: hari eskerrak idazten dugu orain airoso eta mintzo gara aise gure euskera maitagarrian. Kepa Junkera, Txirri-Mirri-Txiribiton, maitatuak bezain ezagunak suertatu zaizkigu, herrigintza xumean obrero. Baina Sabino Arana sarietan garbi idatzita gelditu dira beste hamaika andere

Santutegia aitzaki

Aspaldi batean apenas egunik, santuen izendapenik ez zuenik. Gaurko igande honena San Pedro Nolaskorena genuen. Gaur ez, baina lehenago bazuen ospe ta jaierarik nonbait, azken Kontzilioak entresaka ta inausketa kupidagabea santutegian egin zuen artio. Nor ote genuen Nolaskotar Pedro hau?

Montserraten egin zituen ikasketak eta Bartzelonan bizi zela, XIII.mende hartan, gatibuak zientoka omen zirenez, ezin jasan gajo haien penaz eta, Ama Maria Mesedeetakoen Ordena sortu zuen elizaren baimenarekin, Mertzedarioen lekaide-lekaimetza bideratuko zuena, Espainiatiko eta Maroko aldeko gatibuak libratu asmoz.

Santu katalauniar mesedegile honen jaiera euskaldunon artean ere zabalduxea zen nonbait. Hau diot, gure atsotitzen zerrendan pare bat pozarren topatu ditudalako: kostaldekoa bata, barrualdekoa bestea. Gure asaba sano haiek, sagardotegian nahiz portuko txokoan, bazekiten umore onez kontuak esaten: San Pedro Nolasko, arrainik ez, olatu asko, ziotsaten portuko arrain gura (ez arrenkuraz) eta ezinen garaian. Eta baserri aldetikoa bestea, patxada gehiagoz, kaxuela eta sagardo-pitxarraren aurrean: San Pedro Nolasko, aragi gutxikin salda asko! Negu gogorren bateko kontsueloak akaso…

Gaur ilgora

Ilberri ttiki lardaxkero honengandik ilgora pausoaren zain nago. Noiz den zehazki? Gauerdi bidean, hortxe! Hamaikak eta 3 minututan, eguzki ordua zaintzen dugunontzat; gauerdian sartu eta 3 minututara, bestela. Eskerrak eman beharrean gaude ilberriari: portatu da esku banatan euria bezala elurra ekarriz.

Ilargia goraka indarrean ilgoratzean, halaxe egokitu oraingoan ere, prezipitazioak (euri, kazkabar, txingor, elur, elurhauts, elurpikor, kaxkabiko, elur bisuts eta beste) hortxe baretu dira arratsalde erdirako, eta orain kixkurtuko dira denak. Kizkurtu, halaxe diot propio, ilgorak hotza dakarrelako ondorio. Ilgoraren ondorio? Ez presiski. Haize gorriaren ondoriotan, hobeki. Hala iragarrita zegoen, nola arratserditik tenperaturak behera egingo zuten. Arratseko seirak pasa direneko, -4’5 daukagu dagoeneko Arantzazun. Frantziparra edo ipar-ekialdeko haize gorria eta ekialdeko haize gosea, ahul, xume baina trinko eta temati espero dezakegula gaur gauetik aurrera. Horrek gauak eta goizak hoztuko dizkigu nabarmen: tenperatura baxuen berri izango dugu goiz batzutan. Zeru garbiak baino lainoz zikinduak gehiago estimatuko lirake hurrengo astean. Hori bai: haize gorriak, haize goseak, apenas euririk, aukeran!

Zorion trukean

Urteak dituela eta, Arantzazuko metroerdi elurretatik telefonoa jo diot nire lagun estimagarri bati. Gaur 63 egin ditu. Bakarrik bizi da baserrian. Goizeko bostetan jaiki, behiak gobernatu, eta une gozo batean harrapatu du nire deiak: negar emozionatuan erantzun dit…

Proportzioak

Baneki zenbat galdera, zenbat itaun eta zenbat gantxo bota didaten azken aste honetan, ditxosozko elurra amu txarrantxatuta! Irrati eta egunkari, zenbat elur egin duen Arantzazun, atzotik hasi eta gaur goizean… eta datozkeenak…!?

Baina, ez al ginen bada, euri beharrean? Euriak ahaztu ditugula dirudi. Inork ez dit galda euri kopururik. Elurra badugunez, badirudi euriarenak kitto daudela. Geroko euri-elurrak aparte utzita, eman dezadan notizia: ilberri ttikiak ekarri duena, igandeko lanbroxka ta langarrak kontuan hartuta, atzoko eta gaur goizalderarteko euriak, denak, 42 litro, hemen Arantzazun. Hori da notizia, pozgarria lurraren eta landarediaren aldetik, eta pentsatzen dut baitere, ur-eskasiaz kezkatzen hasiak zirenen partetik.

Elurretan, goiz-goizeko ordubietatik hona, 6tik 7 litrotara. Proportziotan: % 14 elurretan. Gaineratikoa euri gozo mantxo ur bedeinkatutan. Baina, % 14a, xuri garbi i

Artza, pelipe, trunlalai!

San Anton eguna izanik, aziendekiko mira piztu da nonbait. Atzoko jakingaiekin teman, jakin beharreko lehenena, egia esanez noiz ari zaizkigun izango litzateke. Zer dute disimulatzeko, iparpoloko artza zuriaren errukitan agertzen zaizkigunean. Alegia, artikoko izotzak urtu zorian direnean, zer inportako zaie eta artza zuria kaltetuko duenaren malkoak jaulki!

Esan dezadan, haserretu baino lehen, Bushen gobernutik jaulki diren