<![CDATA[Imanol Magro Eizmendi | Berria.eus]]> https://www.berria.eus Bere azken artikuluak eu Tue, 30 May 2023 17:00:48 +0200 hourly 1 <![CDATA[Imanol Magro Eizmendi | Berria.eus]]> https://www.berria.eus/irudiak/berriaB.png https://www.berria.eus <![CDATA[Negoziazio kolektiboa desblokeatzen ari dela dio LHKren azken txostenak]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1834/013/001/2023-05-27/negoziazio_kolektiboa_desblokeatzen_ari_dela_dio_lhkren_azken_txostenak.htm Sat, 27 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1834/013/001/2023-05-27/negoziazio_kolektiboa_desblokeatzen_ari_dela_dio_lhkren_azken_txostenak.htm
LHK-k bi hilabetean behin argitaratzen duen txostenean nabarmendu du %40,9 hori «azken urteetako ehunekorik handienetakoa» dela. Era berean, azken hilabeteetan egon den bilakaera goratu du. Iazko urte amaieran %27 ziren hitzarmena indarrean zuten langileak, eta, azken lau hilabeteetan, hamalau puntu handitu da ehuneko hori. Horiek horrela, apirilean 248.000 ziren ituna indarrean zuten langileak, 308.000 akordiorik gabe automatikoki luzatua zutenak (%51) eta 49.000 iraungita edo erorita zutenak (%8).

LHK-k, gainera, zehaztu du egungo batezbestekoa handiagoa dela, maiatzean lan hitzarmen asko sinatu direlako: Gipuzkoan, metalgintzakoa (30.000 langile) eta ostalaritzakoa (17.000 langile); Bizkaian, errepide bidezko garraioarena, arropa dendetakoa (5.000 langile), etxez etxeko zaintzaileena eta zahar etxeetakoa (5.000 langile). LHK-k uztailean emango du hurrengo datua, eta litekeena da ituna indarrean duten langileen portzentajea %50era gerturatzea.

Eta soldata igoerak? Kasu horretan bai, LHK-k kontuan hartu ditu maiatzean berrituriko itunak, eta gutxi gorabeherako bi datu eman: lurralde osoan eragina duten itunetan, soldata %5 inguru igo da aurten; Espainian ere eragina dutenetan, berriz, %4,7. Apirilera arte berriturikoen artean, aldea handiagoa da: %3,92ko igoera Araba, Bizkai eta Gipuzkoan sinatu diren hitzarmenetan, eta %2,99koa Espainian izenpetu baina hemen eragina dutenetan.

Lan erregulazioei dagokienez, aldi baterakoak eta kaleratzeak eragiten dituztenak nabarmen murriztu dira. Apirilera arte, 278 erregulazio aktibatu dira, eta 12.291 langileri eragin diete. Iazkoekin alderatuta, %70,4 gutxiago izan dira, baina haien eraginpean dauden langileen kopurua %34 handitu da. Datu horri, baina, ñabardura egin behar zaio: kaleratzeak eragin dituzten erregulazioen eraginpean egon diren langileen kopurua %89 txikitu da.

Kiroldegiak eta eraikuntza

Sinaturiko hitzarmenen zerrendara gehituko den hurrengo sektore hitzarmena Gipuzkoako kiroldegietako langileena izango da. CCOOk eta LABek aurreakordioa sinatu zuten atzo, eta, haien arabera, langileek azken hamar urteetan galduriko erosahalmena berreskuratuko dute.

Bizkaiko eraikuntzan, ordea, ez dago hain giro onik. Hitzarmena indarrean dago, baina Ascobik ez du onartu 2023. eta 2024. urteetan soldatak KPIaren arabera igotzea. ELAk eta CCOOk protesta ekintzak egin zituzten atzo, patronalaren jarrera salatzeko. CCOOk du ordezkaritzarik handiena (%48).]]> <![CDATA[Negoziazio kolektiboa desblokeatzen ari dela dio LHKren azken txostenak]]> https://www.berria.eus/albisteak/228558/negoziazio_kolektiboa_desblokeatzen_ari_dela_dio_lhkren_azken_txostenak.htm Fri, 26 May 2023 19:59:29 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/228558/negoziazio_kolektiboa_desblokeatzen_ari_dela_dio_lhkren_azken_txostenak.htm Cebek Bizkaiko patronalak iragan martxoan bere urteroko bilera orokorraren bezperan gatazka handiak zeudela kritikatu arren, LanHarremanen Kontseiluaren (LHK) azken txostenak aurkakoa dio, eta bat egin du Adegi Gipuzkoako patronalaren analisiarekin. Apirilaren amaieran, hiru lurralde horietako langileen %40,9k lan hitzarmena indarrean zuten; iaz, berriz, %29,5 ziren. Datu horietan ez dira islatzen azken asteetan sinaturiko sektore mailako akordio handiak. Bi hilabetean behin egiten duen txostenean, LHK-k nabarmendu du %40,9 «azken urteetako daturik handienetakoa» dela. Era berean, goratu egin du azken hilabeteetan egon den bilakaera. Iazko urtearen amaieran %27 ziren hitzarmena indarrean zuten langileak, eta azken lau hilabeteetan hamalau puntu handitu da kopuru hori. Horiek horrela, 248.000 dira ituna indarrean duten langileak, 308.000 akordiorik gabe luzatuta daukatenak (%51), eta 49.000 iraungita edo erorita daukatenak (%8). LHK-k, gainera, zehaztu du egungo datu erreala handiagoa dela, maiatzean lan hitzarmen asko sinatu direlako: Gipuzkoan, metalgintza (30.000 langile) eta ostalaritza (17.000 langile); eta Bizkaian, errepide bidezko garraioa, arropa dendak (3.700 langile), etxez etxeko zaintzaileak eta zahar etxeak (5.000 langile). LHK-k bi hilabetean behin egiten du zenbaketa, eta litekeena da hurrengo txostenean %50era gerturatzea ituna indarrean duten langileen kopurua. Eta soldatak? Eta soldata igoerak? Kasu horretan bai, LHK-k maiatzean berriturikoen hitzarmenak gehitu ditu kalkuluak egitean, eta bi datu eman ditu: lurralde mailako eragina duten hitzarmenetan soldata %5 inguru igo da aurten; aldiz, estatu mailakoetan %4,7. Horiek kontuan hartu gabe, berriz, apirilera arte berriturikoen datua hau da: %3,92koa Araba, Bizkai eta Gipuzkoan eragina duten hitzarmenetan, eta %2,99koa Espainian ere eragina dutenentzat. LHKren txostenak ematen duen beste datu deigarri bat lan erregulazioen zenbatekoa da, aldi baterakoena zein behin betikoena, eta hor beherakada nabarmena da iazko datuekin alderatuta. Lehen lau hilabeteetan 278 erregulazio jarri dira indarrean, eta 12.291 langileri eragin die. Iazkoekin alderatuta, erregulazioak %70,4 gutxiago izan dira, eta haien eraginpean dauden langileen kopurua %34 handitu da. Datu horri, baina, ñabardura egin behar zaio, kaleratzeak eragin dituzte erregulazioen eraginpean egon diren langileen kopurua %89 txikitu da.]]> <![CDATA[%13 hipoteka mailegu gutxiago sinatu ziren martxoan]]> https://www.berria.eus/albisteak/228546/13_hipoteka_mailegu_gutxiago_sinatu_ziren_martxoan.htm Fri, 26 May 2023 11:21:33 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/228546/13_hipoteka_mailegu_gutxiago_sinatu_ziren_martxoan.htm
Martxotik otsailerako bilakaera gorakoa izan zen, baina kontuan hartu behar da hilabeteak hiru egun gehiago dituela, eta zenbaketa kuantitatiboa egitean xehetasun nabarmena da. Dena den, badirudi etxeen merkatua apurka suspertzen ari dela, baina koska bat falta zaio oraindik iazko datuetara gerturatzeko. Alde horretatik, nabarmentzekoa da Nafarroako datuak izan zuen bilakaera: otsailean 427 mailegu sinatu ziren, eta martxoan 511, alegia, %19,7 gehiago.

Utzitako diru kopuruaren bilakaera antzekoa izan zen. Martxoan, bankuek 375,6 milioi euro mailegatu zituzten Hego Euskal Herrian -155.306 euro hipoteka maileguko, batez beste-; otsailean baino %11,9 gehiago, baina iazko martxoan baino %11,8 gutxiago –151.940 euro maileguko--.
]]> <![CDATA[Tubacexek azken hamalau urteetako emaitzarik onena lortu zuen iaz]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1893/016/001/2023-05-25/tubacexek_azken_hamalau_urteetako_emaitzarik_onena_lortu_zuen_iaz.htm Thu, 25 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1893/016/001/2023-05-25/tubacexek_azken_hamalau_urteetako_emaitzarik_onena_lortu_zuen_iaz.htm
Ekainean bi urte beteko dira Tubacexek Araban dituen plantetako erregulazio espedienteen inguruko epaiketak egin zirenetik. Enpresako abokatuak panorama oso beltza deskribatu zuen EAEko Auzitegi Nagusiko areto nagusian, epe motzerakoa bereziki. Errealitateak eta merkatuak, baina, oso leku txarrean utzi dute abokatu hura, edo agian beste motibazio batzuk zituen. Baina harrezkeroztik izandako bilakaera ikusgarria izan da. Konpainiak gorako bidea hasi zuen 2021eko hirugarren hiruhilekoan, eta zazpi hiruhilekotan etengabe hazi da aurtengo martxora arte.

Esmorisek urteroko ohiko biltzarrean atzo azaldu zuenez, iazkoa urte oso zaila izan zen enpresarentzat, Ukrainako gerraren eta energia kostuen erruz. Hala ere, fakturazioa historikoa izan zen, eta iragarri zuen hobetu egingo dutela aurten. Emaitzei dagokienez, 92 milioi euroko EBITDA lortu zuen, eta zerga 49 milioi euro murriztu zuen. Gaur egun, Tubacexek 280 milioi euroko zerga du. Eskari poltsa handiak, baina, lasaitasuna ematen dio taldeari, 1.650 milioi eurokoa baita. Kontseilariak gehitu zuen aurten iazko fakturazioa hobetuko dutela, eta 1.000 milioi eurora iristea espero dutela 2025erako.

Akziodunek ere sumatuko dute urte ona, irabazien %40 elkarren artean banatuko dituztelako. Gaur egun, akzioek 2,5 euro balio dute, eta administrazio kontseiluaren helburua 3,77 eurora iristea da. Iaz %33ko balio igoera izan zuten, eta aurtengo lehen hiruhilekoan, %27koa. Izan ere, aurten ere ondo doazkio gauzak Tubacexi. 232 milioi euro fakturatu ditu lehen hiru hilabeteetan, iazko epe berean baino %47 gehiago.

Azken urteetan Tubacexek asko dibertsifikatu du bere ekoizpena: %17 gas horniketara doa, eta %14 petroliora. Proportzio hori mantentzea da asmoa, baina gasak pisu handiagoa izan dezala. «Urte askotarako trantsizio energia bat dugu hor», zehaztu zuen. Ekoizpenaren %44 industriara doa, %10 merkatu berrietara: hidrogenoa, CO2-aren harrapaketa... eta %7 energia nuklearrera.

Tubacexek ekoizpen planta bat ireki zuen iaz Guyanan, beste bat Kazakhstanen, eta beste bat Brasilen, eta argi du epe motzean AEBetara eta Asiara bideratuko dituela inbertsioak. «Gu hornitzaileak gara: gure bezeroak joaten diren tokietara joango gara». Esmorisek pragmatismo handiz azaldu zuen herrialde horietan ez dutela nozitu energiaren garestitze izugarririk, ezta haien bezeroek ere: «Europan lehiakortasuna galtzen ari gara. Trantsizio energetikoak diru asko behar du, eta aurkakoa dioena gezurretan ari da. Munduan enpresak erakartzeko politika oldarkorragoak dituzten herrialdeak daude, eta gure bezeroak han inbertitzen badu, gu atzetik goaz».

Euskal Herriko lantegia

Araban TTI eta Aceralava plantak ditu enpresak. Zein da haien egoera orain? Taldearen fakturazio osoaren %40 inguruk harreman zuzena du haien lanarekin. Duela gutxi arte, ekoizpen osoa multinazionaleko beste planta batzuetara bideratzen zuten; gaur egun, berriz, %35 kanpoko bezeroei saltzen dieta, eta asmoa da urte gutxian kopuru hori %50era handitzea. Esmorisek beste behin nabarmendu zuen 2021eko berregituraketa beharrezkoa zela.]]> <![CDATA[Tubacexek azken hamalau urteetako emaitzarik onena lortu zuen iaz]]> https://www.berria.eus/albisteak/228444/tubacexek_azken_hamalau_urteetako_emaitzarik_onena_lortu_zuen_iaz.htm Wed, 24 May 2023 16:09:48 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/228444/tubacexek_azken_hamalau_urteetako_emaitzarik_onena_lortu_zuen_iaz.htm
Ekainean bi urte beteko dira Tubacexek Araban dituen plantetako erregulazio espedienteen inguruko epaiketak egin zirenetik. Enpresako abokatuak panorama oso beltza deskribatu zuen EAEko Auzitegi Nagusiko areto nagusian, epe motzerakoa bereziki. Errealitateak eta merkatuak, baina, oso leku txarrean utzi dute abokatu hura, edo agian beste motibazio batzuk zituen. Baina harrezkeroztik izandako bilakaera ikusgarria izan da. Konpainiak gorako bidea hasi zuen 2021eko hirugarren hiruhilekoan, eta zazpi hiruhilekotan etengabe hazi da aurtengo martxora arte. Are gehiago, enpresak uste du hazten jarraituko duela 2023a amaitu arte behintzat. Esmorisek azaldu du iazkoa urte oso zaila izan dela enpresarentzat, Ukrainako gerraren eta energia kostuen eraginez. Hala ere, fakturazioa historikoa izan zen, eta iragarri du hobetu egingo dutela aurten. Emaitzei dagokienez, 92 milioi euroko EBITDA lortu zuen, eta zerga 49 milioi eurotan murriztu zuen. Gaur egun, Tubacexek 280 milioi euroko zerga du. Eskari poltsa handiak, baina, lasaitasuna ematen dio taldeari, 1.650 milioi eurokoa baita. Are gehiago, 380 milioi euro ditu amaituta eta amaitzear diren hodietan; alegia, taldeak lan karga handia du. Kontseilariak esan du aurten iazko fakturazioa hobetuko dutela, eta 1.000 milioi eurora iristea espero dutela 2025erako. Akziodunek ere sumatuko dute urte ona -gaur egin dute ohiko biltzarra-, irabazien %40 haien artean banatuko dituzte eta. Gaur egun, akzioek 2,5 euro balio dute, eta administrazio kontseiluaren helburua 3,77 euroko baliora iristea da. Iaz %33ko balio igoera izan zuten, eta aurtengo lehen hiruhilekoan, %27koa. Izan ere, aurten ere ondo doazkio gauzak Tubacexi. 232 milioi euro fakturatu ditu lehen hiru hilabeteetan, iazko epe berean baino %47 gehiago. Esmorisek iragarri du bigarren hiruhilekoa hobea izango dela eta urte amaierara arte hor eutsiko diotela. Inbertsioa Asian eta AEBn 2014an, Tubacexek bere eskaintza dibertsifikatzearen aldeko hautua egin zuen, balio erantsi handiagoko produktuak bilatuz. Esorisen ustez, oraingo datu onak erabaki haren emaitza dira. Gaur egungo datuen arabera, ekoizpenaren %17 gas horniketara doa, eta %14 petroliora. Proportzio hori mantentzea da asmoa, baina gasak pisu handiagoa izan dezala. «Urte askotarako trantsizio energia bat dugu hor», zehaztu du. Ekoizpenaren %44 industriara doa, %10 merkatu berrietara: hidrogenoa, CO2-aren harrapaketa... eta %7 energia nuklearrera -72 hazbeteko hodiak-. «Merkatu berrietarako bi aleazio mota garatu ditugu. AEBetatik CO2 harrapaketarekin harremana duten eskaera asko jasotzen ari gara, han diru laguntza asko eman baitituzte. Hidrogenoari dagokionez, orain azpiegiturak diseinatzen ari dira, eta ondo kokatuta daude. Munduan gutxik egin ditzakete hidrogenoaren korrosioa jasan eta zero azpiko 300 graduko tenperaturari eusteko moduko tutuak», azaldu du Esmorisek, harro. Era berean, zintzo gehitu du balio erantsi apaleko produktuen ekoizpena India eta Thailandiako plantetara bideratu dutela eta horrek eragina izan duela emaitza onetan. Tubacexek ekoizpen planta bat ireki zuen iaz Guyanan, beste bat Kazakhstanen, eta beste bat Brasilen, eta argi du epe motzean AEBetara eta Asiara bideratuko dituela inbertsio nagusiak. «Gu hornitzaileak gara: gure bezeroak joaten diren tokietara joango gara». Esmorisek azaldu du herrialde horietan ez dutela nozitu energiaren garestitze izugarririk, ezta haien bezeroek ere. «Europan lehiakortasuna galtzen ari gara. Trantsizio energetikoak diru asko behar du, eta aurkakoa dioena gezurretan ari da. Munduan enpresak erakartzeko politika oldarkorragoak dituzten herrialdeak daude, eta gure bezeroak han inbertitzen badu, gu atzetik goaz». Euskal Herriko plantak Araban TTI eta Aceralava plantak ditu enpresak. Zein da haien egoera orain? Taldearen fakturazio osoaren %60 inguruk ez du inolako harremanik haiekin. Duela gutxi arte, ekoizpen osoa multinazionaleko beste planta batzuetara bideratzen zuten; gaur egun, berriz, %35 kanpoan saltzen dute, eta asmoa da urte gutxian kopuru hori %50era handitzea. Esmorisek beste behin esan du beharrezkoa dela lantaldea berregituratzea.]]> <![CDATA[Munduko Bankuaren bilera Barakaldon, diskrezioaren itzalpean]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1997/015/001/2023-05-24/munduko_bankuaren_bilera_barakaldon_diskrezioaren_itzalpean.htm Wed, 24 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1997/015/001/2023-05-24/munduko_bankuaren_bilera_barakaldon_diskrezioaren_itzalpean.htm Innovate 4 Climate izenburupean. Nazioarteko hainbat erakunde pribatu eta publiko elkartu dira, eta klima larrialdiari aurre egiteko moduen inguruan eztabaidatuko dute. Azalpenak, baina, errealitateak baino ponposoagoa dirudi. Protestengatik ez balitz, inor gutxik esango luke itzal erraldoiko erakunde baten jarduera bat garatzen ari dela bertan.

BEC erakustazokan gimnasio bat dago, eta haren erabiltzaileek eta Innovate 4 Climate goi bileran izena eman duten parte hartzaileek ilara berean egin zuten bat atzo goizean. Kanpoan Ertzaintzako lau furgoi zeuden aparkatuta, eta haien alboan, gama erdiko bi auto ofizial, baina ez zegoen inolako oztoporik erakustazokan sartzeko. Zerikusi gutxi Munduaren Bankuak antolaturiko ekitaldi handietan ikusi ohi diren segurtasun neurri zorrotz eta zabalekin.

Bilerako ateak 08:30ean ireki zituzten, eta ordurako zuten protesta deitua Euskal Herriko Eskubide Sozialen Gutunak, EH Kapitalari Plantok eta Jauzi Ekosozialak. Hainbat eragile sozialen babesa jaso dute. Haien izenean mintzatu zen Alaitz Arroitajauregi, eta «garbiketa berdea» egotzi zien goi bileran bildutako erakundeei eta enpresei: «Sortu zutenetik Munduko Bankuak lapurretak, txirotze prozesuak eta klima larrialdiaren eragileak finantzatu ditu». Aldi berean, salatu zuen kapitalak berriztagarrietan interesa jarri badu, negozio aukera ikusi duelako jarri duela.

Protesta antolatu zutenek espaloia utzi eta errepidera jo zuten gero. Ordu laurdenez itxi zuten BECeko aparkalekurako sarrera. Ertzaintza bertaratu zenean ez zen tentsio handirik egon, eta ekintzaileek modu baketsuan libratu zuten bidea. Hori bai, goi bileran sartzen ari ziren gonbidatu askoren arreta bereganatu zuten. Arratsaldez beste protesta bat egon zen Barakaldon, Munduko Bankuari Ez kolektiboak deiturikoa.

Munduko Bankuak areto handi bakarra du hartua BECen. Antolakuntza osoa haren esku dago, eta, behin atea gurutzatuta, euskara eta gaztelania desagertu egiten dira. Inaugurazio ekitaldian, Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapeneko sailburuak hartu zuen hitza. Ongietorria egin zien Euskal Herrira etorritako parte hartzaileei, eta Jaurlaritzak bultzaturiko trantsizio ekologiko eta industrialeko proiektuak azaldu zituen. Era berean, erakunde txikien garrantziaren aldarria egin zuen: «Tamaina guztietako erakundeek bat eginda hartu behar dute parte klima larrialdia gelditzeko politiketan. Klima aldaketaren egitasmoen %75 lurralde mailako erakundeek bultzatzen dituzte».

Tratuak egiteko parada

Tapiaren ondoren mintzatu zen Axel Van Trotsenburg Munduko Bankuko zuzendaria. Hura ez dago Bilbon, eta bideoz hartu zuen parte. Nabarmendu zuen teknologia berrietan inbertitzea ezinbestekoa dela klima larrialdiari aurre egiteko, eta trantsizioa «aukera» izan daitekeela enpresentzat. Alor horretan Munduko Bankua prozesu horren bultzatzaile izan behar dela nabarmendu zuen, eta finantza erakundeak eta sektoreko enpresak «harremanetan jartzera» animatu zituen.

Tratu horien eredu, Iberdrolak atzo bertan jakinarazi zuen Munduko Bankuak 138 milioi euroko mailegu bat eman diola Neonergiari. Konpainiak Brasilen duen filial bat da. Argindar sareen eraginkortasuna hobetzeko Munduko Bankuak eman dion bigarren mailegua da. Iaz beste 115 milioi utzi zizkion. Akordioa Barakaldon izenpetu zuten bi aldeek.

Lehen eguneko mahai inguru nagusian, karbono isurien salerosketa eskubideen inguruan jardun zuten. Munduko Bankuak haien inguruko azterketa bat eskatu du, eta, ikerlanaren arabera, egun munduan sortzen diren isurien %23k bakarrik daude zergapetuta. Duela hogei urte %7 baino ez ziren. Eta zenbatekoa da karbonoa isurtzeagatik ordainduriko zerga horien guztien zenbatekoa? 88.000 milioi euro.]]> <![CDATA[Ziberbahiketen atzean dagoena]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1997/018/001/2023-05-18/ziberbahiketen_atzean_dagoena.htm Thu, 18 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1997/018/001/2023-05-18/ziberbahiketen_atzean_dagoena.htm LockBit 3.0 Leak Data blogean eman dute egoeraren berri. Dark web edo webgune ilun delako batean eskegita dago, ohiko bilatzaileen eraginetik kanpo, alegia. Hacker talde batek Euskal Herriko telefono eta komunikazio enpresa handienari eginiko xantaia da, eta, bide batez, buruhauste erraldoi bat.

«Talde handiak izaten dira erasotzaileak, enpresak. Trukean, dirua eskatu ohi dute. Kutsaturiko enpresen sareetan sartu, eta informazioa zifratzen dute. Ondoren, giltza bat edo kode nagusi bat behar izaten da informazio hori berreskuratzeko», azaldu du Iker Izagirre ZIUR Gipuzkoako zibersegurtasun zentroko teknikariak. Egunero horrelako milaka eraso egiten direla nabarmendu du: «Alde guztietatik iristen dira».

Euskalteli egin dioten erasoaren muinean ransomware programa bat dago, eta datuen bahitzaile bat da. Zabaldu denez, Euskalteli 100 gigabyte informazio blokeatu zizkioten lehenbizi, eta Mundo-R taldeari, berriz, 3 terabyte —Euskaltelen taldekoa da—. Enpresek beren funtzionamendua normaltzea lortu dute, segurtasun kopiei esker, eta ondoren iritsi zen datuak publiko egitearen mehatxua. Gaizkileek, besteak beste, bezeroen datu batzuk lortu dituztela diote, eta Mundo R-ren baseetako hainbat daturen pantaila argazkiak erakutsi dituzte, froga moduan. Trukean eskaturikoa, berriz, ez da zabaldu.

Movistar telefonia enpresari gogor eraso zioten 2017an, Wannacry programaren bitartez, eta, orduz geroztik, telefonia enpresak hackerren jopuntu bihurtu dira, datu pertsonalen base erraldoiak dituztelako. Euskaltelen kasuan, Lockbit softwarea erabili dute, eta hura da erreminta. Software hori 2019an hasi zen ugaltzen, eta dagoeneko bertsio ezberdinak ditu. Behin sartuta, programa hori bere kasa zabaltzen da datu baseetan, eta asteak egin ditzake agertu aurretik.

Txina, Mexiko...

Euskaltelek jasandako erasoa ez da salbuespena. Urrunago joan gabe, atzo bertan gaizkile talde berak China Daily egunkaria, AirTac Taiwango enpresa eta ANCE Mexikoko enpresa elkartea kutsatu zituen Lockbitarekin. Haiek ere atzera kontu bidez mehatxatu dituzte. Sistema eraginkorra dela erakusten du Sophos zibersegurtasun zerbitzuen enpresaren ikerketa batek. Bloomberg-ek jakinarazi duenez, Sophosek ziberxantairen bat jasan zuten hamalau herrialdetako 3.000 enpresari galdetu zien iaz, eta %46k onartu zuten ordaindu egin behar izan zutela datuak berreskuratzeko.

Horrelako xantaien kasuan, ez ordaintzea gomendatzen dute adituek; are gehiago, legez kanpokoa ere izan daiteke. Baina xantaiaren bidez erasotzaileek beren helburua lortzen badute, arazo legalez eta markaren prestigioak jasan dezakeen kalteaz gain, buruhauste tekniko handia eragin dezake. «Halakoetan, enpresak berriz osatu behar ditu bere datu baseak, eta programak berrabiarazi. Denbora galera handia da, eta kostu handia du».

Baina nola sartu da programa hori Euskaltelen erraietan? Izagirrek ez daki, baina azaldu du halakoetan phising teknika izaten dela ohikoena. «Erasotzaileek posta elektroniko edo mezu faltsuren bat zabaltzen dute. Mezu horrek programa hori ezkutatzen du, eta enpresako langileren batek irekitzen duenean sartzen da sisteman. Erasoak eragozteko blokeo eta defentsa programa onak daude, baina gizaki batek atea irekitzen badio, sartu egiten da».

Horregatik dio Izagirrek formazioa teknologia bezain garrantzitsua dela erasoak eragozteko: «Estekak edo artxiboak seguruak direla egiaztatzeko programak badaude. Beti erabiltzea komeni da. Datu baseen babes kopiak izatea ere bai». Behin barruan, zer egin daiteke? «Lehenbizi, eutsi egin behar zaio, zabaldu ez dadin. Gero, nondik sartu den jakin, eginiko bidea ikusiz. Eta, azkenik, garbitzen saiatu. Horretarako, programaren ezaugarriak aztertu behar dira. Lan nekeza da».]]> <![CDATA[Zer dago datuen ziberbahiketen atzean?]]> https://www.berria.eus/albisteak/228160/zer_dago_datuen_ziberbahiketen_atzean.htm Wed, 17 May 2023 09:25:53 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/228160/zer_dago_datuen_ziberbahiketen_atzean.htm Hacker talde batek Euskal Herriko telefono eta komunikazio enpresarik handienari eginiko xantaia da, eta, bide batez, buruhauste erraldoi bat. «Trukean dirua eskatzen duten taldeak dira. Talde handiak dira, enpresak esango nuke. Enpresen sareetan sartu eta informazioa zifratzen dute. Giltza bat edo kode nagusi bat behar da informazio hori lortzeko», azaldu du Iker Izagirre ZIUR Gipuzkoako zibersegurtasun zentroko teknikariak.

Xantaiaren berri ematen duen txioa: Egunero horrelako milaka eraso egiten direla nabarmendu du ZIURreko adituak. APT (Advanced Persistent Threat) siglekin ezagutzen den etengabeko mehatxua da. Euskalteli egin dioten erasoaren muinean ransomware programa bat dago, edo datuen bahitzaile bat. Gaizkileek pertsonen bahiketen formula bera erabiltzen dute dirua lortzeko, eta Euskaltelen datu baseari eraso egin eta besteak beste bezeroen datuak lapurtu dituen taldeak hainbat daturen pantaila argazkiak argitaratu ditu, lortu dituen datuen lagin moduan. Movistar telefonia enpresak 2017an eraso gogorra jasan zuen WannaCry programaren bitartez, eta, hartaz geroztik, telefonia enpresak hackerren jopuntu bihurtu dira, datu pertsonalen base erraldoiak dituztelako. Euskaltelen kasuan, Lockbit softwarea erabili dute, eta hura da erreminta. Software hori 2019an hasi zen ugaltzen, eta dagoeneko bertsio ezberdinak ditu. Programa horren berezitasunetako bat da behin sartuta bere kasa zabaltzen dela datu baseetan, eta asteak egin ditzake agertu aurretik. Euskaltelek jasandako erasoa ez da salbuespena, urrunago joan gabe atzo bertan gaizkile talde berak China Daily egunkaria, AirTac Taiwango enpresa, eta ANCE Mexikoko enpresa elkartea kutsatu zituen Lockbitarekin. Haiek ere atzerako kontua bidez mehatxatu dituzte. Sistema eraginkorra dela erakusten du Sophos zibersegurtasun zerbitzuen enpresaren ikerketa batek. Bloomberg-ek jakinarazi duenez, Sophosek iaz ziberxantaia jaso zuten hamalau herrialdetako 3.000 enpresa galdetu zien, eta %46k datuak berreskuratzeko ordaindu izana onartu zuten. Horrelako xantaietan, ez ordaintzea gomendatzen dute adituek; are gehiago, legez kanpokoa ere izan daiteke. Baina xantaiak bere helburua lortzen badu, arazo legalez eta markaren prestigioak jasan dezakeen kalteaz gain, buruhauste tekniko oso handia izan daiteke. Izagirre: «Halakoetan, enpresak bere datu baseak berriz osatu behar ditu, eta programak berrabiarazi. Denbora galera handia da, eta kostu handia du». Baina nola sartu da programa hori Euskaltelen erraietan? Izagirrek ez daki, baina azaldu du halakoetan phising teknika izaten dela ohikoena. «Erasotzaileek posta elektroniko edo mezu faltsuren bat zabaltzen dute. Normalean, bidalketa oso zabala izaten da. Mezu horrek programa hori ezkutatzen du, eta enpresako langileren batek irekitzen duenean sartzen da sistema. Erasoak eragozteko blokeo eta defentsa programa oso onak daude, baina gizaki batek atea irekitzen badio, zaila da sarrera eragoztea». Horregatik dio Izagirrek erasoak eragozteko garaian teknologia bezain garrantzitsua dela formakuntza: «Estekak edo artxiboak seguruak direla egiaztatzeko programak badaude. Beti erabiltzea komeni da. Baita datu baseen babes kopiak izatea ere». Eta behin barruan dagoenean, zer egin daiteke? «Lehenbizi, eutsi egin behar zaio, zabaldu ez dadin. Gero, nondik sartu den aurkitu, eginiko bidea ikusiz. Eta azkenik, garbitzen saiatu. Horretarako, programaren ezaugarriak aztertu behar dira. Lan nekeza da».]]> <![CDATA[ELA: «CCOOk eta UGTk bake soziala saldu dute gomendio batzuen truke»]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1877/017/001/2023-05-17/ela_ccook_eta_ugtk_bake_soziala_saldu_dute_gomendio_batzuen_truke.htm Wed, 17 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1877/017/001/2023-05-17/ela_ccook_eta_ugtk_bake_soziala_saldu_dute_gomendio_batzuen_truke.htm
«Akordio hau da patronalak nahi zuena. Ez dago kontrapisu sindikalik, UGTk eta CCOOk uko egin diotelako. Sindikatu batzuk instituzionalizatzen direnean, hau gerta daiteke; hemen hasten da sinesgarritasun gabezia». Mitxel Lakuntza ELAko idazkari nagusiak horrela deskribatu du CCOOk, UGTk eta Espainiako patronalak iragan astean sinaturiko negoziazio kolektiborako ituna. Gogor kritikatu du, eta hiru arrazoi eman ditu: «Uko egiten dio 2021eko eta 2022ko KPI osoa berreskuratzeari; prekarizazioa handitzeko prest daude, bereziki sektore feminizatuetan; eta osasun mutualitate pribatuen irabaziak handituko ditu».

Pello Igeregi sindikatuko negoziazio kolektiboko buruak lehen eta hirugarren arrazoietan sakondu du. Soldatei dagokienez, haren iritziz, «sindikatuek galdutzat eman dute erosahalmena». Atzera begira jarrita, zehaztu du akordioan ez dela agertzen 2021. eta 2022. urteetako KPI osoa berreskuratzeko eskaera. Etorkizunera begira, berriz, hiru urterako %10 eta %13 arteko soldata igoerak aurreikusten dituela argitu du, baina horrek ez duela bermatzen KPIaren bilakaeraren araberako igoera osoa.

Mutualitateen rola

Igeregik gehiago sakondu du akordioak osasun mutualitateei emango liekeen eginkizunaren inguruan. Nabarmendu du osasun zerbitzuak pribatizatzeko prozesu bat ezkutatzen duela. «Momentuz, traumatologiako osasun arazoetara mugatzen da, baina lan eremutik kanpoko jatorria dutenak ere sartuko lirateke. Halakoetan, mutualitateei boterea ematen zaie langilearen diagnosia, jarraipena eta tratamendua kudeatzeko», salatu du. Era berean, hausnarketa bat gehitu du: «Osasun pribatuak baliabideak sobran baditu, publifikatu ditzatela, eta ez alderantziz».

Iragan astean eginiko agerraldi batean, Cebek eta Confebask patronalek onartu zuten begi onez ikusiko luketela osasun pribatuak ahalmen hori lortuko balu Araba, Bizkai eta Gipuzkoan. Argudiatu zuten Osakidetzako itxaron zerrenden eraginez asko atzeratu daitekeela alta hartzeko prozesua. Baina nori dagokio aplikatuko den hala ez argitzea? «Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari», erantzun du Igeregik.

Mutualitateen rola akordioaren 18. orrialdean agertzen da, eta honela dio: «Hau betetze aldera, agiria sinatu dugun elkarteek osasun arloan eskuduntza duten erakundeei eskatzen diegu mutualitate horiekin hitzarmenak garatu ditzatela». Gero zehazten du arazo traumatologikoetara mugatzen dela. Bere garaian, LAB sindikatuak jakinarazi zuen Nafarroako Gobernua aplikazioaren aurka dagoela; Jaurlaritzak, berriz, ez du argitu zer jarrera duen.]]> <![CDATA[ELA: «Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak argitu behar dute ea mutualitateen akordioa onartuko duten»]]> https://www.berria.eus/albisteak/228107/ela_jaurlaritzak_eta_nafarroako_gobernuak_argitu_behar_dute_ea_mutualitateen_akordioa_onartuko_duten.htm Tue, 16 May 2023 14:21:13 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/228107/ela_jaurlaritzak_eta_nafarroako_gobernuak_argitu_behar_dute_ea_mutualitateen_akordioa_onartuko_duten.htm <![CDATA[Hiru protesta egunera deitu dute Munduko Bankuak BECen egingo duen konferentziaren aurka]]> https://www.berria.eus/albisteak/228049/hiru_protesta_egunera_deitu_dute_munduko_bankuak_becen_egingo_duen_konferentziaren_aurka.htm Mon, 15 May 2023 13:14:16 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/228049/hiru_protesta_egunera_deitu_dute_munduko_bankuak_becen_egingo_duen_konferentziaren_aurka.htm <![CDATA[Teilatua ere kristalezkoa da emakumeentzat]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1977/016/001/2023-05-14/teilatua_ere_kristalezkoa_da_emakumeentzat.htm Sun, 14 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1977/016/001/2023-05-14/teilatua_ere_kristalezkoa_da_emakumeentzat.htm eminismoa eta berdintasuna hiztegiak: «Emakumeek beren jardun profesionala, soziopolitikoa edo bestelakoa garatzean aurkitzen duten hesi ikusezina, zeinaren bestaldean maila handiagoko karguak ikus baititzakete, erdietsi ezin dituztenak». Ibilbide profesionalen bilakaeraren maila guztietan aurkitzen duten oztopo bat da, baita ardura handienetan ere.

Azken ikerketek uste hori berresten dute. Araba, Bizkai eta Gipuzkoko 50 langiletik gorako enpresetako administrazio kontseiluetako kideen %22 baino ez dira emakumeak, eta zuzendaritza organoetakoen %23. Nafarroan, berriz, azken datu bilketa 2018koa da: kontseiluetako kideen %13 ziren emakumeak, eta zuzendaritza organoetakoen %24. Alegia, teilatua sabairik altuena bada, enpresa handietan haiek ere kristalezkoak dira.

Araba, Bizkai eta Gipuzkoako datuak AED Bizkaiko Emakumezko Enpresari eta Zuzendari Elkarteak bildu ditu, urtero egiten duen txostenean. Elkarteko burua Isabel Iturbe da, Bilbo Basketeko presidentea. «Gizartearen isla da: genero ezberdintasunak berdin azaleratzen dira aginte postuetan. Baina tira, aurten bilakaera positiboa ikusi dugu. Administrazio kontseiluetako datua %19tik %22ra igaro da. Epe motzegia da joera bat ikusteko, baina prozesu batean gaudela uste dugu. Hori bai, oso astiro doa».

Arantxa Elizondo EHUren Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko irakaslea da, eta Emakundeko idazkari nagusi izan zen (2009-2012). Emakumeek aginte organo publiko eta pribatuetan duten presentzia sakon ikerturikoa da. «Gakoa boterea da, eta haren transmisioa. Botere hori gauzatzen den esparruetan, emakumeak arrotzak dira oraindik. Gizonezkoen korporatibismoa dago hor. Tira, gizon mota jakin batek lortzen du botere hori, klase eta arraza jakin batekoak». Iturbek aberastu du azalpena: «Ohitura batzuk oso errotuta daude. Esaterako, erabakiak bulegotik kanpo hartzea, konfiantza zirkuluetan, eta horiek gizonen eremuak dira oraindik».

2024 eta 2026

Kate hori hausteko, bi adituek begi onez ikusten dute presentzia kuotak legez ezartzea. Norabide horretan, Europako Batzordeak auzia arautzea erabaki du, eta horrela jakinarazi die estatuei, epe batzuk ezarriz. Burtsan kotizatzen duten enpresek 2024ko uztailaren 1era arteko tartea dute administrazio kontseiluetako kideen %40 gutxienez emakumeak izan daitezen. 250 langiletik gora edo 50 milioi euroko fakturazioa duten enpresei jarritako epea, berriz, 2026ko uztailera artekoa da.

Elizondo kexu da arau horrek ez duela zigorrik aurreikusten betetzen ez dutenentzat, baizik eta urtero txosten bat egin beharko dutela zergatik urratzen duten azaltzeko. Hala ere, arauaren aldekoa da: «Esparru publikoak erakusten du neurririk hartu gabe zaila dela aldaketak egotea. Niretzat, hori da bide bakarra. Kontrola, baina, ez da hain erraza. Hauteskunde zerrendak kontrolatzea erraza da, eta araua betetzen ez duena kanpoan gelditzen da. Eremu pribatuan, baina, zaila da urratzailea zigortzea».

Iturbek gehitu du «obligazio oso egingarria dela», eta inor ezin dela izutu, 250 langiletik gorako enpresak ez baitira hainbeste, eta horietan langileen hautaketa prozesuak egiteko sail bereziak baitituzte: «Egun, gizon baino emakume gehiagok amaitzen dituzte ekonomia eta enpresen kudeaketara zuzenduriko ikasketak. Ondo trebaturiko emakume asko daude lan merkatuan».

Elizondok «estereotipoen zama» gehitu dio ekuazioari, eta haien eraginez eraikitako barruko erresistentziak: «Denok gara gizarte bateko kideak, eta sozializazio prozesu orokorretan rol batzuk ezartzen dizkigute. Gauza batzuk egitean natural sentitzen dugu geure burua, eta beste batzuetan, arrotz. Horrek azaltzen du, besteak beste, enpresetako botere banaketaren muina».

Botere banaketa, sinbolikoa eta erreala. Zuzendaritza organoetako kargu guztiak ez dira berdinak, eta kideek normalean ardura ezberdinak izaten dituzte. Hor ere jarri du lupa AEDren txostenak, eta ondorioztatu du emakumeen presentzia handiagoa dela giza baliabideetan (%45) eta publizitatean (%45), eta txikia ekoizpenarekin (%5,9) edo teknologiarekin zerikusia dutenetan. Era berean, emakume gehiago daude zerbitzuen sektoreko enpresetako aginte organoetan. «Profil bat dagoela ikusi dugu», zehaztu du Iturbek: «Aldatuz doa, baina hori ere, apurka. Beste ikerketa batzuetan ikusi dugu emakumeek sorturiko enpresen %70 merkataritza arlokoak direla». Elizondo ere ez du harritu: «Eremu guztietan gertatzen da. Rol banaketa bat da, hori ere ezarria. Badirudi gizon eta emakumeek desira ezberdinak dituztela, baita esparru berean daudenean ere».

Pedagogia, gizonekin

Kuotak eta arauak beharrezkoak dira, baina baita pedagogia ere, «bide luzeena». Iturbek ereduen garrantzia nabarmendu du, eta berriz ere publikora jo du: «Hor errazagoa da emakumeak agintera iristea. Emakume boteretsuak, aginduak ematen, iritziak plazaratzen... Ikusgaitasuna dute». Azalpena luzatu du: «Kargu publikoetan, meritokraziaren bidea hor dago. Promoziorako ezaugarri objektiboak. Emakume asko seguruago sentitzen dira hor».

Eremu publikoa mugatua da, baina, eta horregatik esan du Iturbek pedagogia gizonezkoei ere zuzendu beharko litzaiekeela. «Gaztelaniaz bada esamolde bat hala dioena: 'Gizon handi bakoitzaren atzean emakume handi bat dago'. Nik buelta emango nioke: 'Emakume handi bakoitzaren atzean, harengan sinesteko prest dauden gizon asko behar dira'».]]> <![CDATA[Cebekek greba gehiegi antolatzen dituztela egotzi die sindikatu abertzaleei]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1877/010/001/2023-05-10/cebekek_greba_gehiegi_antolatzen_dituztela_egotzi_die_sindikatu_abertzaleei.htm Wed, 10 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1877/010/001/2023-05-10/cebekek_greba_gehiegi_antolatzen_dituztela_egotzi_die_sindikatu_abertzaleei.htm
Bizkaiko enpresarien elkartea ernegatuta dago azken urteetan euskal enpresetako langileak egiten ari diren greba kopuruarekin. Cebeken arabera, sortzen duten enplegua «ez da prekarioa», eta gogoratu du soldata igoerak, «Espainiakoak baino handiagoak» direla. Aletu duenez, iaz soldatak %4,11 igo zituzten batez beste, eta aurten, %4,16. Indarrean eta berrituta dauden lan hitzarmenen datua da hori.

Bizkaiko patronalaren kalkuluen arabera, 2019tik 2022rako tartean KPIa %8 igo zen; haien lan hitzarmenetako soldatak, berriz, %8,31. Era berean, salatu du batez beste hiru urte eta erdi behar izaten direla lan hitzarmenak berritzeko, eta «astakeria» horrek langileei eta enpresei kalte egiten diela. Egun Bizkaiko langileen %17k bakarrik dute enpresa hitzarmena, eta horietako «gehienek» sektoreko hitzarmena dute oinarrian.

Cebekek onartu du ELArekin akordioak lortzea gehiago kostatzen zaiela, baina bi sindikatu abertzaleei egin die kritika. «Konfrontazio sindikatutzat jotzen dute beren burua, elkarrizketa alboratzen dutelako», salatu du Perez Toledok: «Greba eskubide bat da, baina negoziazio batek arrakastarik ez duenean erabili beharko litzateke, ez hasieratik». Era berean, nabarmendu du gero eta zailagoa dela KPIaren azpitik dauden soldata eguneraketak adostea, eta egoera zailetan bi aldeek egin behar dutela ahaleginen bat negoziazioan.

Beste muturrean, Cebekek goratu egin du Espainiako patronalak CCOOrekin eta UGTrekin lorturiko akordioa. Haren ustez, sindikatu horiek «heldutasuna» erakutsi dute, eta «akordio garrantzitsuak» lortzeko gaitasuna. Aldi berean, adierazi du begi onez ikusiko lukeela akordio horren arabera mutualitateek duten rola Euskal Herrira iristea: «Osasun publikoan itxaron epeak luzatzen ari dira, eta asko arinduko lituzke langileek osasun agiria lortzeko egin behar dituzten tramiteak».

«Egonkortasuna» nagusi

Cebekek ohiko batzar nagusia egingo du gaur Euskalduna jauregian, eta, haren atarian, Bizkaiko enpresen egoeraren erradiografia egin du. Inkesta bidez lorturiko iritziak dira, eta, horien arabera, urte hasieran baino baikorragoak dira oro har. Eskariei dagokienez, enpresen %54entzat egoera normala da; %15entzat, ona; eta %30entzat, ahula. Batezbesteko hori %33koa zen iaz. Fakturazio datuak antzekoak dira: %55 iazko mailetan daude, %25 hobeto, eta %20 okerrago. Etorkizunera begira, lautik hiruk antzera jarraitzea espero dute aurten; eta %22k gora egitea.

«Datuek erakusten dute oro har jardun ekonomikoa hobera egiten ari dela, eta atzean utzi dugu atzeraldi posible baten arriskua», nabarmendu du Perez Toledok. Dena den, azaldu du errentagarritasuna jaisten ari dela, enpresa asko ekoizpen kostuen garestitze osoa azken preziora eraman ezinda dabiltzalako, eta egoera horrek irabazi marjinei eragiten diela. Enpresen %44entzat marjina hori iazkoa bera da, eta %25entzat txikiagoa. Kostuen arloan, Cebekek salatu du interes tasen igoeraren eraginez enpresei gero eta gehiago kostatzen zaiela maileguak lortzea.]]> <![CDATA[Cebekek greba gehiegi antolatzen dituztela egotzi die sindikatu abertzaleei]]> https://www.berria.eus/albisteak/227770/cebekek_greba_gehiegi_antolatzen_dituztela_egotzi_die_sindikatu_abertzaleei.htm Tue, 09 May 2023 09:46:37 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/227770/cebekek_greba_gehiegi_antolatzen_dituztela_egotzi_die_sindikatu_abertzaleei.htm euskal enpresetako langileak egiten ari diren greba kopuruarekin. Cebeken arabera, sortzen duten enplegua «ez da prekarioa», eta gogoratu du soldata igoerak «Espainiakoak baino handiagoak» direla. Aletu duenez, iaz soldatak %4,11 igo zituzten batez beste, eta aurten, %4,16. Indarrean eta berrituta dauden lan hitzarmenen datua da hori. Bizkaiko patronalaren kalkuluen arabera, 2019tik 2022rako tartean KPIa %8 igo zen; haien lan hitzarmenetako soldatak, berriz, %8,31. Era berean, kritikatu du batez beste hiru urte eta erdi behar izaten direla lan hitzarmenak berritzeko, eta «astakeria» horrek langileei eta enpresei kalte egiten diela. Gaur egun Bizkaiko langileen %17k bakarrik dute enpresa hitzarmena, eta horietako «gehienek» sektore mailako hitzarmena dute oinarrian. Greba eskubidearen mugak Cebekek onartu du ELArekin akordioak lortzea gehiago kostatzen zaiela, baina bi sindikatu abertzaleei egin die kritika. «Konfrontazio sindikatutzat jotzen dute beren burua, elkarrizketa alboratzen dutelako», salatu du Perez Toledok: «Greba eskubide bat da, baina negoziazio batean arrakastarik ez dagoenean erabili beharko litzateke, ez hasieratik». Era berean, nabarmendu du gero eta zailagoa dela KPIaren azpitik dauden soldata eguneraketak adostea, eta egoera zailetan bi aldeek egin behar dutela ahaleginen bat negoziazioan. Beste muturrean, Cebekek goratu egin du Espainiako patronalak CCOOrekin eta UGTrekin lorturiko akordioa. Haren ustez, sindikatu horiek «heldutasuna» erakutsi dute, eta «akordio garrantzitsuak» lortzeko gaitasuna. Aldi berean, adierazi du begi onez ikusiko lukeela akordio horren arabera mutualitateek duten rola Euskal Herrira iristea: «Osasun publikoan itxaron epeak luzatzen ari dira eta asko arinduko lituzke langileek osasun agiria lortzeko egin behar dituzten tramiteak». «Egonkortasuna» nagusi Cebekek ohiko batzar nagusia egingo du bihar Euskalduna jauregian, eta, haren atarian, Bizkaiko enpresen egoeraren erradiografia egin du. Inkesta bidez lorturiko iritziak dira, eta, horien arabera, urte hasieran baino baikorragoak dira oro har. Eskariei dagokienez, enpresen %54entzat egoera normala da; %15entzat, ona; eta %30entzat, ahula. Batezbesteko hori %33koa zen iaz. Fakturazio datuak antzekoak dira: %55 iazko mailetan daude, %25 hobeto, eta %20 okerrago. Etorkizunera begira, lautik hiruk antzera jarraitzea espero dute aurten; eta %22k gora egitea. «Datuek erakusten dute oro har jardun ekonomikoa hobera egiten ari dela, eta atzean utzi dugu balizko atzeraldi baten arriskua», nabarmendu du Perez Toledok. Dena den, azaldu du errentagarritasuna jaisten ari dela, enpresa asko ekoizpen kostuen garestitze osoa azken preziora eraman ezinda dabiltzalako, eta egoera horrek irabazi marjinei eragiten diela. Enpresen %44entzat marjina hori iazkoa bera da, eta %25entzat txikiagoa. Kostuen arloan, Cebekek salatu du interes tasen igoeraren eraginez enpresei gero eta gehiago kostatzen zaiela maileguak lortzea. Enpresen %63, langile egokiak aurkitu ezinda
Cebeken inkestako daturik deigarrienetako batzuk lan merkatuaren egoerari buruzkoak dira. Enpresen %81ek uste dute oraingo lantaldeari bere hartan eutsiko diotela aurten; %14k, berriz, handituko egingo dutela, eta %5ek murriztu egingo dutela. Gai berean, %63k onartu dute arazoak dituztela beren beharrak asebeteko dituzten langile aproposak aurkitzeko, eta %53k iaz kontratazioren bat egiteke utzi zutela arazo horregatik. Buruhauste hori bereziki larria da industrian, sektore horretako enpresen %70ek adierazi baitute langile aproposak aurkitu ezinda dabiltzala. Cebeken ustez, trebaturiko langileen gabezia «arazo oso larria» bilakatzen ari da, eta okerrera egingo du arrazoi demografikoen eraginez. Gaur egun, Bizkaian 500.762 langile daude Gizarte Segurantzan izen emanda, duela urtebete baino 8.188 gehiago (+%1,5).]]> <![CDATA[Eroskiren mozkinak %38 murriztu ziren iaz, irabazi marjina estutu zuelako]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1873/011/001/2023-05-04/eroskiren_mozkinak_38_murriztu_ziren_iaz_irabazi_marjina_estutu_zuelako.htm Thu, 04 May 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1873/011/001/2023-05-04/eroskiren_mozkinak_38_murriztu_ziren_iaz_irabazi_marjina_estutu_zuelako.htm
«Gure hornitzaileen prezioak %15 igo dira, batez beste; gureak, berriz, %12. Ahalegin oso handia egiten ari gara igoera osoa azken preziora ez eramateko», nabarmendu zuen Rosa Karabel Eroski taldeko zuzendariak atzo, iazko balantzearen aurkezpenean. Erabaki horrek murriztu zuen irabazi marjina, eta hark eragin zituen mozkin txikiagoak. Zehaztasun handiz xehatu zuen: «Gure irabazi marjina %1,32koa izan zen. Sektorean, ohiko tartea %2 eta %3 artekoa da. Guk puntu bat murriztea erabaki genuen. Zenbat den hori? 55 milioi euro inguru gutxiago irabaztea».

Nondik ateratzen dira 55 milioi euro horiek? Eroskiren fakturazio osoa 5.478 milioi eurokoa izan zen, eta haren %1 da. Karabelek, hala ere, garrantzi handia eman zion EBITDAren —irabaziak interes, zerga, balio galera eta amortizazioen aurretik— datuari: 280 milioi euro; eta azaldu zuen haien hainbat gastu finko —energia, finantzaketak, soldatak— %38 inguru handitu zirela.

«Gure sektorean, irabazi marjina oso txikiekin egiten dugu lan. Irabazien gakoa da bolumen handian saltzea. Oso zaila da prezioak are gehiago jaistea», nabarmendu zuen, eta salatu distribuzio kate handiei egozten zaien sakrifiziorako ahalmen gabezia ez dela egia. Gai berean, azpimarratu zuen inflazioak mesede egin diela prezio merkeenak dituzten kateei: «Erosleak aurrezten ari dira; egun, prezioa da erosketa ohiturak gehien baldintzatzen dituen aldagaia».

Karabelek azaldu zuen erosketa ohiturak aldatu egin direla. Iaz, urteak aurrera egin ahala, salmenta bolumena jaitsiz joan zen, eta, aurtengoaren hasieran, joera hori mantentzen ari da. «Erosleak asko begiratzen dio prezioari. Eskaintza bereziek erosketen %28 baldintzatzen dituzte. Guk, esaterako, gure markako produktuetan nabaritu dugu. %7 igo zen fakturazioa. Produkturik merkeenak direla kontuan hartuta, igoera oso handia da». Alde horretatik, jakinarazi zuen oinarrizko produktuekin osaturiko saskiak oso harrera ona izan duela.

Lan erreformaren eragina

Hego Euskal Herrian izandako langile kopuruaren jaitsiera da Eroski taldearen iazko balantzeak uzten duen datu deigarrietako bat: 11.302 izatetik 10.428 izatera igaro ziren. Karabelek, baina, azaldu zuen legedia aldaketaren eraginez izan dela: «Lan erreformaren eragina izan da hori. Behin-behineko langileak izateko traba gehiago ditugu orain. Horiek askotan ez dute lanaldi osoa izaten. Orain, langile finko gehiago ditugu, eta hainbatek aldi baterako biren lana egiten dute. Finkotasunean irabazi dugu». Prozesu hori langile kooperatibistaren kopuruaren igoeran islatzen da. Iaz, 1.268 pertsona egin ziren Eroskiko bazkide, eta egun 9.500 dira guztira.

Karabelek behin baino gehiagotan aipatu zituen saltoki handiei eragiten dieten legeak, eta salatu zuen gehienek balio katearen kostua handitzen dutela. Esaterako, plastiko txikien erabilera debekatu izana asko nabaritu dute. Espainiako Gobernuak sektorearekin adosturiko neurriak hartu beharko lituzkeela esan zuen, baita bat iradoki ere: «Esaterako, mesede egingo liguke oinarrizko hainbat produkturi aplikatu zaien BEZaren murrizketa luzatzea. Are gehiago, haragiari eta arrainari ere aplikatzea eskertuko genuke. Produktu horien salmenta %15 murriztu da. Horiek, gainera, produktu osasungarriak dira».

Zorra kitatzen

Eroskiren jardunaren zama handietako bat pilaturiko zorra da. 2009an 2.514 milioi euroko finantza zorra izatera iritsi zen, eta egun 909 milioikoa da. Iaz, 44 milioi euro kitatu zituen. Eginiko ahalegina goratu zuen zuzendariak, eta onartu zuen hartzekodunekin lau urterako finantziazioa negoziatzen ari direla.

Zor horren kitapen handiak taldearen atalak salduz egin dituzte. Oraingoan, baina, ez dute halakorik espero: «Gure hartzekodunekin dugun akordioa 2024ko uztailean amaituko da, eta berria negoziatzen ari gara. Finantza akordio bat lortzea da gure aspirazioa. Atal gehiago saldu behar izatea ekuazioan sartzen ez den aldagai bat da».

Eroskik, besteak beste, Caprabo Kataluniako supermerkatu katearen zati bat saldu zuen zorra arintzeko, eta baita bidaia agentzien atala ere. Azken urteetan, Forum Sport kirol denda katearen balizko salmentaren zurrumurrua bolo-bolo ibili da. Pixka bat lehenago Karabelek aurkakoa esan arren, ondoren gehitu zuenak ez du lagunduko esamesak isiltzen. «Forum Sportek bere tamaina handitu behar du lehiakorra izateko. Bide horretan, bazkide bat aurkitzeko aukerak aztertzen ari gara. Horraino hitz egin dezaket gaiari buruz».

Inbertsioei eutsi

Salmenta bolumenak behera egin eta irabaziak murriztu arren, Eroskik ez du hurrengo urterako inbertsio kopurua murriztuko. Urtean hamar eta hamabi saltoki berri artean irekitzeko asmoari eusten dio. Bide horretan, Katalunian hedatzeko moduak aztertzen ari da. Egun Hego Euskal Herrian merkatu kuotarik handiena duen katea da. Horri Kataluniako eta Espainiako iparraldea gehituz gero, bere «indarguneetan» %13ko merkatu kuota du.]]> <![CDATA[Eroskiren mozkinak %38 murriztu dira irabazi tartea estutu duelako]]> https://www.berria.eus/albisteak/227479/eroskiren_mozkinak_38_murriztu_dira_irabazi_tartea_estutu_duelako.htm Wed, 03 May 2023 19:46:50 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/227479/eroskiren_mozkinak_38_murriztu_dira_irabazi_tartea_estutu_duelako.htm
«Gure hornitzaileen prezioak %15 igo dira batez beste, gureak, aldiz, %12. Ahalegin oso handia egiten ari gara igoera osoa azken preziora ez eramateko», nabarmendu du Rosa Carabel Eroski taldeko zuzendariak, iazko balantzearen aurkezpenean. Erabaki horrek irabazi marjinaren murriztu zuen eta hark eragin zituen mozkin txikiagoak. Zehaztasun handiz azaldu du: «Gure irabazi marjina %1,32koa izan zen. Sektorean, ohiko tartea, %2 eta %3 artekoa denean. Guk puntu bat murriztea erabaki genuen. Zenbat den hori? 55 milioi euro inguru gutxiago irabaztea».

Nondik ateratzen dira 55 milioi euro horiek? Eroskiren fakturazio osoa 5.478 milioi eurokoa izan zen, eta haren %1 da. Carabelek, hala ere, garrantzia handia eman dio EBITDAren -Irabaziak interes, zerga, balio-galera eta amortizazioen aurretik- datuari: 280 milioi euro; eta azaldu du haien hainbat gastu finko -energia, finantzarioak, soldatak- %38 inguru handitu direla.

«Gure sektorean irabazi marjina oso txikiekin egiten dugu lan. Gure irabazien gakoa bolumen handian saltzea da. Oso zaila da prezioak are gehiago jaistea», nabarmendu du, eta distribuzio kate handiei egozten zaien sakrifizio ahalmen gabezia ez dela egia kritikatu. Gai berean, azaldu du prezioen gorakadak prezio merkeenak dituzten kateei mesede egin diela: «Erosleak aurrezte moduan dago, egun prezioa da erosketa ohiturak gehien baldintzatzen dituen aldagaia».

Carabelek azaldu zuen erosketa ohiturak aldatu egin direla, eta iazkoa urteak aurrea egin hala salmenta bolumena jaisten joan zela eta aurtengoaren hasieran joera hori mantendu dela. «Erosleak prezioari asko begiratzen dio orain. Eskaintza bereziek erosketen %28 baldintzatzen dituzte. Guk, esaterako, gure markako produktuetan nabaritu dugu. %7 igo zen fakturazioa, produktu merkeenak direla kontuan hartuta, pila bat da». Zentzu horretan, azaldu zuen oinarrizko produktuekin osaturiko saskiak oso harrera ona izan duela.

Lan erreformaren eragina
Eroski taldearen iazko balantzeak uzten duen datu deigarrietako bat Hego Euskal Herrian izandako langile kopuruaren jaitsiera izan zen. 11.302 izatetik 10.428 izatera igaro zen. Carabelek, baina, legedia aldaketaren eragina dela azaldu du: «Lan erreformaren eragina izan da hori. Behin behineko langileak izateko traba gehiago ditugu orain. Horiek askotan ez dute lanaldi osoa izaten. Orain langile finko gehiago ditugu, eta hainbatek aldi baterako biren lana egiten dute. Finkotasunean irabazi dugu». Prozesu hori langile kooperatibistaren kopuruaren igoeran islatzen da. Iaz 1.268 pertsona egin ziren bazkide eta egun 9.500 dira guztira.

Carabelek behin baino gehiagotan aipatu du saltoki handiei eragiten dieten legeak, eta gehienek balio katearen kostua handitzen dutela kritikatu zuen. Esaterako, plastiko txikien erabilera debekatu izana asko nabaritu omen zuten. Espainiako Gobernuak sektorearekin adosturiko neurriak hartu beharko lituzkeela esan du, baita bat iradoki ere: «Esaterako, mesede egingo liguke oinarrizko hainbat produkturi aplikatu zaien BEZaren murrizketa luzatzea. Are gehiago, haragiari eta arrainari ere aplikatzea eskertuko genuke. Produktu horien salmenta %15 murriztu da. Horiek gainera produktu osasungarriak dira».

Zorra kentzen
Eroskiren jardunaren zama handietako bat pilaturiko zorra da. 2009an 2.514 milioi euroko finantza zorra izatera iritsi zen, eta egun 909 milioikoa da. Iaz 44 milioi euroko kitapena egin zuen. Zuzendariak eginiko ahalegina goratu du, eta egun hartzekodunekin lau urterako finantziazioa negoziatzen ari direla onartu.

Zor horren kitapen handi bat taldearen atalak salduz egin dituzte. Oraingoan, baina, ez dute halakorik espero: «Gure hartzekodunekin dugun akordioa 2024ko uztailean amaituko da, eta berria negoziatzen ari gara. Gure aspirazioa finantza akordio bat lortzea da. Atal gehiago saldu behar izatea ekuazioan sartzen ez den aldagai bat da».

Eroskik, besteak beste, Caprabo Kataluniako supermerkatu katearen zati bat saldu zuen zorra arintzeko, eta baita bidai agentzien atala ere. Azken urteetan Forum Sport kirol denda kateen balizko salmentaren zurrumurrua bili-bolo ibili da. Pixka bat lehenago Carabelek aurkakoa esan arren, ondoren gehitu duenak ez du lagunduko esamesak isiltzen. «Forum Sportek bere tamaina handitu beharra dauka lehiakorra izateko. Zentzu horretan bazkide bat aurkitzeko aukerak aztertzen ari gara. Horraino hitz egin dezaket gaiari buruz».

Inbertsioei eutsi
Salmenta bolumenak behera egin eta irabaziak murriztu arren, Eroskik ez du hurrengo urterako inbertsio kopurua murriztuko. Urtean hamar eta hamabi denda berri artean irekitzeko asmoari eusten dio. Zentzu horretan Katalunian hedatzeko moduak aztertzen ari dira. Egun Hego Euskal Herrian merkatu kuota handiena duen katea da. Horri Katalunia eta Espainiaren iparraldea gehituz gero, bere «indarguneetan» %13ko merkatu kuota du.]]> <![CDATA[«Grebek herri hobe bat eraikitzen dute»]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1946/014/001/2023-04-30/grebek_herri_hobe_bat_eraikitzen_dute.htm Sun, 30 Apr 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1946/014/001/2023-04-30/grebek_herri_hobe_bat_eraikitzen_dute.htm
Zuk idazten al duzu Maiatzaren Leheneko hitzaldia?

Bai, nik, aurreko idazkari nagusiek bezala. Baina beste iritzi batzuekin kontrastaturiko idazki bat da. Gurea lan kolektiboa da.

Kalera irteteko arrazoi asko daudela esango duzu ziurrenik. Ikusten al diozu borrokarako grinarik euskal langileriari??

Bai, baina ez da pertzepzio bat, errealitate bat baizik. Azken bi urteetan enpresek inoizko etekinik handiena lortu dute, eta, hala ere, pobretze fase batean sartu gara, bereziki soldatetan. Hori guretzat beste erronka bat da, prekaritatearen aurkako borroka jarri baitugu erdigunean. Eta, horren aurrean, zein da albiste ona? Bada, egoera zaila izan arren, erantzun bat ematen ari dela, Euskal Herriko langile klasearena. Estatistikak dio hemengo mobilizazio datua Europako altuenetakoa dela, altuena ez bada. Pobretzearen aurkako erabaki politiko gabeziaren eta patronalaren blokearen aurrean, azken hori bereziki sektore feminizatuetan, konfrontazio eredu sindikala eta grebak konponbide bat dira.

Baina greba zer da? Ondorioa ala erreminta?

Erreminta bat, argi eta garbi. Greba gure egunerokoan dago, beste modu batera ezin ditugu baldintzak hobetu. Guggenheimeko garbitzaileak, Hondarribia, Irun, Gorliz... Udal horietan garbiketako soldata arrakalari aurre egin diogu. %30eko soldata hobekuntzak lortu ditugu. Nola? Borrokarekin. Estatistikak dio ELA dela greba gehien deitzen duen sindikatua, ados; baina ELA da aldi berean hitzarmen gehien sinatzen duena. Grebak lorpen batzuk dakartza, eta, era berean, erreferentzia bihurtzen dira. Eta erne, batzuek diote, «ELAk ez du ezer sinatzen»; bada, hitzarmen gehien sinatzen duen sindikatua da, 300 inguru urtean. Borroka gehienak, gainera, sektore feminizatuetan ditugu. Hori bai, horretarako, antolakuntza lan handia eta baliabide asko behar dira.

Dirua behar da horretarako.

Bai, afiliazioak jarritakoa.

Hitz egin al duzu Novaltiako langileekin? Ia lau urteko greban milioi bat euro inguru atera zenituzten haientzat erresistentzia kutxatik.

Bihar egongo naiz haiekin. Guk ez dugu kutxaren datua ematen, baina ez dugu ezkutatzen zenbat jasotzen den kutxatik. Guk nahi dugun lehenbiziko gauzada grebara ez iristea, eta hau esatea oso garrantzitsua da. Baina zuk greba egiteko ahalmena duzunean, negoziazioa baldintzatzen duzu. Akordio askotara iristen gara gaitasun horri esker. Beste aldean dagoenak, patronalak alegia, badaki zein den zure gaitasuna, eta horrek dena aldatzen du. Grebek herri hobe bat eraikitzen dute, lan eta bizi baldintza hobeak izateko modua egiten dutelako. Beti dago greben aurkako propaganda interesatua, baina Euskal Herrian hitzarmenek izan duten soldata eguneraketen batez bestekoa %5etik gora dago. Espainian, berriz, %2,5: erdia.

Gure ereduak lan gehiago eskatzen du. Bestea zein da? Elkarrizketa sozialarena, fikzio bat. Patronala, gobernua... Gai zerrenda zeinek idazten du? Zer gertatu da azken aldian? Idoia Mendiak mahai hori bere kanpainaren mesedetan erabili du. Lau eguneko astea? Patronalak ez du hitz egin. Telelana? Ez... Iragartzen dira gauzak, baina ez dira ezta jorratu ere egiten. Tranpa bat da.

Borrokaz mintzatuz, erretreten aurkako protesta ozenak izan dira Iparraldean eta Frantzian. Hegoaldean, aldiz, ez.

Frantzian gauza bitxia gertatzen da. Hemendik iruditzen zaigu Frantziako sindikalismoa indartsua dela, baina errealitatea da afiliazio tasak eta sektore grebak hemen baino txikiagoak direla. Baina zer dute ona? Murrizketen kontra badago gaitasun sindikal eta sozial handia. Honetan CFDT grebara gehitu da, bere kongresuak agindu ziolako, eta horrek ahalbidetu du batasun sindikala. Horri gizarte mobilizazio handia gehitu zaio, batez ere gazteena.

Iparraldeaz hitz eginez, ELAk ba al du pentsatua jardun sindikala Ipar Euskal Herrira zabaltzea?

Orain dela hogei urte LABi Ipar Euskal Herrian elkarrekin aritzea proposatu genion, zehaztu gabe nola, Hegoaldeko zatiketa hara ez eramateko. LABek hartu zuen bere bidea, sindikatu gisa kokatzea, Hegoaldean bezala. Orduan, guk esan genuen: entzun ditzagun zeintzuk diren Iparraldean dauden beharrak, ez zegoelako zertan Hegoaldeko azpiegitura mimetikoki errepikatu beharrik. Hango militante sozial batzuekin bildu ginen, Mixel Berhokoirigoin, Txetx Etxeberri eta abar, eta prozesu bat hasi genuen. Esan ziguten sindikatu gisa baino, bertako egitasmoak bultzatu behar zirela lehenbizi. Orduan erabaki genuen Manu Robles Arangiz fundazioa bertan sortzea, hango militanteen proiektuak garatzeko euskarri gisa. Orain, Ipar Euskal Herrian ELA ekosistema baten parte da, gure ustez, oso eraginkorra dena: Bizi mugimendua, Alda, Enbata...

Eta militante horiek esango balute orain ekintza sindikala behar dutela, orduan bai?

Gure ustez, erabakigarriena hori litzateke, militante horiek pentsatzen dutena. Denborak erakutsi digu haiek behar bat identifikatu dutenean arrakastatsuak izan direla proiektu horiek. Baina orain arte hori ez da egon haien lehentasunen artean.

Arrakala handia dago egun ELAren eta LABen artean. Zein da zuen bertsioa?

Guretzat garrantzitsua da ahalik eta objektiboenak izatea. Hasteko, LABek publikoki esan zuen ez zuela baldintzarik ikusten ELArekin aliantza bat egiteko. Hartaz geroztik zer pasatu da? LABek erabaki estrategiko batzuk hartu dituela. Nik bi nabarmenduko nituzke. Bat: Arabako eta Bizkaiko metalgintzan, Bizkaiko bulego garbiketan... itunak sinatu dituzte. Horretarako, gehiengo sindikal bat antolatu dute, aliantza bat, UGT eta CCCOrekin. Patronalari galdetuko bagenio, «zein da nahiago duzun gehiengoa? ELA eta LAB edo LAB-UGT-CCOO?», erantzuna erraza da. Ondorioak kezkatzen gaitu, patronalari akordioak merkatu egiten zaizkiolako. Eta bi: LABek erabaki duela Osalanera itzultzea. Elkarrekin atera ginen. Baina zer aldatu da han? Kritikoak gara elkarrizketa mahaiekin. Hor sindikatuaren instituzionalizazio bat dago, eta horrek eraginik ez duela pentsatzea pellokeria da.

Garai batean, guretzat garrantzitsua zen LABekin elkarlana sustatzea, herri honen aitortza egingo duen esparru sindikala eratzeko. Halaber, elkarlan espazio bat sortu behar genuen, autonomoa, eta hortik iritsi zen eskubide sozialen karta. LABen erabakiak horren aurkakoak dira, eta horregatik lehertu dira adostasunak.

Era berean, guk ezinezko ikusten dugu elkarlana UGT eta CCOOrekin. Batetik, haien eredu sindikala dago. Zergatik egin behar dugu lan 67 urtera arte? Horiek sinatu zutelako. Bigarrena, ahal duten bakoitzean negoziazio kolektiboaren monopolioa defendatzen saiatzen dira, baina Espainiarena. Eta, gero, euskara dago. Agente aktiboak dira euskararen normalizazioaren aurka. Helegiteak eta salaketak zeintzuk jartzen dituzte? UGTk eta CCOOk.

LABi baretu egin dela egotzi diozue, EH Bilduren arrastoan.

Baretu? Guk ez dugu adjektibo asko erabiltzen, gure kulturan barneratuta dagoen zerbait da. Baina datu objektiboa da LAB mugimendu baten parte dela, Sortu eta Ernairekin batera. Hori, guretzat, autonomia sindikala defendatzen dugunontzat, arazo bat da. Bi adibide jarriko ditut. Bat, hezkuntza: EH Bilduk adostasuna lortu ahala, LABen jarrera aldatu egiten da. Eta bi, guretzat larriena: Osasunbideko greba. LABek eta UGTk erabaki zutelako indargabetu zen, mamirik gabeko akordio batekin. ELAren eta LABen arteko desadostasunen arrazoietako bat autonomia falta da. Noiz azaleratzen da? Alderdiak erabakitzen duenean moderazio estrategia bat egin behar dela.

EH Bilduri egiten diogun kritika da orain ez duela bilatzen proiektu ezberdinen arteko konfrontazioa, adostasunak baizik. Eta hauekin zein kontsentsu dira posible? Badakigu EAJ nor den: mundu ekonomikoaren interesen defendatzailea. Akordioak? Hasi aztertzen. Pentsioena: EAJ alde eta murrizketak. EH Bilduk ez du ezetz bozkatu, ezta ahots kritikorik izan ere. Nafarroako Gobernua: non dago aldaketa? Patronala edo Opus Dei urduri al daude? Ez zaigu iruditzen. Zaintzan greban gaude, Nafarroako zahar etxeen %98 pribatuak direlako eta langileen baldintzak sare publikokoenak baino askoz txarragoak dituztelako. Zein da haien plana hori aldatzeko? Ezer ez. Aurrekontuak EH Bilduren oniritziarekin onartu dira. Non daude marra gorriak? Txibitek gobernatzen du 30 eserleku balitu bezala.

Nafarra zara. Zein panorama politiko nahiko zenuke Nafarroan hauteskundeen ondoren?

Politikak aldatzea nahi dugu. Ez dugu UPN, PP eta horiek itzultzerik nahi. Inondik ere ez. Zer diogu? Beharbada halako koalizio bat behar da; ea zenbakiek zer dioten. Baina bizitza politikoan gero badago presioa, marra gorriak, konfrontazioa... Horiek ere hor egon behar dute. Ezkerrari esaten dioguna da, eta hau da EH Bildurekin dugun eztabaida, langile klasearen interesak defendatu nahi baditugu, elkarlana bilatu behar duela eragile sozialekin eta sindikatuekin. Eta ez dago haien lehentasunetan.

Kasualitatea al da LABekin xextra hauteskunde sindikalen epe trinkoan gertatu izana?

Ez du harremanik. Hauteskundeak ez dira erabakitzen hedabideetan esaten denarekin. Hauteskundeetan arrakasta duzu lana egin duzunean, dinamikekin asmatu duzunean...

Nola doaz hauteskundeak? Nafarroan lehen sindikatu izatea jarri zenuten helburu.

Gustura gaude, bai. EAEn gure ordezkaritza bigarren eta hirugarren sindikatuek dutena baino handiagoa da. Nafarroan, inoizko ordezkaritzarik handiena dugu: %23,17. Horrek esan nahi du lehenengo eta bigarren sindikatuekiko dugun aldea txikitzen ari garela, eta puntu eskasera gaudela UGT eta CCOOtik.

Nola doa Gipuzkoako metalgintzaren negoziazioa? LABek Adegirekin akordioa duzuela leporatu dizue.

Oraingoz, mahaian dagoena LABek, UGTk eta CCOOk, Bizkaian eta Araban sinatu dutena baino gehiago da. Eta balizko gure aliantza horren harira, datu objektiboak: zein da Adegirekin itun gehien sinatu duen sindikatua? LAB. Lehen datua. Adegirekin posible diren akordioen %75 sinatu ditu LABek; guk, %40. Bigarren datua: greba deialdiak. ELAk 30; LABek hamar. Gipuzkoan deitzen diren greben %75 guk deituak dira, eta gure itunek dituzte soldata igoera handienak. Errealitatea hau da; gero diskurtsoa nahi dugun bezala jantzi dezakegu.

Klase borrokaz ari garela, haren inguruko eztabaida bizi-bizi dago GKS eta antzeko erakundeen eskutik. Zein harreman duzue haiekin?

Gainontzeko eragile sozialekin dugun harremana bezalakoa. Noizbehinka elkartzen gara, eta hausnarketak kontatzen dizkiogu elkarri. Harritzen zaituela dirudi...

Erakunde oso kritikoa da sindikatuekin. Sistemaren parte zaretela diote.

Guk garrantzi handia ematen diegu herri honen ehun asoziatiboari. Erakundeen errealitatea plurala da ezinbestean, eta beti egongo dira ezberdintasunak, eta normaltasunez kudeatu behar dira. Kasu honetan, mugimendu berria da, eta agerian gelditu da mobilizaziorako ahalmen handia duela. Agian mugimendu berria delako ez da nabarmentzen beste kolektiboekin edota dinamika anitzetan parte hartzeagatik. Ikuskera ezberdina dute: sindikatuak nola ulertzen dituzten, feminismoa, euskara ere bai... Baina langile klasearen aldarria eta prekaritatearen salaketa hor dago, hori garrantzitsua da. Politikan eta arlo sozialean gertatzen dena da ia ez dagoela espazio hutsik. Eta haiek bete dute gazterian zegoen hutsune bat.

Aste honetan jakinarazi duzue greba feminista babestuko duzuela. Pixka bat kostatu zaizue.

Ofizialki. Aste honetan esan dugu deitzaileekin bilera genuelako eta horri itxaron diogu. Jakinda ere datarik ez dagoela oraindik. Hasieratik esan dugu begi onez ikusten genuela. Mugimendu feministak zaintzaren gaia erdigunean jarri du, eta hori guretzat oso garrantzitsua da. Hamarkadak daramatzagu borrokan zahar etxeetan eta etxez etxeko zaintzan. Borroka hori agendan kokatzea garrantzitsua da.

Jaurlaritzaren Hezkuntza Legea ez duzuela gustuko esan duzue.

Egungo sistema betikotzen duelako. Sailarekin harremana izan dugu, eta lehen aldiz izan dute interesa zer pentsatzen genuen jakiteko. Baina esan diegu oso urruti gaudela. Gure aldarrien ardatzak hauek dira: sare bakarra nahi dugu, bakarra eta publikoa. Euskararen gaian, murgiltzea; hori ez dago hemen. Eta gero, curriculum propioa. Oinarrietan gabeziak ikusten baditugu, irudipena da aurrera egin ahala gabezia horiek zabaldu egingo direla. Eta, noski, lan baldintzak; ez dira aipatzen. Esaterako, behin-behinekotasunaren afera dago, %30ekoa da. Eta horri buruz ez dator ezer, ezta ere inbertsio publiko konpromisorik.

Ikusi gehiago: Garbiñe Aranburu: «LABek ez du izan patronalaren bultzadarik; hori esan dezakeen sindikatu bakarra gara»]]> <![CDATA[«LABek ez du izan patronalaren bultzadarik; hori esan dezakeen sindikatu bakarra gara»]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1919/002/001/2023-04-29/labek_ez_du_izan_patronalaren_bultzadarik_hori_esan_dezakeen_sindikatu_bakarra_gara.htm Sat, 29 Apr 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1919/002/001/2023-04-29/labek_ez_du_izan_patronalaren_bultzadarik_hori_esan_dezakeen_sindikatu_bakarra_gara.htm
Non egongo zara etzi?

Baionan. Egoera larria bizi dugu han. Azken urteetan intersindikaleko beste eragileekin batera normaltasunez parte hartzeko aukera izan dugu, baina aurten intersindikaleko sindikatu gehienek hori apurtu egin dute. Erretreten erreformaren ingurumarian, intersindikaleko kide gehienak agenda oso zentralistarekin ari dira, LAB kanpoan utziz. Guretzat, hori oso larria da. LAB egonkorturiko proiektu bat da Ipar Euskal Herrian, eta gero eta langile gehiagok egiten dute gure aldeko apustua. Egoera hori ezin da normalizatu, eta nire presentziak egoeraren larritasuna irudikatu nahi du.

Erretreten legea hor dago, baina horrez gain kalera irteteko arrazoi asko daudela diozue. Nola ikusten duzu euskal langileria?

Pandemiatik atera ondotik, aldarrikatu dugu sistema kapitalistaren aurrean bizitza erdigunean jarriko duen eredu ekonomiko eta sozial baten beharra. Oso argi dugu aldaketa horiek borrokatu egin beharko direla, eta langileengan lan eta bizi baldintzen alde borrokan irteteko nahi hori sumatzen dugu. Azken bi urteak oparoak izan dira borroka sindikalaren ikuspegitik. Kalera irteteko arrazoiak gehitu egin dira, eta langile antolakuntza eta borroka dira sistema honi aurre egiteko bidea.

Klase borrokaren eztabaida bizi-bizi dago. GKSk eta antzeko taldeek haren zentraltasun aldarrikatu dute. LABen, paraleloki, ahalegina egin duzue zapalkuntzen aurkako jarrera sindikatuaren jardunean txertatzeko. Bide kontraesankorrak al dira?

Gure ustez, ez dago kontraesanik. Hor kontraesan bila ibiltzea sistema indartzeko bide bat da. Azken urteetan lan harremanen errealitatea asko aldatu da, eta errealitate ezberdinen erruz langileak zatitu dira: plataforma digitalen hedapena, sexuen araberako lan banaketa... Horrek arrakala batzuk sortu ditu. Langile errealitate bakoitza bere egoerari begira jar dadin nahi du, eta horrela klase batasuna oztopatzea langileria ahultzeko. Horren aurrean zer egin behar du sindikalismoak? Lan harremanen eraldaketaz jabetu eta eredu soziosindikala eguneratu.

Zer-nolako harremana duzue GKSrekin eta antzeko mugimenduekin?

Gure apustua Ernairekin dugun aliantza estrategikoa sakontzea da. Argi dugu sindikatuak ere gazte prekaritatea borrokatzeko ildo bat izan behar duela. GKS eta horrelako eremuekin harremanik ez dugu beraiek horrela erabaki dutelako. Higatze politika batean daude gure ikuspegitik, jarrera eraikitzaile batean baino gehiago. Jarrera guztiak dira zilegi, baina gure erronkak beste eremu batzuetan daude.

Hegoaldean ere bakarrik mobilizatuko zarete etzi. Zer sentiarazten dizu banaketa horrek?

Argi adierazi dugu garrantzitsua dela LABen eta ELAren arteko elkarlan eremuak zabaltzea eta elkarlan estrategikoa gauzatu ahal izatea. Saiakera ezberdinak egin izan ditugu, gure ustez jarrera eraikitzailearekin. Baina aukera ezberdinak ELAk zapuztu ditu. Guretzat ez da albiste ona, ezta gustuko dugun egoera bat ere. Egoera horrek sindikalgintza independentistaren eragin gaitasuna ahultzen du, eta, aldi berean, patronala eta euskal neoliberalak indartzen ditu. Baina biren arteko elkarlana ez da posible bien artean ez badago horretarako borondaterik. Guk ikusten dugu ELAren asmoa gehiago dela LABen menpekotasuna bilatzea benetan elkarlana sakontzea baino. Horregatik iazko kongresuan erabaki genuen euskal estatuaren bidean LABen profil soziopolitikoa eta eredu sindikala indartzea. Argi dugu bide propio horrek sortuko dituela baldintzak etorkizun batean; izatekotan, berriro elkarlanari heltzeko.

«Intoxikazio kanpaina» egitea egotzi diozue ELAri.

2017an adierazpen bat sinatu genuen bi sindikatuen artean konpromiso batzuk gure eginez, eta ELAk uko egin zion horri. ELAri gertatzen zaio ez duela kontsonantziarik teoriaren eta praxiaren artean. Horren aurrean, aldian-aldian, gezur eta manipulazioetara jotzen du bere jarrera justifikatzeko. Horregatik, eta LABek bilatu ez duen aliantza sindikal baten aurrean, akusazio faltsuak iritsi ziren. Gure asmoa ez da bi sindikatuen arteko diferentziak elikatzen jarraitzea, baina batzuetan beharrezkoa da gauzak bere lekuan jartzea.

ELAk, aldiz, baretu izana egotzi dio LABi, EH Bilduren arrastoan.

LAB da sindikaturik autonomoena. LABek ez du patronalaren inolako bultzadarik izan, eta sindikatu bakarra gara hori esan dezakeena. LABen txartelarekin inor ez da sartu inongo enpresatan. Eta LABek erakutsi du gaitasuna duela politika instituzionalekiko bere irakurketa autonomia sindikaletik eta modu objektiboan egiteko, baita EH Bilduren hainbat erabaki kritikatuz ere. Beraz, iruditzen zaigu aitzakia bat gehiago dela elkarlanik eza justifikatzeko, eta oinarririk gabekoa.

Kasualitatea al da xextra hau hauteskunde sindikalen epe trinkoan piztu izana?

Ez nuke esango kasualitatea denik. Agian ELAri galdetu beharko litzaioke.?

Bihar argitaratuko dugun elkarrizketan galdetuko diogu.

Xextra, zuk izendatu duzun bezala, ez dugu guk sortu. Beraiek jakingo dute zer kalkuluren arabera erabaki duten orain elikatzea. LABek inoiz ez du elkarlana ulertu bere posizio sindikala hobetzeko tresna gisa. LABek beti herriaren eta langileen beharretan pentsatu izan du, eta horren araberako elkarlan diseinu bat egin izan du. ELAk, aldiz, bere barruan egiten den elkarlan gisa ulertu du, eta hor LABekiko menpekotasun harremanak bilatu izan ditu. Eta LAB ez da mendean jarri eta ez da mendean jarriko.

Zer moduz doa epe trinkoa?

Ondo. Hauteskunde hauen prozesua oso berezia izan da, borroka sindikal ugari aktibatuta iritsi garelako. Emaitzekin gustura gaude, helburu nagusiak bete ditugulako. Argi dugu LABen proiektuak oraindik ez duela sabaia jo, hazten jarraitzeko aukerak ditugu.

Azken urtean hainbat sektore itun sinatu dituzue: metalgintzakoa Bizkaian eta Araban, bulego garbiketarena Bizkaian…

LABek argi du sektoreko hitzarmenen alde egin behar duela. Gutxieneko bat ezartzen dute sektoreko langile guztientzat, eta, gero, enpresa bakoitzean itun hori hobetzeko aukera badago, ondo. Sektore feminizatuetan are garrantzi handiagoa hartzen dute. Enpresa indartsuak daude, eta hor negoziatzeko aukera gutxi egoten da. Alde horretatik, Arabako eta Bizkaiko metalgintzako grebak oso positibotzat jotzen ditugu. Hitzarmen duinak lortu dira. Hori bai, ikusten ari gara Gipuzkoan gehiegi kostatzen ari dela grebara jotzea, eta horren atzean dagoen arrazoia dela ELAk Adegirekin duen ententea. Hartu-eman horrek bake soziala du oinarrian. Bestalde, uste dugu ELAren negoziazio kolektiborako estrategian aldaketa egon dela. Hasiera batean sektore mailako akordioak alboratzen zituen, eta orain haietara itzuli da nolabait.

Ezker abertzalean bada estrategia bat erakundeetan egotearen aldekoa. LAB mahai ofizialetara -Osalan, Lanbide...- itzultzea horren barruan kokatu behar al da? Noiz gauzatuko da?

Izendapen berriekin. Osalanen kasuan, ikasturte amaieraren aurretik espero dugu, uztailaren aurretik. Eta ez, LABen irakurketa propioen ondorio da. Bere garaian marko horiek uzteko arrazoiak bere hartan mantentzeak ez du esan nahi guretzat borroka esparru ez direnik. Patronala eta gobernuak askoz erosoago daude gu kanpoan egonda. Argi dugu zer lanketa egin behar den organo horietan. Bertan esertzeak bi ondorio izango ditu: batetik, lekuko deserosoak izango dituztela; eta bestetik, mahai horietan klase borrokarekin uztartuko dituen beste eragile bat egongo dela.

Ikusi gehiago: Mitxel Lakuntza: «Grebek herri hobe bat eraikitzen dute»]]> <![CDATA[Jendetza bildu da kaleetan Osakidetzaren «egoera larria» salatzeko]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1921/009/001/2023-04-23/jendetza_bildu_da_kaleetan_osakidetzaren_egoera_larria_salatzeko.htm Sun, 23 Apr 2023 00:00:00 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/paperekoa/1921/009/001/2023-04-23/jendetza_bildu_da_kaleetan_osakidetzaren_egoera_larria_salatzeko.htm
Bilbokoa aspaldian antolaturiko mobilizaziorik jendetsuenetakoa izan zen. Jauzi bat, osasun sistema publikoaren egoeraren inguruan deituriko aurreko protesten aldean. Udalaren arabera, 13.000 pertsona bildu ziren. Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak ere bat egin zuen, eta, hark mobilizaturiko jende multzoa martxan sartu zenean, argi ikusi zen parte hartzaileak milaka zenbatu beharko zirela.

Manifestazioaren buruak Plaza Eliptikoa igaro zuenean atzeko muturra Jesusen Bihotza plazako irteera puntuan zegoen oraindik. Protesta koloretsua izan zen, tokian tokiko eskaeradun pankarta ugarirekin. Gehien errepikaturiko oihuak hauek izan ziren: «Ez, ez, ez, murrizketarik ez!», «Publikoa dena ez da saltzen, defendatu baizik!», «Kalitatezko osasun publiko baten alde» eta «Ez dira agintariak, gaizkileak baizik». Gasteizen eta Donostian antzeko aldarriak entzun ziren.

Amaierako hiru ekitaldiak berdinak izan ziren, eta OPAko kideek hartu zuten hitza. Bilbon, Saizek salatu zuenez, «saldu ziguten Osakidetza» irudipen hutsa zen, «ilusio optiko bat», eta egungoa osasun sistema pribatizatu, azpikontratatu eta prekarioa da, «kapitalaren eta bere negozioen interesen neurrira egituratua». Kritika horren eredu gisa jarri zuen Osakidetzak Durangon (Bizkaia) ireki nahi duen zentro logistikoa; haren ustez, enpresa pribatuei «oparituko» zaiena.

OPAk Osakidetzan sumatu dituen atzerapausoak izendatu zituen: ordutegien murrizketak, soilik erizainekin eta medikurik gabe kudeaturiko zentroak, amaigabeko itxaronaldiak telefonoz artatua izateko, Lehen Arretaren kolapsoa eta hark eragindako larrialdietako saturazioa, itxaron epeak... Saizek salatu zuen urrats horiek «Osakidetzaren desegite prozesu programatu» baten zati direla, eta osasun pribatua gizentzea dutela helburu.

Plataformaren ustez, Gotzone Sagardui Jaurlaritzako osasun sailburua da «utzikeria» horren erantzule nagusia. «Gezurretan» aritzea leporatu zioten, eta horregatik eskatu zuten haren dimisioa. «Eusko Jaurlaritzari, EAJri eta PSEri» ere gin diote dei, murrizketa eta pribatizazio politikak geldiaraz ditzaten.

«Pultsua berreskuratzen»

Sagardui sailburuak ohar bidez erantzun zien manifestazioei, eta, haren arabera, «Osakidetzaren ustezko desegitearen inguruko edozein teoria» gezurra da. Sailburuak azaldu zuen pandemiaren ondoren Osakidetza «pultsua berreskuratzen» ari dela, eta inoiz ez dela egun adina inbertitu osasun sistema publikoan. Halaber, Osasun Publikoaren Defentsaren Elkarteen Federazioen ikerketa bat aipatu zuen, eta, haren arabera, EAE «osasun zerbitzu onenak eskaintzen dituen erkidegoetan bigarrena da».

OPAk mobilizazio gehiago iragarri zituen; aurretik, baina, sindikatuen deialdiak iritsiko dira. Ostegunean ELAk lanuztera du deitua Arabako landaguneko osasun etxeetan. Maiatzaren 19rako eta 20rako, sindikatu guztiek deitu dute grebara Osakidetza osoan.]]> <![CDATA[Jendetza handia bildu da Bilbon eta Gasteizen Osakidetzaren «egoera larria» salatzeko]]> https://www.berria.eus/albisteak/227073/jendetza_handia_bildu_da_bilbon_eta_gasteizen_osakidetzaren_egoera_larria_salatzeko.htm Sat, 22 Apr 2023 16:29:21 +0200 Imanol Magro Eizmendi https://www.berria.eus/albisteak/227073/jendetza_handia_bildu_da_bilbon_eta_gasteizen_osakidetzaren_egoera_larria_salatzeko.htm

Hamar minutu barru hasiko da osasungintza publikoa indartzeko eskatzeko Bilbon deituriko manifestazioa. Jende asko dago zain Kale Nagusiko espaloietan. @berria pic.twitter.com/yfGe1FyE07 - Imanol Magro (@Imagreto) April 22, 2023 Aspaldian Bilbon antolaturiko mobilizaziorik jendetsuenetakoa izan da. Jauzi bat izan da osasun sistema publikoaren egoeraren inguruan deituriko aurreko protesten aldean. Jesusen Bihotzetik irten eta Kale Nagusi osoa gurutzatu du Arriaga plazara iristeko. Hasi aurretik nabaritzen zen deialdiak erantzun handia izango zuela, espaloiak eta inguruko metro geltokiak lepo baitziren. Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak ere bat egin zuen deialdiarekin, eta hark mobilizaturiko jendeak, martxaren bat egin duenean -Areiltza Doktorearen zumarkalean zeuden zain- argi ikusi da parte hartzaileak milaka zenbatu beharko zirela. Manifestazioko pankartak Plaza Eliptikoa igaro duenean atzeko muturra irteera puntuan zegoen oraindik. Manifestazio koloretsua izan da, tokian tokiko eskaeradun pankarta ugarirekin. Gehien errepikaturiko oihuak: «Ez, ez, ez, murrizketarik ez!», «Publikoa dena ez da saltzen, defendatu baizik!», «Kalitatezko osasun publiko baten alde» eta «Ez dira agintariak, gaizkileak baizik». Azken hori pentsiodun multzo handi batek altxatu du. Amaierako ekitaldia Arriaga plazan izan da, eta bertan OPAko kideek hartu dute hitza. Saizek salatu du «saldu ziguten Osakidetza» irudipen hutsa zela, «ilusio optiko bat», eta egungoa osasun sistema pribatizatu, azpikontratatu eta prekari bat dela, «kapitalaren eta bere negozioen interesen neurrira egituratua». Kritika horren eredu gisa jarri du Osakidetzak Durangon (Bizkaia) ireki nahi duen zentro logistikoa, bere ustez, enpresa pribatuei «oparituko» zaiena. OPAk egun Osakidetzan sumatu dituen atzerapausoak izendatu ditu: arreta ordutegien murrizketak, soilik erizainekin eta medikurik gabe kudeaturiko zentroak, amaigabeko itxaronaldiak telefonoz artatua izateko, Lehen Arretaren kolapsoa eta hark eragindako larrialdietako saturazioa, itxaron epeak, hizkuntza eskubideen urraketak... Saizek salatu du pauso horiek «Osakidetzaren desegite eta programatu» baten barnean daudela, eta osasun pribatua, mutualitateak, aseguru etxeak eta aholkularitza pribatuak gizentzea helburu dutela. Plataformaren ustez, Gotzone Sagardui Jaurlaritzako osasun sailburua da «utzikeria» horren erantzule nagusia. «Gezurretan» aritzea leporatu diote, eta horregatik eskatu dute haren dimisioa. «Eusko Jaurlaritzari, EAJri eta PSEri» ere gin diote dei, murrizketa eta pribatizazio politikak geldiaraz ditzaten. Osasun Sailak ukatu egin du Manifestazioekin bat, Jaurlaritzako Osasun sailak ohar bat ezagutarazi du; haren arabera, «Osakidetzaren ustezko desegitearen edozein teoria gezurtatzen duena». Sailak nabarmendu du pandemiaren ondoren Osakidetza «pultsua berreskuratzen» ari dela. Osasun sailak Osasun Publikoaren Defentsaren Elkarteen Federazioen ikerketa bat aipatzen du, eta, haren arabera, «osasun zerbitzu onenak eskaintzen dituen erkidegoetan bigarrena da». Era berean, gehitu du egun osasun sistema publikoan egiten ari diren inbertsioak inoiz baino handiagoak direla. ]]>