https://www.berria.eus Bere azken artikuluak eu Wed, 29 Mar 2023 02:21:24 +0200 hourly 1 https://www.berria.eus/irudiak/berriaB.png https://www.berria.eus https://www.berria.eus/paperekoa/1943/004/001/2023-03-29/zigorrik_txikiena_jartzeko_joera_ez_da_berria_hortik_gatoz.htm Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1943/004/001/2023-03-29/zigorrik_txikiena_jartzeko_joera_ez_da_berria_hortik_gatoz.htm
Hilabeteak dira legea indarrean sartu eta kondenak berraztertzen hasi zirela. Denboraz aztertuta, zer analisi egin du ministerioak zigor murrizketez?

Guk uste dugu legea inplementatzen utzi behar dela, zigor arloan ere bai. Sexu delituetan, legeak paradigma aldaketa sakona dakar, baina errebisio asko aurreko eskeman pentsatuta egin dira: orduko elementuak buruan edukita —abusu eta eraso delituak, indarkeriaren eta larderiaren zentraltasuna— ari dira oraingo arkitektura eta zigorrak aplikatzen. Beraz, uste dugu zigor murrizketa asko ez zirela gauzatu behar. Baina, bestalde, aldarrikatu nahi dugu legea ez dela bakarrik zigorra, ezta arlo penalean ere. Aurrez ere bazeuden arazo nabarmenak: indarkeria matxista gutxi salatzen da, kasu asko artxibatzen dira, eta sarri ez da kondenarik ezartzen ez dagoelako froga nahikorik, ez delako ikerketa sakonik egiten... Eta legeak neurri oso garrantzitsuak dakartza eremu horretan, hala nola eragile juridiko guztien espezializazioa, ofiziozko txanda eskuragarriak...

Denbora gehiago behar du legeak, beraz?

Bai. Legea integrala da, eta osorik martxoaren 7an sartu da indarrean; urriaren 7an zigor arloa baino ez baitzen indarrean sartu. Hortaz, orain hasiko gara, adibidez, biktimen arreta integrala edo krisi zentroak martxan jartzen, eta azeleragailua zapaltzen saiatuko gara. Eta aldi berean, ondo ulertu eta aplikatu behar da zigor arloko paradigma aldaketa.

Zertan datza paradigma aldaketa hori?

Onespenean jartzean arretagunea, eta ez azpiratzean: argi uztea onespenik gabeko jardunak sexu eraso direla; beste elementuak —bortxarik edo larderiarik izan al zen, adibidez— garrantzitsuak izan daitezke zigorrari neurria ematean, baina ez dira zentralak, onespena delako zentrala. Hala, arretagunea biktimatik kenduko dugu, ez baitugu aztertuko zer egin zuen erasoa geldiarazteko. Horixe zen azpiratzearen paradigma, eta legeak gainditu egin du: ezetz beti da ezetz esaten zen, eta soilik baietz da baietz da orain.

Nola islatu da zigor kodean?

Sexu askatasuna ondasun juridikotzat hartuz: sexu askatasuna urratzea bera indarkeria da, ez du zertan berekin ekarri integritate fisikoa edo psikikoa urratzea. Baina eragile juridikoek ere hala ikus dezaten denbora behar da, espezializazioa, pedagogia... Egia da zigor tarteak orain zabalagoak direla, jokabide gehiago biltzen dituztelako, baina, aldi berean, larrigarri asko txertatu dira: bikotekidea edo bikotekide ohia izatea, borondatea baliogabetzea —besteak beste, sumisio kimikoaren bidez—, muturreko indarkeria erabiltzea, taldean eraso egitea...

Aditu askok diote legean xedapen iragankorrak falta direla.

Zigor kodearen beste erreforma batzuek ere ez dituzte jaso, eta ez da debate hau egon, zuzenbide iragankorra aplikatu delako, baita jurisprudentzia ere. Horiei jarraikiz, argi adierazi zuen azaroan Fiskaltza Nagusiak: kondena zigor-tarte berriaren barruan badago, ezin da murriztu; eta bi kondena alderatzean, zigor kodea osorik hartu behar da kontuan, ezin da aurrekoarekin nahastu. Hau da, ez da zilegi aurreko eskemarekin sei urte ezarritako kasu batean orain laura jaistea automatikoki; eta zigor tarte berrien barruan egon arren jaitsitako kondena guztiak ez ziren jaitsi behar.

Fiskaltzaren arabera, kondenak berraztertu daitezke soilik ez badira sartzen zigor tarte berrietan, hau da, ezingo balira jarri egungo zigor kodearekin. Irizpide horiek ez dira betetzen ari?

Ez, eta fiskaltza helegiteak jartzen ari da irizpideak betetzen ez dituzten errebisioen aurka; izatez, auzitegi nagusi batzuk jada hasi dira zigor murrizketak baliogabetzen. Eta uste dugu halako baliogabetze gehiago etorriko direla. Halere, alde handiak daude auzitegi probintzial batetik bestera, baita auzitegi nagusien artean ere.

Adibide bat: Gipuzkoako Auzitegiak sei urtetik laura murriztu zuen zigor bat, 18 urteko gizon bati jarria, 16 urteko neska bat bortxatzeagatik, biktima alkoholaren ondorioz ia borondaterik gabe zegoela. Zigor murriztua ez dator bat eskema berriko irizpideekin, baina jatorrizko epaia bera eztabaidagarria da.

Bai, ematen du debatea urrian hasi zela, baina zer gertatzen zen lehen? INEren datuen arabera, adindun andreen aurkako sexu delituengatik jarritako kondenen %80 abusuengatik ziren, ez erasoengatik, eta oso gutxi bortxaketengatik. Hau da, zigorrik txikiena jartzeko joera ez da berria: hortik gatoz. Eta orain ere kezkagarria da epaitegi batzuk propio ari direla arrakalak bilatzen. Adibidez: ebazpen batzuetan, zigorrak jaitsi dituzte argudiatuz autoritate abusua destipifikatu dela, lege berrian nagusitasun egoeraz abusatzea esaten zaiolako. Jurisprudentziak dio legegilearen izpirituari begiratu behar zaiola: autoritate abusua destipifikatu nahi zuen, esan bazuen onespenik gabeko jardun oro erasoa dela?

Ministerioan ez zenuten errebisioen auzia aurreikusi?

Legea lantzen ari ginenean, eskuinek egotzi ziguten gizonak kriminalizatzea; eta feminismo jakin batek, lege punitibista bat egitea. Baina inork ez zuen ohartarazi dozenaka kondena murriztuko zirenik. Justizia Ministerioak, lege aurreproiektuaren memorian, errebisio posibleen kalkulu bat egin zuen: %2 inguru. Gure asmoa zen zigorrak proportzioan jartzeko tresnak ematea epaileei, zigorgabetasuna gutxitzeko, eta salaketa aurkezten duten emakumeen ibilbidea erraztea. Baina gobernu osoan inork ez zuen errebisioez ohartarazi, ezta Justizia Ministerioak ere, zigorren koadro berria onartu zuenean; eta ez zen xedapen iragankorrik proposatu. Segur aski, alarma sozial hau lotuago dago erresistentziekin, legearen zulo posibleekin baino: uste dut feminismoaren aurrerapenen aurkako jazarpenaren parte dela errebisio gehienekin gertatzen ari dena, epaitegi batzuen —ez denen, ezta gehienen ere— eta, batez ere, talde politiko eta mediatiko batzuen aldetik.

Alarma horrek diskurtso punitibistak elikatu ditu?

Fokua soilik zigorrean jartzea, biktimen eskubideetan eta estatuaren obligazioetan jarri ordez, ez da eragingabea: kontakizun antifeministak gailentzen dira, eskuin muturrarenak sarri, indarkeriak testuingurutik ateratzen dituztelako, bortxa matxistek beste errorik ez balute bezala, eta indarkeria indibidualizatzen dutelako. Aldiz, begirada feministak, giza eskubideen ikuspegitik, egia, justizia eta erreparazioa aldarrikatzen ditu, eta hor, zigorra elementu bat da, ez beti zentrala. Eta begirada horretan, funtsezkoa da bortxa egiturazko elementuekin eta diskriminazioekin lotzea. Era berean, punitibismoak erabat fokutik kanpo uzten du zer geratzen den andreekin justizian: bakardadean egin izan duten bidea baliabideez hornitu nahi du legeak, laguntzen eta zerbitzu publikoen bidez. Hori guztia funtsezkoa da, baina alarma hau ozendu duenak ez du nahi legearen parte hori ikus dezagun.

Kondena murrizketa asko txikiak dira kuantitatiboki, baina biktimentzat esanguratsuak dira kualitatiboki.

Badakigu murrizketek inpaktua dutela biktimengan, baina, aldi berean, azpimarratu nahi diegu legeak asko ekarriko diela: hutsune asko beteko ditu ibilbide judizialean, erasoak egiaztatzeko prozeduretan, erreparazio eskubidea garatzean... Horrek guztiak justizia lortzen lagunduko du kontu kuantitatiboez harago. Izan ere, diskurtso punitibistan ez dago ezer zigorraren ondoren, baina gure diskurtso feministan, zigorraren ostean erreparazioa dator, eta legeak eskubide hori aitortzen du. Iruditzen zait alarma punitibista horrek ez duela nahi gizarteak ikustea indarkerien kontestua, legearen aurreko gabeziak eta legeak ekarri duena.

PSOEk lege proposamen bat erregistratu du Kongresuan, aurreko zigor tarteak berreskuratzeko, eta delituen azpimota gisa txertatzeko indarkeriaz, larderiaz eta borondatea gabetuz egindako erasoak. Ministerioa ez dago ados. Zergatik?

Berekin dakarrelako aurreko paradigmara itzultzea: ulertzea onespena makurrarazteko modua onespenik eza bera bezain garrantzitsua dela. Eta guk kontrakoa diogu: onespenik ez izatea da garrantzitsua, ez erasoa nola gauzatu den. Gure ustez, legean doikuntzarik egin behar bada, ezin da egin zigor paradigma berriaren oinarrian, baizik eta larrigarriak hobetuz, zigor txikienerako joera gerarazteko. Egia da, adibidez, muturreko indarkeria larrigarrietan sartu genuela, baina ez bortxa ez-muturrekoa; beraz, uste dugu indarkeria eta larderia larrigarri gisa sar daitezkeela. Baina sistema berriaren funtsa da onespenik gabeko edozein jarduera eraso bat dela: hortik aurrera, erasoaren inguruabarrak egiaztatu behar dira, eta berdin frogatu behar da nagusitasun egoeraz abusatu den, senidetasunik baden, armarik erabili den, edo larderia egon den, beste elementu bat bezala. Indarkeria eta larderia ezin dira zentralak izan.

Frogen kalbarioa amaitzeaz hitz egin izan duzue, baina zigor zuzenbidean frogak behar dira. Onespenik eza ere ez al da frogatu behar?

Noski. Zigor zuzenbidean, salaketek frogak eskatzen dituzte, errugabetasun ustekizuna sakratua delako, baina ez da gauza bera frogatzea biktimak nola egin zion aurre erasoari, edo frogatzea onespenik izan al zen. Nazioarteko erakundeak aspaldi ari dira esaten sexu delituak beste modu batera frogatu behar direla: ez biktimari galdeketa erdeinagarriak eginez, baizik eta aurretiazko froga erabiliz, hau da, deklarazioa hartuz instrukzioaren hasieran, forentseak trebatuz, eta froga indiziario gehiago erabiliz —lekukoak, analisi psikologikoak...—. Istanbulgo Hitzarmenak berak dio: erasoaren inguruabarra da garrantzitsua, ez biktimak zer egin duen. Beraz, frogen mosaiko bat eduki behar da, eraginkorragoa delitua demostratzeko, eta abegikorragoa biktimekin. Ikertu egin behar da, eta egiaztatu, baina bestela, arretagunea andreen jarreratik eta bizitza sexualetik kenduta.

PSOEri hainbat proposamen egin dizkiozue. Zertan dira?

Abendutik negoziatzen aritu gara Justizia Ministerioarekin. Gure lehen proposamenean ez genuen aipatu zigor arloa aldatzea, baizik eta espezializazioa azkartzea. Gerora, PSOEren proposamena ikusita, onartu genuen zigor arloa aldatzea, larrigarrietan txertatuz indarkeria eta larderia. Hainbat planteamendu jarri ditugu mahai gainean, baina PSOE ez da mugitu. Gu prest gaude akordioak lortzeko eta ukitu batzuk egiteko, baina ez atzerapausoak emanez. Oso serioa baita gai hau.]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1959/010/001/2023-02-19/hobetzeko_prest_gaude_baina_finantzaketa_gehiago_behar_dugu.htm Sun, 19 Feb 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1959/010/001/2023-02-19/hobetzeko_prest_gaude_baina_finantzaketa_gehiago_behar_dugu.htm
Pandemia betean hartu zenuen errektore kargua. Normaltasuna itzuli da EHUra ala nabaritzen dira izurriaren arrastoak?

Ia-ia normaltasunera itzuli gara, bai. Azken bi ikasturteak oso zailak izan dira, baina aurrekoan presentzialtasunaren %75arekin hasi ginen, eta osoarekin amaitu genuen. Inguruko unibertsitateetan ez da ohikoa izan presentzialtasuna mantentzea, baina guk esfortzu handiz egin genuen, ikasleentzat psikologikoki une zailak izan zirelako. Normaltasunera itzuli ahala, konturatu gara ondorioez: arreta psikologikorako zerbitzuaren eskaera handitu egin da. Hori izan da pandemiaren ondorio txar bat, baina gauza onak ere utzi ditu, batez ere tresna digitalak eta birtualak bultzatzean.

Pandemiaren harira, digitalizazioa azkartu da. Burokrazia handitu edo korapilatu du horrek?

Ez nuke digitalizazioarekin lotuko; burokrazia handitzen dute erakundeen neurriak eta arauek, ez digitalizazioak. Baina egia da burokrazia arazo handia dela EHUn: finantzaketa erabiltzeko, azpiegiturak egiteko edo edozer justifikatzeko, neurri asko bete behar ditugu. Errazagoa da euro publiko bat gastatzea erakunde pribatu batean, erakunde publiko batean euro pribatu bat gastatzea baino. Eta ez da soilik gure arazoa: Europa oso burokratikoa da. Horrek ez du esan nahi ez denik nire arazoa: burokrazia gutxitu behar dugu, baina ez da erraza.

Bologna prozesua eta ikastegien berrantolaketa amaituta, ematen du EHUn aldaketa handien garaia bukatu dela. Zein dira orain egitasmo nagusiak?

Gure erronkak beti daude lotuta formakuntzarekin, ikerketarekin eta transferentziarekin. Harrotasunez esan behar dut emaitzak oso onak direla, baina baditugu erronka espezifiko batzuk. Transferentziaren barruan daude dibulgazioa eta inpaktu soziala: gure ezagutza gizartearentzat da. Formakuntza ofiziala oso ondo doa, graduak finkatuta daude, baina erronka dugu etengabeko formakuntzan: eskaintza handitu behar dugu, gero eta jende gehiagok eskatuko baitu, adibidez, 40 urterekin ikastea, lanean ari dela.

Online ikasketak izan daitezke aukera bat?

Online eta euskaraz, espezifikoki etengabeko formakuntzan.

UEUrekin?

Zentro atxikia da, harremanetan gaude online formakuntza euskaraz zabaltzeko. Azkenik, ikerketari dagokionez, Shanghai rankingean oso posizio onean gaude, 400 onenen artean, baina gustatuko litzaidake beste pauso bat aurreratzea. Prest gaude hobetzeko, ikerketa eta transferentzia gehiago egiteko, badugu potentziala, baina finantzaketa gehiago behar dugu, publikoa zein kanpokoa, Europako iturri publikoetatik zein pribatuetatik. Eta malgutasun handiagoa ere behar dugu diru publikoa erabiltzean.

Lasaitasun ekonomikoa etorri behar zenean, pandemia iritsi zen. 2020 defizitarekin amaitu zuen EHUk. Zelan dago diruz?

2020ko defizit txikia kitatuta dago; 2021 ondo joan zen, eta orain ixten ari gara 2022ko urte ekonomikoa, baina ondo doa. Gerrarekin eta pandemiarekin etorri diren arazoei aurre egiteko, Jaurlaritzaren laguntza izan dugu, baita Madrilgoa ere. Esfortzu handia egin dute, eskertzekoa da.

Erretiro aurreratuetarako diru saria kendu zenuten iazko urrian. Diruz justu antzean egotearen ondorio izan zen?

Erretiro aurreratuak duela hamahiru urte agertu ziren, estatu osoan, belaunaldi aldaketa errazteko. Gero, kendu zituzten, baina EHUn berreskuratu behar izan genituen, epaitegiek behartuta. Orain, egoera bestelakoa da: legeak eta jurisprudentzia kontuan hartuta, erretiro aurreratuak sustatzeko marko legalik ez dago. Gainera, gure gizarteak ez du ulertzen momentu honetan pizgarri hain handiak ematea; beraz, babes ekonomikorik ere ez dago.

Aldi berean, irakasle eta ikerlari gazteek lan baldintza prekarioak salatu dituzte. Baldintzak hobetu ezean, kostatuko zaizue gazteak erakartzea?

Oso garrantzitsua da karrera profesionala erakargarri egitea ikerlari eta irakasle gazteentzat. Uste dut EHUn asko egin dugula: gure soldatak onenak dira inguruko unibertsitateekin alderatuta. Karreran aurrera egin ahala, irakasle ondoko lanpostua lortzen dutenetik agregatu eta titular izan arteko epea laburtu egin dugu, eta hori ere neurri indartsua da.

Espainiako Parlamentua Unibertsitateen Legea onartzear da. Errektore batzuk oso kritiko agertu dira. Zer iritzi duzu zuk?

Gure eskaerak beti dira berak: finantzaketa eta malgutasuna. Legearen helburuetako bat oso ona da: BPGaren %1 unibertsitate publikoetara bideratzea. Aldiz, gustatuko litzaidake legeak malgutasun handiagoa ematea.

BPGaren %1a unibertsitate publikora bideratzeak asko handituko luke EHUren aurrekontua?

Neurtzeko moduaren arabera. Memoria ekonomikoaren falta sumatzen dut legean: finantzaketaren %1 nola neurtu, eta irakasle eta ikerlarien profil aldaketek soldatetan zer ondorio ekarriko duten. Izan ere, profiletan ezartzen badute irakaskuntza karga gutxituko dela, horrek ekar dezake jende gehiago behar izatea, eta, beraz, finantzaketa handiagoa. Jakin behar dugu aldaketek zer finantzaketa behar duten; bestela, presioa unibertsitateen gain eroriko da, eta guk ez daukagu dirurik, eskatu egin behar dugu.

Finantzaketa publiko nahikorik ez duelako bilatu behar du EHUk finantzaketa eremu pribatuan?

Ez, ez, ez. Gure finantzaketa publikoa ondo dago oraingo erronkei eusteko. Gure helburua hobetzea da: finantzaketa eta malgutasun gehiagorekin egin dezakegu, tresnak eta potentziala badauzkagulako. Finantzaketa pribatua beste gauza bat da: transferentziarekin etortzen ari da. Gure misioetako bat da transferentzia: unibertsitatearen ezagutzarekin gizartea hobetzea. Eta gizartean enpresa pribatuak daude, instituzio publikoak eta GKEak, eta denekin gaude harremanetan. Gure ikasleak horra doaz lanera: enpresei ezagutza ematen diegu, beraz, ordaindu behar dute. Zenbat eta transferentzia gehiago egin, orduan eta finantzaketa pribatu handiagoa beharko dugu, bestela alderantziz ariko ginateke, diru publikoa enpresetara bideratzen.

Iaz EHUk Trantsizio Energetikoaren gela ireki zuen Repsol Fundazioarekin, eta Farmakologia gela, Janssenekin. Multinazionalek finantzatzeak ez al du auzitan jartzen egitasmoen partzialtasuna?

Horretara adi egon behar dugu. Baina haiek ez digute esaten nola eman formakuntza; ezagutza gurea da. Kode etiko bat prestatzen ari gara, eta halako mugak agertuko dira. Baina enpresa pribatua izateagatik harremanik ez egiteak ez du zentzurik guretzat. Askotariko enpresekin dugu erlazioa, noski, marra gorriak jarrita.

Unibertsitate pribatuak hedatzen ari dira. Lehia dira zuentzat?

Lehia horrek ez gaitu beldurtzen. Baina unibertsitate pribatuak sortzeko prozesua ez da gure ardura, baizik legebiltzarrarena.

Euneizekin ez zaudete eroso...

EHUren iritzia oso argi geratu zen: Nekane Balluerka lehenik eta ni gero Eusko Legebiltzarrean izan ginen gure iritzi akademikoa ematen. Oso ondo zaindu behar da unibertsitate izena.

Medikuntza eta Erizaintza Fakultatearen proiektua berriz abiatu behar izan duzue, aurrekoa materialen gainkostuen ondorioz eten behar izan zenutelako. Noizko egongo da prest?

Espero dugu aurten hastea obrak. Iaz, kontratua bertan behera geratu zen, baina eskertu behar diogu Hezkuntza Sailari finantzaketa bermatu izana. Orain, beste prozesu bat dugu martxan: sei proposamen dauzkagu.

Oraingo egoera ekonomiko aldakorrean, gauza bera gerta daiteke berriro?

Espero dugu ezetz. Oraingoz, prozesua ondo doa. Dena den, ziurgabetasuna hor dago, unibertsitatean eta mundu osoan.

Martxoaren 24ko ikasle greben harira, espedientea ireki diezue 30 ikasleri. Protestak kriminalizatzea egotzi dizue irakasle talde batek. Zer iritzi duzu?

Ematen du espedienteak protesten ondorioa direla, baina ez. EHUn ez dugu inoiz irekiko espedienterik protesta bat egiteagatik, eta, noski, adierazpen askatasuna bermatuta dago. Baina, bai, irekiko ditugu espedienteak kalteengatik. Azpiegitura publikoak oso garrantzitsuak dira: denonak dira, gizartearen zergen bidez ordaintzen dira, unibertsitatera etortzeko aukerarik izan ez dutenen zergen bidez ere bai. Gizarteak esfortzu handiarekin mantentzen du unibertsitate publikoa. Horregatik dira txostenak: 55.000 euroko kalteak izan ziren. Eta pertsona batzuek belarrietan kalte fisikoak izan zituzten, petardoengatik.

Gradu ikasketa gehienak euskaraz egin daitezke egun. Euskararen erronkak graduondoetan eta ikerketan daude orain?

Harrotasunez diot goi mailako hezkuntzan gure unibertsitatea dela kualitatiboki eta kuantitatiboki euskara indartsuen bultzatzen duena. Euskarazko tesien %93 EHUn egiten dira. Graduetan, ikasgai gutxi batzuetan arazoak daude irakasle elebidunak aurkitzeko, baina oso anekdotikoa da. Beraz, gure helburua da etengabeko formakuntzan eta graduondokoetan euskararen presentzia handitzea. Hurrengo euskara plana prestatu behar dugu aurten, eta ebaluazioan adierazle oso onak agertzen ari dira.

Ikasleek diote zaila dela euskaraz aritzea kafetegietako edo administrazioko langileekin.

Hori da gure erronketako bat, ez bakarrik bizitza formalean, baizik eta informalean. Ikasleak animatzen ari gara campusetan egiten diren kultura jardueretan euskara bultzatzeko. Horrez gain, AZPkoen [administrazio eta zerbitzuetako langileak] baldintza agirietan badaude hizkuntza eskakizunak; ez denetan, baina bai portzentaje handi batentzat. Dena den, kexa formal gero eta gutxiago jasotzen ditugu.

Zein da genero arrakalaren argazkia unibertsitatean orain?

Arazoa dago STEM graduetan: emakume gutxiagok aukeratzen dituzte, batez ere Fisika eta ingeniaritza batzuk. Bokazio horiek sustatzen ari gara. Beste erronka bat da lidergoa hartzea: gero eta andre gehiago ari dira ikasten eta tesiak egiten, baina ikerketa taldeak edo proiektu potoloak zuzentzea kostatzen zaie. Badaude hainbat faktore: autobalorazioa txarragoa dela, edo haurdun geratzeko adinarekin bat egiten duela karrera akademikoaren garaiak, eta kontziliatzea zaila dela.

Ikerketa oso arlo lehiakorra da; emakumeak uxatzen ditu?

Hor badago arrakala bat. Duela hogei urte pentsatzen nuen halakorik ez zegoela, ikasle garaian ez nuelako sentitu desberdintasunik, baina gero, katedraduna izateko prozesuan, batzorde akademikoetako harreman informaletan-eta, ohartu nintzen txarto ikusita zegoela emakume anbiziotsua izatea, baina halako arazorik ez zutela gizonek. Emakumeen artean oso ondo ikusia dago diskrezioa, eta, lider izateko, diskrezioa ez da saritzen, adibidez.

Eremu maskulinizatuek prestigioa galtzen dute feminizatu ahala?

Ez dut uste hain sinplea denik, faktoreen konbinazio bat dago. Baina, adibidez, matematikak prestigioa lortzen ari direnez, mutil gehiagok sartu nahi dute. Esango nuke mutilen artean desioa agertzen dela prestigioagatik; ez hainbeste mutilak egoteak ematen duenik prestigioa.]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1871/008/001/2023-02-14/bi_dendatan_jasandako_tratu_arrazista_salatu_dute_emakume_ijitoek_bilbon.htm Tue, 14 Feb 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1871/008/001/2023-02-14/bi_dendatan_jasandako_tratu_arrazista_salatu_dute_emakume_ijitoek_bilbon.htm
Amuge elkarteak berak 2020an ohartarazi zuen supermerkatuetan eta merkataritza guneetan andre ijitoek jasaten duten arrazakeriaz: Bizkaiko hainbat dendatan eginiko proba batean, «sistematikotzat» jo zituzten ijitoen aurkako jarrera kriminalizatzaileak eta tratu diskriminatzailea. «Lapurrak garelako estereotipoak pisu handia du oraindik: jazarri egiten zaizkigu; zaborraren pare tratatzen gaituzte. Traumatikoa da». Horren seinale, Amugera iritsitako bi kasu salatu dituzte, Bilboko erdigunean gertatuak.

Vegak azaldu duenez, dendara sartu eta berehala nabaritu zuten «presentzia bat», gizonezko langile batena. «Korridoreetatik guri jarraitzen hasi zen. Galdetu genion ea arazorik al zen, eta harrokeriaz barre egin zuen. 'Tokatu zaizue', esan zigun. Galdetu genion emakume ijitoak ginelako al zen, eta baietz erantzun zigun». Hori grabatua du Vegak, baina, halere, haien aurka bihurtu zen kexa egitea: «Iskanbila piztea egotzi ziguten. Inguratu egin gintuzten, eta denda osoa geratu zitzaigun begira; gizartearen arbuio guztia sentitu genuen orduan». Erreklamazio orriek ez dute erantzunik jaso oraindik.

Claveriak eman du beste kasuaren berri: «Ez dute jendaurrean atera nahi, lotsatuta daudelako, baina gizarteak lotsatu behar luke halakoengatik». Arropa denda batean gertatu zitzaien bi andreri. «Segurtasun langilea jarraika hasi zitzaien. Ordu laurden inguru egin zuten han, eta beste denda batera joan ziren; bost minuturen buruan, sei polizia agertu ziren». Claveriak argitu du aurrez ez zitzaiela inor hurbildu, eta alarmak ere ez zuela jo. «Atxiki egin zituzten, aldageletara eraman, eta, azalpenik eman gabe, zorroak miatu zizkieten; biluztera behartu zituzten, barruko arropan geratu arte». Poliziek muga bat gainditu zuten: «Gure gorputzak ezin dira ukitu».

«Oso gogorra da denda batera sartzea, edonork lasai egiten duen zerbait egin nahi izatea, eta gure eskubideak horrela urratzea», ondorioztatu du Claveriak. Vegak erantsi du halakoek ondorioak izaten dituztela emakumeengan: «Antsietatea, larridura, beldurra... Ez dugu dendetara joan nahi, halakorik ez jasateko; Internet bidez egin beharko ditugu erosketak».

Bide juridikoa aztergai

Bi kasuotan nola jardun aztertzen ari da Amuge, abokatuekin batera. Izan ere, Amugek gogora ekarri du ezaugarri etnikoei lotutako identifikazioak «eraso arrazistatzat» hartzen dituena NBE Nazio Batuen Erakundeak, eta Hego Euskal Herrian indarrean den tratu berdintasunerako legeak ere aipatzen duela segurtasun indarrek ezin dituztela «soslai diskriminatzaileak erabili».

Baina, epaitegietan egin daitekeen bideaz gain, gizartean egin beharrekoaz ere aritu da Claveria: «Arropa dendan miatu zituzten emakumeak negarrez egon ziren, laguntza eske, baina ez zitzaien inor hurbildu». Diskriminazio hori amaitzeko, beharrezkotzat jo du jokabide arrazistak ez ukatzea: «Halako jarrera bat aurpegiratzean, langileek eta poliziek mehatxu egin diete ijitoei, esanez salatu egingo dituztela arrazista deitzeagatik. Arrazakeria da, bai, eta konturatu egin behar dute».]]> https://www.berria.eus/albisteak/224303/bilboko_bi_dendatan_jasandako_tratu_arrazista_salatu_dute_emakume_ijitoek.htm Mon, 13 Feb 2023 15:55:12 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/224303/bilboko_bi_dendatan_jasandako_tratu_arrazista_salatu_dute_emakume_ijitoek.htm https://www.berria.eus/paperekoa/1959/002/001/2023-02-11/mobilizatzeko_deia_egin_dute_osasun_langileek.htm Sat, 11 Feb 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1959/002/001/2023-02-11/mobilizatzeko_deia_egin_dute_osasun_langileek.htm
Osasun sistema publiko biak «gain behera» doazela uste dute sindikatuek, eta hala, lan baldintza hobeak galdegin dituzte. Diagnostikoak antzekoak dira Osakidetzan eta Osasunbidean, eta hala dira eskaerak ere: lantaldeei behar duten neurria eman, osasun aurrekontua handitzea, karrera profesionala garatzea, eta azken hamar urteetan galdutako erosahalmena -%20tik gorakoa- berreskuratzea, besteak beste.

Iaz Osakidetzan lau greba egun egin ostean, mobilizazioei ekingo diete berriro ELAk, LABek, SATSEk, CCOOk eta UGTk, eta oraingoan SME medikuen sindikatua batuko zaie -ESK-k ere bat egin du deialdiarekin-. Osasun sistema publikoa «desegiten» ari direla salatzeko, hilaren 25ean manifestazioak egingo dituzte, 12:00etan: Bilbon, Jesusen Bihotza plazatik abiatuta; Donostian, Bulebarretik; eta Gasteizen, Andre Maria Zuriaren plazatik.

«Egiturazko arazoak»

Sindikatuok nabarmendu dute Osakidetzak «egiturazko arazoak» dituela, eta «kategoria profesional eta lurralde guztietan» eragiten dutela. Problema horiek bata bestearen atzetik zerrendatu dituzte Esther Saavedra ELAko kideak eta Amaia Mayor SATSEko ordezkariak. Batetik, prekaritatea, «osasun sistema publikoaren arazo handienetako bat». Gogoratu dute behin-behinekotasun tasa %50etik gorakoa dela 24.000 langile inguru daude egoera horretan, plantilla ere «urria» dela, ordezkapenik ez dela beti egiten, eta ondorioz «gainkarga sistematikoa» dela.

Bestetik, murrizketak zerbitzuetan: hainbat EAG etengabeko arreta gune itxi dituzte, eta lehen mailako arretan ordutegi murrizketa handiak izaten dira, oporraldietan batez ere. Horri lotuta, gogora ekarri dute lehen arreta ataka larrian dela aspalditik, pandemiak egoera okertu egin duela, eta gainerako asistentzia mailetan ere hasiak direla horren ondorioak pairatzen: «Ospitaleko larrialdietan gero eta lan zama handiagoa dago».

Eta, azkenik, herritarren osasun arreta: irisgarritasuna eta kalitatea galtzen ari dela salatu dute. Hainbat datu eman dituzte: «Lehen arretako hitzorduek atzerapen handia dute; ospitaleko larrialdietako batez besteko itxaronaldia bost ordukoa da, eta eria gela batera eramateko epea bi egunera ere heltzen da; kanpo kontsulten zain dauden pazienteak duela sei urte halako sei dira, eta proba diagnostikoen zain daudenak, berriz, 2019an halako bi; kirurgiako itxaron zerrendak %36 handitu dira hiru urtean; eta Osakidetzak berak onartu du bularreko minbiziaren baheketetan 11 hilabeteko atzerapena dagoela». Osasun aseguru pribatuen gorakadarekin lotu dute hori sindikatuek: «Bizkaian hiru herritarretik batek kontratatu du».

Azken urteetan azaleratutako beheraldi hori konpontzeko borondaterik ez dute ikusten Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailean. Are, gobernuak kontrako norabidea hartua duela esan dute: «2023an osasun aurrekontua iazkoa baino hogei milioi euro txikiagoa izango da». Negoziatzeko esparrua, gainera, «guztiz blokeatuta» dagoela gaitzetsi du Mayorrek: «Inposizioaren bidea utzi behar dute, negoziatzera eseri, eta mahai sektoriala edukiz bete. Eta negoziatzeko eta erabakiak hartzeko eskumena duen norbaitek etorri behar du bileretara, azkenaldiko partaideek aitortu baitigute horretarako gaitasunik ere ez dutela. Euskadiko enpresa publiko handienaz ari gara: sailburuak berak etorri behar baldin badu, etor dadila».

Nafarroan, grebara

Nafarroan, berriz, grebara deitu dute LAB, ELA, SAE, CCOO eta UGT sindikatuek datorren asteazkenerako, Sindikatu Medikoa egiten ari den lanuzte mugagabetik bereizita. Astelehenean, dena den, Nafarroako Gobernuko Osasun Departamentuarekin bilduko dira: ez dute baztertu akordio bat erdiestea, baina ezta ere greba gehiago antolatzea.

LABeko Ivan Irisarrik eta SAEko Begoña Ruizek berretsi dute Osasunbideko «langile guztien» ordezkari direla, osagileenak barne, eta denentzat ari direla hobekuntzak eskatzen. Sindikatu Medikoarekin dituzten desadostasunei erreparatuta, adierazi dute esklusibotasun osagarria kobratu behar luketela eskakizun hori betetzen dutenek. «Pribatuan aritu nahi dutenek uko egin diezaiotela osagarriari», adierazi du Ruizek; «Osasungintza publikoa defendatzen dugun aldetik, esklusibotasuna marra gorri bat da guretzat. Hori kentzeak osasun sistema pribatuari baino ez lioke mesede egingo».]]> https://www.berria.eus/albisteak/224199/otsailaren_25ean_osakidetza_defendatzera_deitu_dute_sindikatuek.htm Fri, 10 Feb 2023 15:27:15 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/224199/otsailaren_25ean_osakidetza_defendatzera_deitu_dute_sindikatuek.htm https://www.berria.eus/paperekoa/1924/004/001/2023-02-10/elebitasuna_ez_da_arrotza_justizia_sistemarentzat.htm Fri, 10 Feb 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1924/004/001/2023-02-10/elebitasuna_ez_da_arrotza_justizia_sistemarentzat.htm progresistaren abizena, baina ildo horretan doaz aipatu dituen helburu nagusiak: politika publikoen bidez justizia irisgarriago egitea, haurrak eta genero indarkeriaren biktimak babestea, eta komunitate elebidunean integratzea, besteak beste.

Debate handia eragin dute euskararen inguruko epaiek. Udal legearen arabera, udalek funtzionarioei eta azpikontratetako langileei hizkuntza eskakizunak ezartzeko eskumena dute. Epaitegiek ahalmen hori ken diezaiokete legeari?

Ezin ditut baloratu epai horiek, epaitegien independentzia errespetatu behar dudalako. Erabaki jakin batzuk kritikagarriak dira, baina niri justizia sistema osoaz hitz egitea dagokit, eta esan behar dut ahalegina egiten ari dela elebitasuna barneratzeko: epaile elebidunen kopurua hazten ari da, justizian hezteko proiektuak euskarazko lerro bat du, digitalizazio sistema egokitu dugu agiriak ele bitan edukitzeko... Justizia ez dago joera horretatik kanpo.

Ondo arrazoituta al daude epai horiek? Izan ere, batek argudiatu zuen euskara oso zaila zela, blog bat aipatuta...

Epaien argudioak eztabaidatzeko eremu naturala helegiteena da. Eta auzitan jarritako erabaki horietako batzuei ez zaie helegiterik jarri; beraz, irmo bihurtu dira, argudiook berriz ebaluatzeko aukerarik gabe. Dena den, batzuetan, gehiegi begiratzen diegu argudio osagarriei, eta ez hainbeste oinarrizko argudioei; eta oinarrizkoek justifikatzen dituzte erabakiak.

Diskriminatzailea izan daiteke hizkuntza gutxitu baten ezagutza eskatzea, hiztunei haren erabilera ukatu izan zaienean?

Epaia irakurri beharko litzateke hitzaren erabilera testuinguruan jartzeko. Diskriminazio hitza erabiltzen da, batez ere, kausarik gabe tratu desberdina ematen denean. Nire ustez, hor adierazi nahi da jarduera jakin batean hizkuntza eskakizun jakin bat ezartzea gehiegizkoa dela, eta ez hainbeste estigmatizazio bat dagoela eskakizun horiek betetzen ez dituztenen aurka. Alegia, eskakizunaren eta funtzioaren arteko lotura baloratu dute hor; eta balorazio hori eztabaidagarria da, noski.

Nola bizi dituzue halako kritikak barruan?

Normaltasun demokratikoaren parte da herritarrak kritiko izatea erabaki judizial eta argudio batzuekin. Hala ere, nik bereizketa bat egingo nuke: batetik, erabakiak, epaitegien independentziaren parte direnak; eta, bestetik, justizia sistema, gizarte elebidun batean integratzen saiatzen ari dena. Izan ere, elebitasuna ez da arrotza justizia sistemarentzat.

Ez al da gai deserosoa epaileentzat? Hizkuntza eskubideen inguruan sentsibilizazioa falta da?

Ez dut uste. Batzuetan, balorazio orokorrak egiten ditugu erabaki partikularretatik abiatuta. Epaitegietako eguneroko martxa ikusita, ez zait iruditzen sistema judizialak susmo txarrez ikusten duenik hizkuntza eskubideen auzia.

Aspaldi jarri ziren martxan justizia administrazioan euskara normalizatzeko planak. Epaiketarik egin al daiteke euskaraz?

Egin daitezke, baina, horretarako, epaiketan parte hartzen duten eragile guztiek euskaldunak izan behar dute, eta maiz euskaraz ez dakitenak ez dira epaileak. Dena den, politika publikoek beste dimentsio bat hartu dute denborarekin. Garai batean, mahai gainean jarri zen euskara ez zekiten epaileak beren arduretatik liberatzea, hizkuntza ikas zezaten, baina asmo hura bidean geratu zen, finantzaketarik ez zegoelako.

Euskararen auzian ez ezik, beste gai batzuetan ere badago mamu bat: justiziaren politizazioa. Auzitegien aldetik ba al dago joera bat legeak zuzentzeko?

Demokraziaren inguruko eztabaida klasiko bat da. Gobernuek zilegitasun ukaezina dute erabakiak hartzeko, baina erabaki horiek oinarrizko eskubideak murrizten badituzte, auzitegiei dagokie ebaztea murrizketa horiek beharrezkoak eta proportzionalak diren ala ez. Rol banaketa horretan, fiskalizatua denak tarteka ezinegona adieraztea logika demokratikoaren barruan dago. Baina horrek ezin gaitu eraman auzitan jartzera epaitegien legitimitatea. Erabakien norabidea eta argudioak jar daitezke auzitan, ez zilegitasuna. Eta hori ez da justizia politizatzea, baizik eta instituzioen arteko oreka mantentzea.

Zer gertatzen da epaitegi batek eskubideak murrizten baditu?

Gero eta gizarte konplexuagoak ditugu, eta, sarri, eskubideen arteko talkak gertatzen dira; beraz, neurtu egin behar da zein eskubidek duen balio gehiago. Pandemian halakoak ikusi genituen, adibidez, mugikortasun eta osasun eskubideekin. Eskubide murrizketa bat baino gehiago, haztatze bat dago hor: epaileak zehazten du zein eskubidek duen lehentasuna, eta zein puntura arte alboratu daitekeen lehentasunik ez duena. Balorazio horretan, aldeak egon daitezke interpretazioetan, kontserbadoretzat edo progresistatzat jotzen direnen artean. Hor daude desadostasunak: hemen eta leku guztietan.

CGPJ Botere Judizialeko Espainiako Kontseilu Nagusiko izendapenen blokeoak elikatzen al du justiziak interes politikoei erantzuten dien ustea?

Bai, kaltegarria da zilegitasun terminoetan. Dena den, CGPJ ez da organo judizial bat, baizik eta gobernu organo bat; beti ez dugu asmatzen herritarrei alde hori azaltzen, eta alderdien kuoten araberako osaera horrek mesfidantza eragiten du. Nire ustez, instituzioen eremua berreskuratu behar da. Auzi hori ebaztea ez baita gobernuko presidentearen eta oposizioko buruaren arteko kontu bat; Kongresuak eta Senatuak dute eskumena, horko presidenteek egin behar dute deialdia.

Justizia ezinbesteko zerbitzu publikotzat daukate herritarrek, adibidez, hezkuntza edo osasun sistemaren neurri berean?

Ez. Finantzaketan ere nabaritzen da: diru gehien ematen dutenetako bat da Jaurlaritza, baina ez da aurrekontuaren %2ra heltzen. Horregatik da garrantzitsua justizian heztea, gerora, herritarrek kalitatezko justizia bat aldarrika dezaten. Izan ere, botere politikoak adi dabiltza herritarren adierazpenetara: badakite ezin dituztela eremu batzuk ukitu, gizartean gatazka ez sortzeko, eta badakite justizia ez finantzatzeak ez duela protesta mugimendurik eragingo. Baina kalitatezko justizia bat kontrapisu bat da; kontrapisu horrek eragozten du boterea arbitrariotasunez erabiltzea, eta horrek dakar herritarren eskubideak babestea.

Justizia errestauratiboaren eredua aplikatzeko zer aukera dago orain?

Badugu gutxieneko egitura bat, beste erkidegoek ez dutena: justizia errestauratiboko zerbitzu publiko bat; eta badugu kultura juridiko pixka bat gaiarekin lotuta. Orain Jaurlaritzako Justizia Sailarekin abiatu dugun estrategia gauzatzen hasi behar dugu. Adibidez, zigorraren betearazpena bertan behera utzi daiteke, egindako kaltearen erreparazioari lotutako jarduerekin ordezkatuta. Erreparazioak ez du zertan ekonomikoa izan, sinbolikoa ere izan daiteke, edo prestazio bidezkoa, biktimak bere premietatik hala ebazten badu. Horrek ez du esan nahi justizia bigun bat denik: zorrotzagoa ere izan daiteke, egindakoaz ardura hartzera behartzen duelako akusatua.

Adingabeekiko eta genero indarkeriaren biktimekiko lanean, atzerapen handia pilatu du azterketa forentserako unitateak. Baliabide gehiago behar dira?

Bai. Egia da talde psikosozialek lan zama handia dutela. Auzitegi Nagusiko Gobernu Aretoak behin baino gehiagotan helarazi dio Justizia Sailari langile kopurua handitzeko premia. Eta hala da, Barnahus martxan jarri baino lehen ere; eredu horrek berekin ekarri beharko du auzitegiko psikologoek arreta azkarra ematea.]]> https://www.berria.eus/albisteak/224067/espainiako_berdintasun_ministerioak_berretsi_du_laquodesadostasun_politikoakraquo_dituela_psoeren_lege_proposamenarekin.htm Tue, 07 Feb 2023 16:52:47 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/224067/espainiako_berdintasun_ministerioak_berretsi_du_laquodesadostasun_politikoakraquo_dituela_psoeren_lege_proposamenarekin.htm https://www.berria.eus/albisteak/224071/elak_ez_du_baztertu_bizkaiko_zahar_etxeetan_greba_mugagabera_jotzea.htm Tue, 07 Feb 2023 09:46:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/224071/elak_ez_du_baztertu_bizkaiko_zahar_etxeetan_greba_mugagabera_jotzea.htm https://www.berria.eus/paperekoa/1872/006/001/2023-02-07/sexu_erasoen_zigorrak_igo_nahi_ditu_psoek_bortxa_edo_larderia_dagoen_kasuetan.htm Tue, 07 Feb 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1872/006/001/2023-02-07/sexu_erasoen_zigorrak_igo_nahi_ditu_psoek_bortxa_edo_larderia_dagoen_kasuetan.htm Soilik baietz da baietz legea aldatzeko prozesua abiatu du PSOEk bere kabuz, Unidas Podemoseko gobernu bazkideen eta Berdintasun Ministerioaren adostasunik gabe. Sexu askatasunari buruzko araua aldatzeko lege proposamena erregistratu zuten atzo sozialistek Espainiako Kongresuan. Testuak ez du berreskuratu abusuen eta erasoen arteko bereizketa; ez du ezabatu emakumeen onespenaren ideia, eta zigor tarteak zabaltzea eta igotzea proposatu du. Funtsean, sarketarik gabeko erasoen zigor tartea luzatu egin dute, eta bortxaketen gutxieneko zigorrak handitu, halakoetan kondena handiagoak ezarri ahal izateko eta, beraz, zigor horiek murriztea eragozteko. Horretarako, bortizkeriaren eta larderiaren baldintzak berreskuratu dituzte.

Iazko urritik Hego Euskal Herrian indarrean den legearen arabera, sexu eraso dira «beste pertsona baten sexu askatasunaren aurka haren onespenik gabe egiten diren jardun guztiak»; erasoen definizioan bertan aipatzen da indarkeria, larderia edo nagusitasuna erabiltzea, baita biktimaren borondatea baliogabetzea ere. Printzipio horien gainean ezartzen dira zigorrak, kontuan hartuta erasoan sarketarik izan den ala ez, eta larrigarririk dagoen.

PSOEk proposatu duen erreforman, egungo zigor tarteei mailaketa bat erantsiko diete, indarkeria edo larderia erabiltzen den edo biktimaren borondatea baliogabetzen den kasuetarako; asmoa da «zigor esparrua egokitzea, arauak adieraz dezan jokabide batzuk larriagoak direla», proposamenaren testuak dioenez. Hortaz, sarketarik gabeko erasoetan, zigorra urtebete eta lau urte artekoa izango da, orain bezala; baina indarkeria, larderia edo borondate baliogabetzea baldin badago, zigorra urtebete eta bost urte artekoa izango da —aurreko Zigor Kodeak jasotzen zuen bezala—. Sarketarik denean, hau da, bortxaketetan, berdin: indarkeria, larderia edo borondate baliogabetzea baldin badago, zigor handiagoak ezarri ahalko dira.

Tentsioa gobernuan

Patxi Lopez PSOEren Kongresuko bozeramailearen arabera, proposamenaren xedea da «lege on» baten «nahi gabeko ondorioak zuzentzea», eta zigor murrizketek eragin duten «alarma soziala» apaltzea. Justizia Ministerioaren arabera, gainera, epaileen interpretazio tartea txikituko du erreformak. Berdintasun Ministerioak, ordea, deitoratu egin du PSOEk bere kabuz jardun izana eta PPren «proposamen bera aurkeztu» izana. Horren inguruan, Lopezek adierazi du ez dutela inorekin negoziatu gobernu koaliziotik kanpo, «eta are gutxiago eskuinarekin». C's-ek, ordea, babesa agertu dio sozialisten legeari, eta PPk ere bai, zeharka bada ere.

Proposamena «urgentziaz» tramitatu nahi du PSOEk. Halere, ez dio uko egin Unidas Podemosekin akordio batera iristeari, batez ere aurki zuzenketak egiteko epea zabaltzen denean. Espainiako Gobernuaren barruan eztabaida handiak eragiten ari da lege aldaketa, baina, bi aldeek adierazi dutenez, gobernu koalizioa ez dago arriskuan.

Edonola ere, legearen inguruko «nahasmena» gaitzetsi dute feministek. Berrogei talde inguruk sinatutako manifestu batean —Euskal Herriko batzuek ere sinatu dute—, salatu dute legearen aurkako «erasoek alarma soziala eragin» dutela: «Sexu bortizkeriei aurre egiteko funtsezkoa den lege baten arbuioa ekarri dute». Onespenaren kontzeptua babestu dute, «mugimendu feministaren aldarrikapenen isla» delakoan. «Zigorrak handitzeak ez gaitu inoiz babestu. Emakumeak eraginkortasunez babesteko, legean jasotako neurriak jarri behar dira martxan».

Sanferminetakoari, ezetza

Zigorra apaltzeko eskatua duten erasotzaileen artean daude 2016ko sanferminetan emakume bat taldean bortxatu zutenak. Nafarroako Probintzia Auzitegiak kondena murriztea ukatu dio haietako bati; hamabost urtetik hamahiru urte eta bederatzi hilabetera jaisteko eskatua zuen, baina epaitegiak ez du onartu.]]> https://www.berria.eus/albisteak/224014/psoek_bere_kabuz_erregistratu_du_sexu_askatasunari_buruzko_legea_aldatzeko_proposamena.htm Mon, 06 Feb 2023 19:06:59 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/224014/psoek_bere_kabuz_erregistratu_du_sexu_askatasunari_buruzko_legea_aldatzeko_proposamena.htm Nafarroako Probintzia Auzitegiak ez du arinduko Iruñeko talde bortxaketako espetxeratuetako baten zigorra PSOEk proposatu duen erreforman, zigor tarte horiei mailaketa bat erantsiko diete, indarkeria edo larderia erabiltzen den edo biktimaren borondatea baliogabetzen den kasuetarako: asmoa da «zigor markoa egokitzea, arauak adieraz dezan jokabide batzuk larriagoak direla», gaur Kongresuan erregistratutako testuak dioenez. Hortaz, sarketarik gabeko erasoetan, zigorra urtebete eta lau urte artekoa izango da, orain bezala; baina halako eraso batean indarkeria, larderia edo borondate baliogabetzea baldin badago, zigorra urtebete eta bost urte artekoa izango da -aurreko Zigor Kodeak jasotzen zuen bezala-. Erasoan sarketa badago, zigorra lau eta hamabi urte artekoa izango da, orain bezala; baina indarkeria, larderia edo borondate baliogabetzea baldin badago, sei eta hamabi urte arteko zigorrak ezarri ahalko dira. Patxi Lopez PSOEren bozeramailearen arabera, Kongresuan aurkeztu duten testuaren helburua da «lege on» baten «nahi gabeko ondorioak zuzentzea», eta zigor murrizketek eragin duten «alarma soziala» desagerraraztea. Berdintasun Ministerioak, ordea, deitoratu egin du PSOEk bere kabuz aurkeztu izana lege proposamena: «ulertezintzat» jo du akordiorako aukerak «haustea», eta PPren «proposamen bera aurkeztea». Horren inguruan, Lopezek adierazi du ez dutela inorekin negoziatu gobernu koaliziotik kanpo, «eta are gutxiago eskuinarekin». Lege proposamena «urgentziaz» tramitatu nahi du PSOEk, eta horrek epeak laburtuko lituzke: testua hiru asteren barnean atera daiteke Kongresutik Senatura. ]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1932/006/002/2023-02-02/elak_zortzi_eguneko_greba_abiatu_du_bizkaiko_zahar_etxeetan.htm Thu, 02 Feb 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1932/006/002/2023-02-02/elak_zortzi_eguneko_greba_abiatu_du_bizkaiko_zahar_etxeetan.htm
Erosahalmena ez galtzea, gaixo dauden lankideak hasieratik ordezkatzea, ratioak handitzea, enpleguak egonkortzea, lanaldi osoak areagotzea eta kontziliaziorako neurriak jartzea eskatzen ari dira langileak, besteak beste. «Baina negoziatzera ere ez dira eseri», berretsi du Tirapuk. Izan ere, azken hilabeteetan 21 greba egun egin dituzten arren, ELAko ordezkariek urtebete daramate patronalen berri izan gabe.

Gogora ekarri du, halaber, zaintzaren sektorea «gero eta handiagoa» dela, eta «pribatizatu» izana gaitzetsi du: «Bizkaiko Diputazioak egiten duen gauza bakarra da denon dirua eman eta gero kudeaketarik eta ikuskaritzarik ez egin». Hortaz, inplikatzeko eskatu dio diputazioari: «Zerbitzuak publikoa izan behar luke, baina, gainera, ezin du sektore hau albo batera utzi, ardurarik ez balu bezala».

Grebaren erantzunari buruzko daturik ez du eman ELAk, baina Tirapuk salatu du langile askok zailtasunak dituztela lanuzteetan parte hartzeko, gutxieneko zerbitzuen ondorioz: «Oso handiak dira, batzuetan baita %80koak ere». Hala ere, aldundiak zein patronalak «mugitzea eta langileen eskaerak entzutea» espero dute: «Horretarako ari gara kalera ateratzen. Emakume hauek demostratu dute badakitela borrokatzen».]]> https://www.berria.eus/albisteak/223830/euskarazko_tesiak_saritu_dituzte_ehuk_eta_euskaltzaindiak.htm Wed, 01 Feb 2023 18:44:41 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/223830/euskarazko_tesiak_saritu_dituzte_ehuk_eta_euskaltzaindiak.htm Beñat Garaio Mendizabal, doktorea: «Ikasleen artean, euskararekiko jarrerak oso onak dira» Saridunei esker ona adierazi die Andres Urrutia euskaltzainburuak: «Zientifikotasunetik egindako esfortzua ez ezik, zuen konpromisoa ere azpimarratu behar da, euskara aukeratu duzuelako». Gogora ekarri du garai batean esaten zela euskaraz ezin zela zientziarik egin, eta orain bestelakoa dela errealitatea: «Hizkuntza ardatz inportantea da ezagutzaren transmisioan». Ildo berean mintzatu da Eva Ferreira EHU Euskal Herriko Unibertsitateko errektorea: «Lehen arrotz zituen esparruetara zabaldu da gure hizkuntza». Euskara erabilera esparru «aurreratuetara» iritsi izana txalotu du: «Aurreratu hitza erabiltzen dugu, ez garrantzitsuagoak direlako, baizik eta esparru horietan hizkuntzak baliabide aberats eta konplexuagoak erabili behar dituelako». Nabarmendu du, gainera, euskarazko doktorego tesien %80tik gora EHUn egin direla: «Euskarazko ikerketa osasuntsu dago EHUn. Zientzia euskaraz ikasten eta irakasten da; are gehiago, zientzia euskaraz egiten da». Hauek dira saritutako ikasleak eta tesiak: - Iñigo Arrazola Maiztegi, Zientzien arloan: Argi-materia elkarrekintzen diseinua teknologia kuantikoetarako. - Eneko Iradier Gil, Ingeniaritza eta Arkitekturaren arloan: Potentzia domeinuko NOMA 5G sareetarako eta haratago. - Manu Arazolaza Lasa, Osasun Zientzien arloan: Morfinak DNAren metilazioan duen eragin epigenetikoaren azterketa, bigarren belaunaldiko sekuentziazio teknikak erabiliz. - Maitane Basasoro Ziganda, Gizarte eta Lege Zientzien arloan: Ikasleen parte-hartzea eskola demokratikoak eraikitzeko giltzarri. Irakasleen begirada berritu batetik abiatutako Antzuola Herri Eskolako hezkuntza proiektua. - Beñat Garaio Mendizabal, Artearen eta Giza Zientzien arloan: Euskara eleaniztasunean irakasten duten eskolak aztergai: D ereduko Gasteizko bi eskolaren indarguneak identifikatzen.]]> https://www.berria.eus/albisteak/223826/elak_zortzi_eguneko_greba_abiatu_du_bizkaiko_zahar_etxeetan.htm Wed, 01 Feb 2023 14:13:09 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/223826/elak_zortzi_eguneko_greba_abiatu_du_bizkaiko_zahar_etxeetan.htm https://www.berria.eus/paperekoa/1980/010/001/2023-02-01/epaitegiak_kolapsatu_ditu_letraduen_grebak.htm Wed, 01 Feb 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1980/010/001/2023-02-01/epaitegiak_kolapsatu_ditu_letraduen_grebak.htm
Epaitegietan dokumentazio lanak egiten dituzte letraduek —garai bateko idazkari judizialak—; beraz, lanuzteen ondorioz, epaiketak, deklarazio hartzeak zein bestelako tramitazioak bertan behera geratzen ari dira, baita ezkontzak ere. Grebaren helburua da soldatak igotzea, lan baldintzak hobetzea eta «negoziazio kolektibo propioak» izatea. Letraduen elkarteen arabera, azken urteetan funtzio gehiago ezarri dizkiete, baina lan horiek ez dute islarik izan sarietan.

Urtarrilaren 24an abiatu zuten greba, eta atzo, astea beteta, elkarretaratzeak egin zituzten Bilbon eta Iruñean. Letraduen elkarteek jakinarazi dutenez, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan batez ere auzi zibiletan eragiten ari da, eta Iruñean, «instrukzio epaitegi eta emakumeen aurkako indarkeriari buruzko auzitegi guztietan» babestu dute; joan den astean, gutxienez 400 epaiketa geratu ziren bertan behera. Araban izaten ari da erantzunik handiena: %70ekoa; Bizkaian %60koa, eta Gipuzkoan %30 ingurukoa. Nafarroan jardueraren %50 eten dute: «Bulego judizialak geldiarazita daude». Ministerioaren erantzunik ezean, datozen egunotan erantzuna areagotzea espero dute.]]> https://www.berria.eus/albisteak/223788/epaitegiak_kolapsatuta_letraduen_grebaren_ondorioz.htm Tue, 31 Jan 2023 16:54:26 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/223788/epaitegiak_kolapsatuta_letraduen_grebaren_ondorioz.htm https://www.berria.eus/paperekoa/1893/005/001/2023-01-31/soilik_baietz_da_baietz_legea_aldatzea_kongresuan_proposatuko_du_psoek.htm Tue, 31 Jan 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1893/005/001/2023-01-31/soilik_baietz_da_baietz_legea_aldatzea_kongresuan_proposatuko_du_psoek.htm soilik baietz da baietz legearen inguruan. Iazko urrian indarrean sartu zenetik, nahi gabeko ondorio bat ekarri du Sexu Askatasuna Erabat Bermatzeko Espainiako Lege Organikoak: dozenaka sexu erasotzaileren zigorrak berraztertu dira, eta horietako batzuk, murriztu. Espainiako Gobernuak asteburuan iragarri du legea aldatu egingo duela, baina Berdintasun Ministerioak ez du hor ikusten konponbidea, uste baitu legearen aplikazioan dagoela akatsa: «Erreforma penal batek ez ditu geldiaraziko kondena berrazterketak, zuzenbide iragankorra oker aplikatzearen ondorio baitira». PSOE, ordea, aurreratu egin da: araua aldatzeko lege proposamen bat aurkeztuko du Espainiako Kongresuan, Pilar Alegria bozeramaileak atzo iragarri zuenenez.

Zigorren ikuspegitik, sexu abusu eta eraso delituen bereizketa ezabatzea izan zen legearen aldaketa nagusietako bat: gaur egun, erasoak dira emakumeen sexu askatasunaren aurkako jardun guztiak. Horrek berekin ekarri du zigor tarteak zabalagoak izatea, eta epaileek ere interpretazio tarte zabala izatea. Beraz, delituak dakarren gutxieneko zigorra galdegiten ari dira hainbat erasotzaile. Adituek nabarmendu dute eskubidea dutela: presoarentzat onuragarrien den legedia aplikatzea «oinarrizko printzipioa» da.

Azken hilabeteetako kritiken ondoren, gobernuko sozialistek argi dute legea aldatu nahi dutela, baina ez nola: «Egoera konplexua da ikuspegi teknikotik». Justizia Ministerioko iturriek Efe berri agentziari aitortu diote ez dutela zirriborrorik, baina bai planteamendu bat: legearen aurreko Zigor Kodeko kondenetara itzultzea. Hots: urte bat eta bost urte arteko espetxealdia, indarkeria edo larderia erabiliz egindako erasoetan, edo biktimak borondatea ezeztatua badu; sei eta hamabi urte arteko kondena, sarketarik badago; eta, larrigarriak kontuan hartuta, zigorrak 5-10 urtera iritsi litezke sarketarik ez dagoen kasuetan, eta 12-25 urtera sarketa dagoenetan.

Alegriak ez du zehaztu proposamen hori eramango duten Kongresura, baina bai zigorrak handitu nahi dituztela, emakumeen onespenari buruzko artikulua aldatu gabe. Erantsi du «ahalik eta azkarren» prestatu nahi dutela testua, eta Unidas Podemosekin «batera» egin nahi luketela, baina adostasunik ez bada aurrera jarraituko dutela.

Printzipioz, gobernuko beste kideak ez du hain argi ikusten legea aldatzea, baina gaia aztertzeko prest azaldu da. Are, Berdintasun Ministerioak azaldu du abendutik hona hiru proposamen egin dizkiola PSOEri, gutxieneko zigorrei buruzko testuan «ukitu batzuk» egite aldera, eta, hala, zigor berraztertze batzuk saihesteko. «Interpretaziorako tarte txikiagoa uztea baina onespena erdigunean mantentzea» izan dute xede, Angela Rodriguez Berdintasunerako estatu idazkariaren arabera. Halere, berretsi du erreformak ez lituzkeela «zigor murrizketa guztiak» desagerraraziko.

Rodriguez prest agertu da negoziatzeko, baina ez du ontzat jo PSOEren proposamena, «aurreko sistemara itzultzea» delakoan, eta biktimentzat «froga kalbario» bat ekarriko lukeelakoan: «Jokoan dago emakumeei berriz galdetzea ea erasotzaileari aurre egin zion».

Izan ere, emakumearen onespenaren ideia txertatuz, legeak «paradigma aldaketa bat» ekarri zuela nabarmendu izan du Berdintasun Ministerioak, eta, orain, hori galtzearen beldur dira. Are gehiago PPk PSOEri eskua luzatu ostean, legea aldatzeko Unidas Podemosen botoen beharrik gabe.

Legea aldatu ordez, plan bat

Berdintasun Ministerioak beste bide batetik jo du, eta «premiazko» neurri sorta bat proposatu du legea «egoki» inplementatzeko. Besteak beste, jarduera hauek jaso ditu: emakumeen aurkako indarkeriaren epaitegi bereziak bikoiztea eta eskumenak sexu askatasunaren aurkako delituen alorrera hedatzea; azterketa forentserako unitateak indartzea; trebakuntza espezializatua ematea justizia, barne, hezkuntza eta osasun administrazioetan; sexu indarkeriaren biktimentzako laguntzak martxan jartzea; osasun sisteman psikologia eta psikiatria zerbitzu espezializatuak sortzea; edota andreak babesten dituzten poliziak gehitzea.]]> https://www.berria.eus/albisteak/223746/sexu_askatasunaren_legea_aldatzeko_proposamen_bat_aurkeztuko_du_psoek_espainiako_kongresuan.htm Mon, 30 Jan 2023 17:29:41 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/albisteak/223746/sexu_askatasunaren_legea_aldatzeko_proposamen_bat_aurkeztuko_du_psoek_espainiako_kongresuan.htm https://www.berria.eus/paperekoa/1942/008/001/2023-01-29/langileak_subjektu_politiko_independente_moduan_egituratzera_deitu_du_gksk.htm Sun, 29 Jan 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1942/008/001/2023-01-29/langileak_subjektu_politiko_independente_moduan_egituratzera_deitu_du_gksk.htm Burgesiaren ofentsibaren aurrean, gazte langileok borrokara! lelopean, «bankariak eta enpresari handiak» jo zituzten langileen pobretzearen errudun, eta «politikari profesionalak», berriz, haien mendekoak direla salatu zuten. Baina argitu zuten mobilizazioen helburua ez dela instituzioei edo alderdiei presioa egitea: «Gure mezua langileentzat da: subjektu politiko independente gisa gorpuztu behar dugu». Horretarako «tresna propioak» sortzeko konpromisoa hartu zuen GKSk.

Bilbon, atzerapen pixka batekin atera zen manifestazioa Jesusen Bihotza plazatik, garrasi ozenen artean: «Borroka da bide bakarra» aldarrikatuz abiatu zuten martxa, eta isiltasun tarterik utzi gabe oihukatu zuten «Gazte langile, ez zaitez makurtu» edota «Gora iraultza sozialista». Abiatu eta berehala, pankarta bat eskegi zuten eraikin batetik: Burgesiaren ofentsibaren aurrean, iraultza sozialista eraiki.

Bandera gorriak eskuan hartuta ibili zuten Kale Nagusi osoa, erosketetan zebiltzan herritarrei afixak banatzen. Paperotan, datuak: «%21 igo dira enpresen irabaziak, langileen soldatak baino zazpi aldiz gehiago»; «Elikagaiak %14 garestitu dira azken urtean, BEZaren %5eko jaitsieratik urrun»... Kutxabanken egoitzan kartel erraldoiak itsatsi zituzten, mezu argi batekin: «Langileen pobretzearen errudun».

Ertzaintzaren begiradapean egin zuten manifestazioa: istiluen aurkako bost furgoneta aritu ziren gutxienez. Hain justu, azken asteetako jazarpen poliziala salatuz hasi zuten mintzaldia udaletxe aurrean: «Hamarnaka militante identifikatu dituzte manifestaziora begirako lan politikoa egiteagatik. Argi dago eskubideak eta demokrazia ez direla denontzat berdinak».

Iker Apraizek eta Jone Sarrionandia-Ibarrak hartu zuten hitza martxa amaierako ekitaldian, eta pozik agertu ziren jasotako babesarekin: «Militantzia politikoan oinarritutako kultura batek fruituak ematen ditu, eta hori da langileok independentzia politikoa eskuratzeko bidea».

Halere, egungo «errealitate prekarioa» geratzeko etorri dela ohartarazi zuten. Bankuei eta enpresa handiei egotzi zieten langileen «soldaten balioa jaistea, aurrezkiak ezabatzea, eta bizimodua okertzea», eta gogora ekarri zuten energia eta armagintza enpresek edo supermerkatu kate handiek irabaziak areagotu dituztela. «Beharrezkoa da enpresari handiei benetan aurre egingo dien langileen alternatiba eraikitzea».

Estatu sozialista helburu

Politikarien «erantzukizuna» ere salatu zuten: «Haien funtzioa da bankariek eta enpresari handiek ezarri diguten miseria kudeatzea, oligarkia finantzarioaren eta Europako Batasunaren aginduen menpe». Espainiako Gobernuaren aurka mintzatu ziren, haren izaera progresista ukatuta: «Ogi apurrak baino ez dizkigu ematen, langileon ezina eta haserrea apaltzeko: ezinegona elektoralki kanalizatzen saiatzen ari dira. Ez daukagu ezer irabazteko estatuko politikari profesionalen eta enpresarien arteko itunetik». Hala, erakunde horietatik kanpo mobilizatzera deitu zuten.

«Ofentsiba ekonomiko, politiko eta belikoaren» aurrean, estatu sozialistaren beharra nabarmendu zuten: «Langileen programa historikoa lehen lerrora ekarri behar dugu, klaserik eta zapalkuntzarik gabeko gizarte bat lortzeko». Norabide horretan lan egiteko konpromisoa agertu zuten GKSko kideek: «Langileria subjektu politiko indartsu bihurtzeko erremintak sortzen jarraitu behar dugu, pobretzeari eta eskubide ezabapenari aurre egiteko».]]> https://www.berria.eus/paperekoa/1964/002/001/2023-01-28/kontrol_telematikoa_hobetu_beharra.htm Sat, 28 Jan 2023 00:00:00 +0100 Maite Asensio Lozano https://www.berria.eus/paperekoa/1964/002/001/2023-01-28/kontrol_telematikoa_hobetu_beharra.htm
Ikusi gehiago: «Zergatik egon behar dut nik kontrolpean?»

Funtsean, urruntze aginduak betetzen diren kontrolatzeko erabiltzen dira gailu horiek: erasotzaileei eskumuturrean edo orkatilan lotzen diete, biktimei telefono baten antzeko tresna bat ematen diete, eta bien arteko distantzia kontrolatzen du Cometa zentroak -Hego Euskal Herrian, betiere-; bi gailuak behar baino gertuago daudenean, andreen tresnako alarmak jotzen du, eta zentrotik biekin jartzen dira harremanetan: biktimarekin, bere burua babesteko jarraibideak emateko, eta erasotzailearekin, non dagoen jakiteko; kontaktu horiek eginda, beharrezkoa bada, poliziak igortzen dira.

Hainbat epailek, ordea, ohartarazi dute «disfuntzioak» dituela sistema horrek, eta biktimak «babesgabe» utz ditzakeela; hala helarazi zion EAEko Auzitegi Nagusiko Gobernu Aretoko Batzordeak irailean CGPJ Botere Judizialaren Espainiako Kontseilu Nagusiari, eta eskatu zion protokoloak berraztertzeko, «birbiktimizazio arriskua» saiheste aldera. Kezka horrekin bat dator Ane Fadrique, Irungo (Gipuzkoa) 4. instrukzio Epaitegiko epailea: «Teknologia berritu egin behar da, arazo asko ematen ditu eta; besteak beste, bateria erraz amaitzen zaie».

Distantzia txikietan

Baina nabarmendu du batez ere herri eta hiri txikietan izaten dituztela eragozpenak, bere eragin eremua adibide jarrita: «Irunen eta Hondarribian, 500 metroko distantzia oso handia izan daiteke; beraz, 200 edo 300 metroko urruntzeak ezartzen ditugu. Eta, halere, gerta daiteke alarmak jotzea biktimak eta erasotzaileak elkar ikusi gabe, kale paraleloetatik pasatu direlako, oinez edo autobusez, 200 metro baino gutxiagora. Erasotzaileak ez du asmorik izan biktimarengana hurbiltzeko, baina alarmak berdin jo du, eta horrek emakumearen antsietatea areagotu du, biktimizazio bikoitza eragin du; eta hori da justu saihestu beharrekoa».

Halakoak kontuan hartzeko eskatu dute epaileek eta biktima taldeek, kontrol telematikoa nabarmen heda daitekeen honetan. Izan ere, 2024tik aurrera sexu-indarkeria kasuetan ere jarri ahalko dira gailuok, Espainiako Berdintasun Ministerioak iragarri duenez. Eta, epe laburrean, Barne Ministerioak eta fiskaltzak orain bi aste ezarritako irizpideen arabera, eskumuturrekoa jartzea galdegin beharko dute emakumearen arriskua «garrantzi berezikoa» denean, ertaina, handia edo muturrekoa bada.

Kontua da Hego Euskal Herrian ehunka emakume daudela egoera horretan. Espainiako Gobernuaren Vio Gen sistemak ezarria du arriskua neurtzeko modu hori; Nafarroan, iazko azaroan 504 emakume zeuden «garrantzi bereziko» arrisku maila horietan. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, beste sailkapen bat erabiltzen du Ertzaintzaren EBA sistemak -ez ditu «garrantzi berezikoak» izendatzen-: urtarril hasieran, 1.400 andre inguru zeuden arrisku ertainean, handian edo berezian.

Aldiz, gaur egun 105 erasotzaile inguruk daramate eskumuturreko telematikoa, Nafarroako Gobernuaren eta Eusko Jaurlaritzaren arabera. «Ez da ohikoa tresna horietara jotzea», onartu du Fadriquek. Azken urteetan areagotu egin da eskumuturrekoen erabilera, baina ez du uste orain goraldi handirik ekarriko dutenik Madrilgo jarraibideek: «Ez dago aldaketarik, ez araudian, ez jurisprudentzian».

Biktimaren borondatez

Gogora ekarri du epaileena dela erabakia, eta haiek ere ofizioz agin dezaketela halako gailuak instalatzea, poliziek edota fiskalek eskatu beharrik gabe. Eta nabarmendu du biktimaren borondatea ezinbestekoa dela: «Emakumeak onarpena eman behar du, une oro eraman behar duelako gailua soinean eraginkorra izan dadin. Ulertu behar da tratu txarren fenomenoa konplexua dela, eta ziklikoa: gerta daiteke emakumeak bikotekidea idealizatzea, edo inguru toxiko batean egotea; halako egoera ezegonkorretan, zaila izan daiteke gertatzen zaiona objektiboki baloratzea eta urruntzea gauzatzea. Beraz, gerta daiteke biktimak hasieran gailua eskatzea baina gero baztertzea».

«Ardura biktimen gainean jartzen da beti», gaitzetsi du Inma Matak. «Horrela bizi den emakume batekin ezin da erreparazioaz hitz egin». Erasotzaileen gaineko kontrola sendotzeko eskaeren aurrean, Ane Fradriquek ere uste du «interesgarria» litzatekeela, baina «zailtasun juridikoak» daudela: «Aurrekari penalak automatikoki jakinarazteak, adibidez, erasotzaileen oinarrizko eskubideak urratuko lituzke, eta gizarteratze printzipioaren aurka joko luke; arriskua oso handia denean soilik izango litzateke posible. Baina bizkartzainaren babesa behar denean, plantea daiteke bigilantzia ez izatea biktimak baizik eta erasotzaileak; Poliziak erabakitzen du nolako babesa eman».

Ikuspegia zabaltzea ere beharrezkotzat jo du Matak, erantzun polizialetik harago egitea: «Babes neurriekin batera laguntza psikologikoa emango baliete, emakumeek beste pauso batzuk eman ahalko lituzkete, baina hori ere oso mugatua da». Bide horretan, «bitxia» iruditu zaio hilketen gorakadaren aurrean Barne Ministerioak hartu izana lehen neurriak: «Hezkuntza Ministerioak, esaterako, ez al du ezer esatekorik?».]]>