<![CDATA[Amagoia Mujika Tolaretxipi | Berria.eus]]> https://www.berria.eus Bere azken artikuluak eu Thu, 28 Sep 2023 10:21:20 +0200 hourly 1 <![CDATA[Amagoia Mujika Tolaretxipi | Berria.eus]]> https://www.berria.eus/irudiak/berriaB.png https://www.berria.eus <![CDATA[Azaroaren 4a, mugarri]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/019/003/2023-09-27/azaroaren_4a_mugarri.htm Wed, 27 Sep 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/019/003/2023-09-27/azaroaren_4a_mugarri.htm
Hilabeteotan ebazpen judizialen oldarraldia nabarmendu da. Ez dira erabaki bakanak, baizik eta propio prestatutako epaiak, euskararen normalizazioa helburu duten arauen eta politika publikoen kontra; duela ez horrenbeste pentsatu bai, baina inor gutxik publiko egiten zuen pentsamenduaren gainjarpen bat, berdintasuna, justizia eta kohesio soziala apurtzera datorrena.

Horrek erantzun bateratua behar du, herritarrak behar ditu, eta euskararen egoera kezken zerrendan lehen lerroan jarriko duten eragile sozial, politiko eta sindikalak. Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Oldarraldiaren aurrean: euskararekin bat, euskarak bat lelopean horiek guztiak elkartzeko garaia da, Idurre Eskisabel idazkari nagusiak azaldu bezala, oldarraldien gainetik euskararen biziberritzean eragiteko eta sakontzeko garaia delako, eta euskara gizarte kohesiorako tresna delako. Azaroaren 4an mugarri bat ezartzeko aukera egongo da, azken urteotan euskararen alde egin den manifestaziorik jendetsuena egitea lortzen bada.]]> <![CDATA[Denon bizitzak]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/017/003/2023-09-21/denon_bizitzak.htm Thu, 21 Sep 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/017/003/2023-09-21/denon_bizitzak.htm
Baieztapen horiek astakeriak dira hizkuntza politikoki zuzenean, baina eguneroko jardueran errotuta daude oraindik. Bestela nola uler daiteke zaintza izatea gure gizarteko arazorik larrienetakoa eta erantzun bat emateko premiarik ez sentitzea?

Zaintzak ez duelako burtsan kotizatzen, ez delako lana, edo, kasurik onenean, ez delako lan inportantea, baina zaintza lanekin negozioa egiten dute enpresek, pribatizazioaren eta merkantilizazioaren bidetik, eta, menpekoen menpekoen esplotazioa eraginez. Eta horrela doa mundua. Gaizki, baina badoa zaintzaileei esker, ezin baikara bizi zaintzarik gabe, jaiotzen garenetik hiltzen garen arte.

Horregatik, ezinbestekoa izango da gizonen gogoeta eta parte hartzea azaroaren 30eko greba orokorrean eta hari begirako prozesuan, zaintza eredu komunitario eta publiko bat eraikitzeko.]]> <![CDATA[Hondamendia estatu hondoratuan]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/016/003/2023-09-15/hondamendia_estatu_hondoratuan.htm Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/016/003/2023-09-15/hondamendia_estatu_hondoratuan.htm
Nazioarteko planek ere zerikusia izan dute ordena berri horretan, hortxe aritu baitira zein aldetan jarri interesa, zein pieza mugitu komeni denean, eta horregatik ere huts egin dute gobernuen behin-behineko batasun bat sortu eta hauteskundeak bideratzeko saiakerek.

Daniel zikloiak Libiako kostaldea txikitu du, baina hondamendi horrek nahierara egin du bidea Derna hiriko bi urtegien egoera kaxkarraren ondorioz, azpiegiturak eta bizi baldintzak ez direlako jauntxoon kezka, ezta nazioartearena ere. Hainbat ikerketak eta herritarrek ohartarazi izan dute sarraskia gerta zitekeela, eta okerrena gertatu da.]]> <![CDATA[Pere Aragones: «Juntsen esku dago ERCrekin koordinaturik negoziatu edo ez»]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1977/002/001/2023-09-08/pere_aragones_juntsen_esku_dago_ercrekin_koordinaturik_negoziatu_edo_ez.htm Fri, 08 Sep 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1977/002/001/2023-09-08/pere_aragones_juntsen_esku_dago_ercrekin_koordinaturik_negoziatu_edo_ez.htm


Pedro Sanchez Espainiako jarduneko presidentea berriz inbestitzea ez den beste agertokirik aurreikusten duzue?

Uste dugu aurrera egin daitekeela, eta gu agertoki horretan ari gara lanean. Hau da, amnistian eta autodeterminazio eskubidean. Negoziatzen jarraitu nahi dugu autodeterminazio eskubideaz, baita akordio bat egin ere Kataluniako ongizatean aurrera egiteko.

Amnistia eta autodeterminazio eskubidea bai, baina zein dira Sanchezi babesa emateko gutxieneko zehatzak?

Izaera politikoa duten auzientzat, amnistia. Beraz, 2017ko urriko erreferenduma eta ondoren izandako mobilizazioena, eta 2019koak eta 2014ko azaroaren 9ko kontsultaren ondorioenak ere bai. Izaera orokorra izango duen amnistia, zeinak bi aldeei lagunduko dien duela lau urte hasitako negoziazio prozesuan sakontzen. Berdintasun egoera batean, errepresioaren mehatxurik gabe.

Kataluniak bere etorkizunari buruz bozkatu behar du, eta independentziak aukeretako bat izan behar du. Gai konplexua da, kontziente gara egun batetik bestera ez dela lortuko, baina berehalako ondorioak izango dituzten gaiak ere baditugu; inbestidura errazterako, edota erraztu eta hurrengo asteetarako, katalanen ongizatearekin zerikusia dutenak. Onartu ezin dugun defizit fiskal jasanezina daukagu, eta horrek eragin zuzena dauka osasun arloan, hezkuntzan, azpiegituretan...

Carles Puigdemontek, Kataluniako Generalitateko presidente ohiak, zuen baldintza berak jarri ditu inbestidurarako. Ontzat jo duzue haren negoziatzeko prestutasuna, nabarmenduta amnistia eskatzea urrats logiko bat dela indultuak lortu eta sedizio delitua ezeztatu ostean. Zuen ustez, ezingo litzateke amnistia negoziatu aurrez, zuei esker, urrats horiek egin izan ez balira.

Erabat konbentzituta nago urrats horiek gabe ez ginatekeela amnistia negoziatzen ariko; ez litzateke lortuko preso politikoak askatzea, ezta sedizio delitutik libratzea ere.

ERCk [Esquerra Republicanak] azken lau urteotan, eta nik presidente gisa bi urteotan, apustu argia egin dugu negoziazioaren alde. Pozik gaude egungo egoera lortzeko egin dugun ekarpenagatik, eta oso positiboki baloratzen dut bat egiten dugulako Juntsekin [JxC Junts per Catalunyarekin]. Ez helburuetan soilik, alegia, amnistia eta erabakitzeko eskubidean, baizik eta hori lortzeko tresnetan ere bai: negoziazioan.

Esan nahi duzu zuek hartutako bidea kritikatu dutela, eta orain bide bera hartu dutela?

Lau urtean defendatu izan dugu, bakarrik askotan, hori dela bidea. Juntsek ere bide hori aztertuko du orain. Euren modura egingo dute, eta euren proposamenekin, baina ezin positiboagoa iruditzen zait aldaketa hori, baita alde estrategikotik ere. Eta aurrera begiratzea da nire eginbeharra, eta huts egingo genuke jarrera alderdikoi bat hartuko bagenu inbestidura aurreko negoziazio honetan.

Hemen, Kataluniaren herri ikuskerak gailendu behar du. Nire ustez, bat egiten badugu, ez helburuetan soilik, baizik eta tresnan ere bai, iraganeko ikuspegiak ez du garrantzirik, baldin eta gaurtik aurrera bidea elkarrekin egin badezakegu.

Logikoa litzateke prozesua batera egitea, helburuetan bat etorrita. Hitz egin duzue negoziazioetan koordinazio bat izateaz?

Negoziazio bat badago, eta alde batek helburu berak baditu eta tresna bera badago, koordinatzea litzateke egokiena. Proposatu dugu, eta Juntsen esku dago ERCrekin koordinaturik negoziatu edo ez. Nik uste dut onena hori dela, baina, edozein kasutan, ERCk bere posizioa defendatuko du; izan ere, kolore bateko zazpi diputatu erabakigarriak badira, beste zazpi ere halaxe izango dira. Matematika da.

JxCrekin ari dira, ordea. Zer esan nahi du, zuen botoak jada irabazitzat jotzen dituztela?

Herritarrek eskatu dizkigutenak aintzat hartzen badituzte egongo dira irabazita. Amnistia, autodeterminazioa eta ongizatea katalanentzat.

Oro har, JxCren eta ERCren artean itxita zenituzten ateak irekitzea lortu duzue?

Uste dut oso ona dela bat egitea helburuetan, eta hemendik aurrera asteak dauzkagu harremanak hobetzeko. Gure gogoa erabatekoa da, eta nabarmenduko dut berriz ere: kontua ez da alderdiek garaipenak izatea, baizik eta garaipenak izatea herri modura.

Puigdemontekin hitz egin duzu berriki? Bien artean zabalik duzue bideren bat?

Aldian-aldian harremana daukagu. Saiatu da harreman hori zaintzen, eta nik bereziki baloratzen dut hori, eta horrela izaten jarraitzea espero dut.

Inbestiduraz gain, bi alderdien arteko tentsioa lasaitzeko neurririk hartu duzue JxC Kataluniako Gobernutik atera zenetik?

Juntsek gobernua uztea erabaki zuen Generalitateko Gobernuak negoziazio politikoaren aldeko apustua egin zuelako, eta haiek konfrontazioaren aldekoak ziren. Gobernutik atera zen, nahiz eta nik haiek geratzeko borondatea izan nuen. Horren gainetik, halere, harreman politikoari eutsi diogu, baina aurrera begiratzea da garrantzitsuena.

Sanchezekin hitz egin duzu azkenaldian?

Azkenaldian ez, ez dugu harremanik izan, baina seguru nago momentua iristen denean harremana berreskuratuko dugula.

Amnistiak bideragarria dirudi, duela oso gutxi ez bezala.

Duela lau urte, Sanchez bozetara aurkeztu zen esanez prozesuagatik zigortutakoen zigorrak erabat beteko zirela, eta urte eta erdira aske geratu ziren preso politikoak. Esan zen ez zegoela gatazkarik Espainiaren eta Kataluniaren artean, eta gatazka onetsi da. Beraz, azkenean politikoki dagoen indarra dago, baina baita estatuko unean uneko gobernuak ematen duen aukera ere.

Autodeterminazioaren abiapuntutzat daukazue amnistia.

Espainiaren eta Kataluniaren artean auzia ez da amnistia; errepresioa auzi horren ondorio bat baita. Amnistia beharrezko baldintza bat da auzia konpondu ahal izateko. Eta gero bigarren aroa etorriko da. Amnistia lortzen bada, hori baita gure helburua luze gabe, auziaren muinera joan behar da, erreferendumera, askoz ere konplexuagoa dena, eta borondate askoz gehiago batu beharko ditugu.

Erreferenduma, noizko?

Datorrenak gatazka politikoa konpontzeko legealdia izan behar du, eta erreferenduma oinarrizko elementua da.

Argitasun akordioa proposatu zenuen. Zer da, eta zertan dago?

Argitasun akordioa da hainbat joko arau jartzea, partekatuak, baietz bozkatuko dugunon eta ezetz bozkatuko dutenen artean, alde guztiek onartu ahal izateko zein baldintza izan behar dituen erreferendumak. Helburuak lortzeko bidea da, azken batean. Izen horrekin edo beste batekin.

Adituei eskatu genien gai hau lantzeko. Txosten bat izango dugu irailean, eta publiko egingo da. Sentsibilitate ezberdinak dituztenek osatu dute taldea, eta, hortik aurrera, Generalitateak bere jarrera zehaztuko du.

Katalanek bakarrik?

Nazio bakoitzak etorkizun politikoari buruz duen jarrera oro errespetatzen dugu. Independentista katalan gisara, euskal independentista guztiek dute nire babesa, elkartasun eta konplizitate estrategiko guztia. Hortik aurrera, herri bakoitzak erabakiko du bere etorkizuna. Hainbat ekintzatan bat egiten badugu, askoz indar handiagoa izango dugu, dudarik gabe.

Europari begira lanketarik egin duzue eskoziarrekin edota irlandarrekin, adibidez? Espainiako Konstituzioaren pareta gainditzeko?

Espainiako Konstituzioak bideak eskaintzen ditu erreferendum bat egin ahal izateko, baina guk Europako Batasunean izan nahi dugu estatu independente bat. Beraz, lanean aritu gara Europan, eta datorren astean aurkeztuko dugu Europako Parlamentuan europarlamentarien caucusak landutakoa, zeinak eskatzen duen estaturik gabeko Europako nazioek erreferendum bat egiteko duten eskubidea.

Azkenean, hainbat plano dira, eta denak landu beharrekoak. Katalunian lanean ari gara gehiengo zabalak lortze aldera, estatuan ere negoziazio bat eraman behar da, eta Europan zer esanik ez.

Zuen proposamena bateragarria izan liteke Iñigo Urkulluk egin berri duen konbentzio konstituzionala proposamenarekin? Zer iruditzen zaizu?

Errespetatzen dut, baina ez da gure proposamena. Nik harreman ona dut berarekin, instituzionala eta pertsonala, errespetuzkoa, baina Kataluniatik proposatzen dugun errealitatea beste bat da. Guk erreferendum bat nahi dugu.

Diadaren atarian, manifestazio independentistan parte hartuko duzu. Zer aldatu da iaztik?

Nik beti hartu izan dut parte Diadan eta manifestazio independentistatan, 14 urte nituenetik. Gutxi ginen orduan. Aurten ere ANCk [Biltzar Nazional Katalanak], Omniumek eta Independentziarako Udalen Elkarteak antolatutakoan parte hartuko dut. Protesta estatua presionatzera bideratuta dago, eta ez hemengo alderdiak, eta bat egiten dut proposamenarekin; argi dugu auzi politiko honetan zein den aurkaria.

Jendea animatzeko balioko du? Izan ere, zuen arteko ezinikusiak eragina izan du jendearengan. Zuek, esaterako, udal bozetan jaitsiera izugarria izan zenuten.

Orain garai berri bat hasten ari da. Dagoeneko ez gaude bakarrik proposamen honetan; Junts ere hor dago. Mugimendu independentistaren barruan batasun dinamika bat hasiko dela uste dut.

Baina jaitsiera hor dago.

Agerikoa da emaitzak txarrak izan zirela. Espainiako hauteskundeetan independentismoaren alde bozkatu zuten askok erabaki zuten eskuina eta eskuin muturra geratzeko botoa ematea, PSOEri edo Sumarri. Udal bozetan, berriz, emaitza ezohiko batetik gentozen, 2019an sekulako emaitzak izan genituen, eta 2015ekoak oraingoen antzekoak izan ziren. Gogoeta egin beharra dago abstenitu direnen konfiantza berreskuratzeko.

Bakarrik zaudete Kataluniako Gobernuan, eta indar asko galdu duzue. Bozak aurreratzeko aukera aztertu duzue?

Legealdiko egutegia ez dugu aldatuko, eta beraz, bozak 2025eko otsailean egingo ditugu. Bozketa garrantzitsu guztiak gaindituz joan gara Kataluniako Parlamentuan, akordio zabalak eta transbertsalak lortzeko gaitasuna erakutsi dugu, Juntsekin, CUPekin, Comunsekin eta PSCrekin.

Gaurko egoerak jarraituko balu, gehiengo independentista galduko zenukete parlamentuan. Zer egin, orduan? Ezkerreko alderdien hitzarmena etor liteke?

Guk askatasuna nahi dugu Kataluniarentzat, eta askatasuna erreferendumean oinarritzen da, eta hori ezinbesteko baldintza da Kataluniaren etorkizunarentzat. Hori beti proposatuko dut.]]> <![CDATA[Mugimendu pentsaezinak]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/014/003/2023-09-05/mugimendu_pentsaezinak.htm Tue, 05 Sep 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/014/003/2023-09-05/mugimendu_pentsaezinak.htm
Pentsaezina zen duela gutxi arte ere amnistiaren gaia mahai gainean jar zitekeela, baina horixe dago orain erdigunean, eta, itxura guztien arabera, amnistia izango da abiapuntu lurraldeez eta beste auzi batzuez hitz egiteko.

Uztailaren 23ko hauteskundeen ondorenak gauza pentsaezin asko ekarri ditu, eta argi geratu da politikagintzan egoerak mugi daitezkeela borondatea badago, halabeharrezko borondate bat bada ere. Espainiako bozek marraztu duten egoerak ere gerturatu beharko lituzke alderdi katalan subiranistak, eta egunotan egin dituzte adierazpenak bide horretan. Madrilek lortzen baitu askotan etxean dauden ezintasunak lausotzea, bai egoera politikoa gogortzen denean, baina baita gauzak lortzeko aukerak zabaltzen direnean ere. ]]> <![CDATA[Urrats garrantzitsua]]> https://www.berria.eus/paperekoa/2033/013/003/2023-09-02/urrats_garrantzitsua.htm Sat, 02 Sep 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/2033/013/003/2023-09-02/urrats_garrantzitsua.htm
«Borondatea baldin badago, posible da gauzak aldatzea. Segi dezagun bultzatzen, pantailak euskaraz eduki arte». Mezu hori zabaldu zuen Pantailak Euskaraz mugimenduak atzo, albistea eman berritan. Zinemaldiaren erabakia «txalotu» du mugimenduak, iaz horixe eskatzeko protesta egitera atera zen taldeak, eta txalotzekoa da, bai, zinema euskaraz ikusteko eskubidea bermatzen delako Sail Ofizialean. Asko geratzen da ikus-entzunezkoen mundua euskalduntzeko, baina aurrera egiteko borondatea eskertzekoa da.]]> <![CDATA[Migratzaileak hilabeterik beroenean]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/013/003/2023-07-28/migratzaileak_hilabeterik_beroenean.htm Fri, 28 Jul 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/013/003/2023-07-28/migratzaileak_hilabeterik_beroenean.htm
Gerizperik gabe, jatekorik eta edatekorik gabe igaro dituzte migratzaileek uztaileko egun bat joan eta beste bat etorri basamortuan, baita Europako Batasunak Tunisiako muga gogortzeko akordioa egin duen egunean ere. Tunisia beste harresi bat bilakatuko du, kontinente zaharra ez dadin belztu, horretarako Kais Saied presidentea zuritu behar badu ere, Tunisia herri segurutzat joz, nahiz eta errepresioa egunerokoa den. Ez du ezer berritik giza eskubideak egunero urratzen dituen agintari batekin akordio bat egiteak: Libiarekin, Marokorekin edota Turkiarekin egindakoetan, EBk erakutsi du ze kezka gutxi duen giza eskubideez; Saharaz hegoaldeko herritarrenez, behinik behin.]]> <![CDATA[Ezkerrak partidari eustea lortu du]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1889/003/001/2023-07-24/ezkerrak_partidari_eustea_lortu_du.htm Mon, 24 Jul 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1889/003/001/2023-07-24/ezkerrak_partidari_eustea_lortu_du.htm
Udal hauteskundeen biharamunean, Espainiako Gobernuko presidenteak hauteskundeak aurreratzea erabaki zuen, bere alderdikoak ere ezustean harrapaturik. Jokaldi arriskutsua izan zen, baina dena galtzeko duenaren ausardiaz jokatu zuen, eta Sanchezek berriz ere erakutsi du iaioa dela egoerak iraultzen, bere alderdiko agintari sendoenak kontra izanda ere. Bazekien PPren maiatzeko garaipen izugarriaren aparrak irauten bazuen bere burua kolokan egon zitekeela, eta, porrota hortxe zuelarik, Voxen kartarekin joka zezakeela, lozorroan etxean geratu zen ezkerra etxetik ateratzeko.

Kanpainak iraun bitartean PPk Voxekin Extremaduran, Balearretan, Valentzian eta udal askotan egin dituen hitzarmenak ere garrantzitsuak izan dira herritarrak bozkatzera joateko, Voxek paperean jarria zuena praktikan jartzeko batere arazorik ez zegoela ikusi baitute, eta hainbat eskubide galtzeko arrisku errealaz ohartu dira. Alberto Nuñez Feijoo popularrarengana hurbil zitezkeen kontserbadore asko ere uxatu egin dituzte Voxekin egindako hitzarmenek. Vox uste baino gehiago jaitsi da, eta Sumarrek, berriz, espero baino emaitza hobeak izan ditu. Argi dago PP eta Voxen arteko batuketak ez duela gehiengo osorik ematen, eta Sanchezek aukera izan dezakeela gobernuan jarraitzeko. 172/171 blokeen emaitzarekin, ordea, Junts behar du gehiengo osoa eskuratzeko.

Junts giltzarri

Lehen bozketan, Junts per Catalunyaren zazpi eserlekuak beharko lituzke Sanchezek inbestidurarako, baina Juntsek kanpainan eta atzo gauean bertan esan du ez dutela huts egingo, alegia, ez dutela ERCren bidea hartuko eta Espainiako Gobernua babestuko, PSOEk katalanen eskaerak aintzat hartzen ez baditu. ERCren eta Juntsen arteko ezinikusia Espainian izan duten estrategiaren ondorio ere izan da. Juntsentzat oso okerra izan da ERCren jokabidea.

Bigarren bozketan, berriz, egoera alda daiteke, eta Juntsek abstentzioa negoziatu, baina gaur-gaurkoz ez da bideragarria, ez bada baztertu behar azken unean atzera egin eta abstenitzeko aukera ere. Kontra egiten jarraitzen badu, ordea, erlojua kontatzen hasiko da, eta sei hilabeteko epean bozak egin beharko lirateke berriro, gehiengorik ez balego.

Ezkerrak aurrera egingo balu, berriz, Hego Euskal Herriko alderdiek ere garrantzia izaten jarraituko dute Madrilen. Espainiako polarizazioak bere isla izan du hemen, eta PSE-EEk eta PSNk aise irabazi dute, PPren hazkundearekin batera. Alderdi subiranistek 11 eserleku izaten jarraituko dute EAJren eta EH Bilduren artean, legealdi honetan bezala, baina EAJk bat galdu du, eta EH Bilduren aldera joan da. Hauteskundeotan ere ikusi da EAJren beherakadak bozez boz jarraitzen duela, ez dela puntuala. Espainian, berriz, urte askoan izan da EAJ euskal herritarren frankizia, baina galduz joan da indar hori, eta orain EH Bildu du aurrean. EAJk gogoeta egin beharko du, Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak atarian daudela ikusita.

Argazki orokorrak, berriz, legebiltzar polarizatua eta gobernatzeko zaila erakusten du. Eskuinak eta eskuin muturrak kolpea hartu dute, inkesta gehienek ziotenaren kontra, eta ziklo aldaketa handia aurreikusi edota nahi zutenek itxoin egin beharko dute, osa daitekeen gobernu berria oztopatzen saiatuta ere. ]]> <![CDATA[Otsoaren etorrera]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1951/020/003/2023-07-23/otsoaren_etorrera.htm Sun, 23 Jul 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1951/020/003/2023-07-23/otsoaren_etorrera.htm
Otsoa datorrela esanez hasi zuen hasieratik kanpaina, baina zaila zen udal bozetan zatitua eta etxean geratu zen ezkerra suspertzea, batez ere Unidas Podemos Sumarrera erakartzeko bidean gertatutakoak ikusita.

PSOEk deitu bezala PPren eta Voxen arteko «lotsaren hitzarmenek» lortu dute, dirudienez, esnatze bat Voxen aurka, gobernu osaerekin batera iritsi dira-eta talde ultraeskuindarraren exijentzia beldurgarriak Balearretan, Valentzian eta Extremaduran. Erakutsi dute teorian diotena praktikan jartzeko irrikaz daudela.

Inkestek diotena betetzen bada, litekeena da PPren eta Voxen artean gehiengo osoa eskuratzea, baina estu, eta inkestek huts egin dezakete zenbait eserleku kolorez mugitzen badira, emaitzak berdinduta dauden lekuetan. Ordu gutxian ikusiko da otsoak zenbateko eragina izan duen, eta ea alderdi independentistak giltza izango diren ezkerreko gobernu bat berriz osatzeko, ezkerra benetan suspertzen bada.]]> <![CDATA[Kontsentsua erasoen aurrean]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/017/003/2023-07-14/kontsentsua_erasoen_aurrean.htm Fri, 14 Jul 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/017/003/2023-07-14/kontsentsua_erasoen_aurrean.htm
Oldarraldi judizialaren beste kolpe bat izan da Konstituzionaletik etorri dena, baina koxka bat eta beste bat gora egiten ari dira etenik gabe, eta gelditzeko modu bakarra da dinamika indartsuak eta zabalak sustatzea, instituzioetan eta kalean aritzea, normalizatzen ari den diskurtsoak ez dezan euskara zokoratu. Etorkizun kezkagarriari aurre egiteko, atzokoa bezalako argazkiak behar dira, baina izan dadila urrats bat harago joateko, ez dadila bozen aurreko argazki hutsean gera.]]> <![CDATA[Udako kanpaina bortitza]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/019/003/2023-07-04/udako_kanpaina_bortitza.htm Tue, 04 Jul 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/019/003/2023-07-04/udako_kanpaina_bortitza.htm
Anbulantziak gora eta behera ibili ziren atzo, zortzi lagun hiltzeaz gain larri zauritu baitzituzten dozenaka, eta litekeena da erasoaldia luzatzea eta egoera okertzea. Egungo errepresio bortitza kanpaina luze baten parte da, eta kolono armatuak hazita dabiltza palestinarren aurka egiteko orduan, Israelgo armadaren babespean. Hori dela-eta, erresistentzia armatua ere areagotu egin da Zisjordaniako hainbat lekutan, jasangaitza baita Israelen errepresioa, nazioartearen isiltasuna konplize duela.]]> <![CDATA[Aldi hau kontatzeko, kazetaritza]]> https://www.berria.eus/albisteak/229428/aldi_hau_kontatzeko_kazetaritza.htm Wed, 21 Jun 2023 09:22:01 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/albisteak/229428/aldi_hau_kontatzeko_kazetaritza.htm <![CDATA[Hileko madarikatua]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/015/003/2023-06-02/hileko_madarikatua.htm Fri, 02 Jun 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/015/003/2023-06-02/hileko_madarikatua.htm
Baina gorputzari erantzutea ez dago ondo, hilekoagatik bada behintzat. Atzotik gaixo baimena hartzeko eskubidea zuen kazetariak, baina zertarako? Eguna ahalik eta azkarren pasatu, egin beharrekoak egin, disimulatu, eta aurrera, pasatuko da eta. Ezin da geratu. Sukarrarekin bai, baina hilekoarekin ez.

Hemendik aurrera medikuarengana joan daiteke, eta hark erabakiko du hiru egun eman, agian bost, larritasunaren arabera: lurrean dagoelako, botaka, beherakoak jota, edota harriak izango balitu bezala, baina horretaz harago, gertatzen da, hilean behin, bereziki egun batean, ezinegona izatea, ezinegon handia, eta emakumeak aukera izan behar luke geratzeko, presiorik gabe. Nolatan geratuko da etxean, ordea, odoluste ziztrin batengatik?

Eta nork ez du entzun behar izan «pazientzia» behar dela emakumea hilekoarekin dagoenean? Eta? Gizonek hilekoa balute ez ote litzateke mundua geratuko hilean behin?]]> <![CDATA[Galtzaile eta pobre]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/017/003/2023-05-26/galtzaile_eta_pobre.htm Fri, 26 May 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/017/003/2023-05-26/galtzaile_eta_pobre.htm
Baxar al-Assad presidentea arduratu da urteotan boteretzeko bide guztiak erabiltzen, itzuli nahi duenak ez baitu nola, eta gobernuaren aurkako mugimendu orok eskuak lotuta dauzka, galtzaile izateaz gain pobrea ere bai baita.

Baina bide horiek ez ditu Damaskok asmatu. Gerraoste guztietan lapurreta masiboak egiten ditu irabazleak, oposizioa deuseztatzeko, eta herria ahots disidenterik gabe berreraikitzeko. Urrutira joan gabe, 36ko gerraostean gertatutakoa gogoratzea besterik ez dago.

Dena utzita joan denak are arrazoi gutxiago du itzultzeko ezer ez badu, baina okerrena da mugimenduok nazioartearen onespenarekin egiten direla. Al-Assaden gobernua agertoki diplomatikora itzuli berri da Arabiar Ligan parte hartzearekin bat, eta ez legoke sobran Siriari kargu hartzea egiten ari denagatik.]]> <![CDATA[Mahaikideen legitimitatea]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/023/003/2023-05-17/mahaikideen_legitimitatea.htm Wed, 17 May 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/023/003/2023-05-17/mahaikideen_legitimitatea.htm
Gobernuak, ordea, esan du ez dagoela krisirik, eta berretsi du negoziazioek «izaera politikoa» dutela. «Gobernu gisa, aitortzen ditugu ELNren ordezkaritzaren legitimitatea, agenda eta nazioarteko begiraleen lana».

Duela bost urte lege bat onartu zuten zeinaren arabera droga trafikoan aritzen diren beste hainbat talderen parekoa zen ELN, eta, ondorioz, ELNren preso politikoei ez zaizkie eskubide politikoak aitortzen, eta zaildu egiten du elkarrizketa prozesu bat abiatzea ere. Petroren gobernuak eskuak loturik dauzka, gainera, eskuinak edozein mugimendu oztopatzen baitio, eta komunikabideek ere euren lana egiten dute, Petrok egindako adierazpenen tankerakoekin ildoa etenik gabe markatuz.

Bake prozesuak ez du etorkizunik izango mahaikideari legitimitaterik aitortu ezean.]]> <![CDATA[Erdoganen kurduak]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/022/003/2023-05-12/erdoganen_kurduak.htm Fri, 12 May 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/022/003/2023-05-12/erdoganen_kurduak.htm
Aspaldian izan diren lurrikararik ikaragarrienak eta inflaziorik handienak herrialdea suntsituta utzi dute, miseria gorrian, krisi bete-betean; baina agintaria boteretik kentzeko nahikoa izango al dira? Balioko al du horretarako oposizioak koalizio bat egiteak? Ezkerra, liberalak, nazionalistak eta kurduak batera joateak?

Erdogan ez da gelditu eta ez da geldituko irabazi arte. Iragarri du gasa hilabetez dohainik izango dela, urtebeteko faktura askoz merkeagoa izango dela, milaka lanpostu publiko sortuko dituela, eta erretiroa aurreratuko diela milaka batzuei.

Neurri populistok hartzeaz gainera, kanpoan sekulako irudia landu du azken denbora luzean, eta gaur egun ezein auzitan bitartekaririk entzutetsuena bilakatu da, ezinbestekoa. Leku guztietan ageri da Erdogan.

Eta hori dena nahikoa ez bada, beti dauzka kurduak, beti, haien kontrako borroka eta alderdiak legez kanpo uztea, hilabete luze hauetako jazarpen gogorrarekin erakutsi duen bezala.]]> <![CDATA[Sahararren indarra]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1951/022/003/2023-05-07/sahararren_indarra.htm Sun, 07 May 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1951/022/003/2023-05-07/sahararren_indarra.htm
Emakume sahararrak dira Marokoren indarkeriaren ondorio gordinenak jasan dituztenak. Euren bizitzan zuzenean, baina baita senideen galerak eta lekualdaketek haiengan izan duten zamagatik ere, edota egoera ekonomiko eta sozialen ondorioz familietan barneratu behar izan dituzten zereginengatik. Emakumeen kontrako indarkeriaz ezin da hitz egin, gainera, sexu bortxaketak kontuan hartu gabe. Errepresioaren parte da emakumeenganako erabili duten mespretxua.

1975etik aurrera, sexu indarkeria era kolektiboan erabili zuten Marokoko segurtasun indarrek, eta atxiloketetan nahiz preso egon bitartean irauten zuen bortxatzeko mehatxuak. Sistematikoki egin den erabilera azaleratzen dute kasuok, gizateriaren kontrako krimenen lekukoak dira, eta halabeharrez aurrera egiteko adorea dutenena.]]> <![CDATA[Eskuinaren onespenez]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/021/003/2023-04-21/eskuinaren_onespenez.htm Fri, 21 Apr 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/021/003/2023-04-21/eskuinaren_onespenez.htm soilik baietz da baietz legearen erreformaren bozketa aurrera atera dela jakin orduko. Irene Montero eta Ione Belarra Unidas Podemoseko ministroak, gobernukide sozialistei begira. Sozialistak ez dira altxatu, ez dago giroa horretarako. Popularrena da garaipena. Horixe atzoko irudia.

Emakumeen eskubideetan aurrera egiteko behar zuen legea historikoki eskubide horiek urratu eta murriztu dituztenekin negoziatu, adostu eta desitxuratu dutelako, haserrea nabarmena zen atzo Espainiako Gobernuaren inbestidura saioa babestu zuten alderdi gehienen artean —EAJri zentzuzkoa iruditu zaio alde bozkatzea—, baita feminista gehienen artean ere.

Izan ere, berdintasun ekimen oro zapuztu izan dituen alderdiarekin eskutik joateaz gain, proposamen sozialistaren eta PPk abenduan aurkeztutakoaren artean antzekotasunak daude: biek ala biek berreskuratu dute indarkeria eta larderia zigorren larritasuna neurtzeko modu gisa, legearen zutabea zena erabat baldintzatuz: onespena. Izan ere, epaileek berriz galdetu beharko diote biktimari bere burua nahikoa defendatu zuen edo ez, erasoaren larria erabakitzeko, zigorra justifikatzeko, harremana onetsi zuen edo ez galdetu beharrean. Errudunak zigortu beharraren aitzakian, errugabeak zigortuz berriro.]]> <![CDATA[Bizitzeko nahikoa lan]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1904/016/003/2023-04-12/bizitzeko_nahikoa_lan.htm Wed, 12 Apr 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1904/016/003/2023-04-12/bizitzeko_nahikoa_lan.htm
Denborarik ezaren estuasunean, antsiolitikoen garaiotan, hasi dira aztertzen nola hobeto bizi eta denbora libre gehiago eduki. Astean lanordu gutxiago egiteko borrokak aspaldian daude apalduta, baina, orain, astean lau lanegun egiteko egitasmoak lekua hartu du, 4 Day Week kanpaina abiatu zutenez gero. Soldata beraren truke lanorduen %20 gutxiago egitean langileen estresa arintzen dela ondorioztatu dute, eta orduak produktiboagoak direla. Aurka agertu direnek, berriz, produktibitatea jaitsi gabe ezinezkoa dela adierazi dute.

Produktibitatea hobetzen dela ondorioztatzeak ez du esan nahi produkzio bera lortzen denik —ez luke neurgailu bakarra izan behar—, baina ez dago dudarik erotu gabe bizitzeko nahikoa lan dagoela baldin eta bizitzeko denborarik hartzen ez bada.]]> <![CDATA[Justiziaren estrategia]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1951/020/003/2023-04-02/justiziaren_estrategia.htm Sun, 02 Apr 2023 00:00:00 +0200 Amagoia Mujika Tolaretxipi https://www.berria.eus/paperekoa/1951/020/003/2023-04-02/justiziaren_estrategia.htm
Azkenaldian, ideologia monolinguistari erantzuten dioten epaileak herritarron eskubideak are gehiago murrizten ari dira. Erabiltzen dituzten gezurrak eta usteak pixkanaka zabaltzen ari dira egiazkoak balira bezala, horri aurre egiteko komunitate sendo baten borrokaren faltan. Estrategia bat dago euskararen biziberritzea oztopatzeko, eta zaila izango da korronteari atea ixtea, herritarrak aktibatzen ez badira.]]>