Mikel O. Iribar | Berria.eus

Italiako kostazainek 1.400 bat migratzaile erreskatatu dituzte Itsaso Jonikoan

Mikel O. Iribar — Wed, 07 Jun 2023 18:21:15 +0200

Italiako kostazainek asteazken honetan iragarri dutenez, 1.400 pertsona baino gehiago erreskatatu zituzten herenegun eta atzo, Itsaso Jonikoan, Italia hegoaldeko Crotona hiritik gertu. Kostazainek Mugak eta Kostaldea Zaintzeko Europako Agentziaren (Frontex) laguntza izan zuten bi operazioak egiteko. Astelehen goizaldean egindako lehen operazioan esku hartu zuten Roccela Ionicako eta Cataniako kostazainen bi patruilaontzik eta Frontexen beste txalupa batek, eta arrantzontzi batean zihoazen 590 migratzaile erreskatatu zituzten, Crotonako kostaldetik 52 itsas miliara. Ondoren, iheslari horiek Italiako kostazainen Deciotti itsasontzian eraman zituzten. Hain zuzen, ontzi horrek parte hartu zuen bigarren erreskate operazioan ere; gutxi gorabehera, beste 650 migratzaile erreskatatu zituzten. Maniobra horiek Frontexeko MAI 1107 itsasontziaren, Italiako kostazainen bi patruilaontziren eta inguruan zegoen atoiontzi baten laguntzarekin egin zituzten. Geroago, Crotonako kostazainen beste patruilaontzi batek 47 migratzaile salbatu zituen, astelehen gauean; belaontzi bat noraezean zebilen, olatuen mende. Erreskatatuen artean bi haur zeuden, eta premiazko arta medikoa jaso behar izan zuten. Operazio horiei guztiei, zehazki, 130 migratzaileren erreskatea gehitu behar zaie; Capo Rizzutotik 117 itsas miliara salbatu zituzten, eta atzo amaitu zuten operazioa. Bost polizia atxilo, migratzaileak torturatzea egotzita Italiako Verona hiriko bost polizia atxilotu dituzte migratzaileak eta etxegabeak torturatzea eta haiei lesioak eragitea egotzita. Horrez gain, atxilotuetako biri arraza beltzeko pertsonen eta afrikar migratzaileen aurkako gorroto arrazista delitua ere leporatu diete. Ikertzaileen arabera, agenteek iheslariak eta etxegabeak «jipoitu» zituzten identifikazio prozesuetan. Gertakarietako batean, atxilotuetako biri egozten diete atzemandako pertsona bat, identifikaziorako, «lurrean txiza egitera behartzea» eta gero «zorua garbitzea, gorputza erabiliz», behin-behineko espetxeratze aginduan jasotako kasuaren dokumentuen arabera.

Euskal Herriko gizarte mugimenduez ariko da aurtengo Jakin jardunaldia

Mikel O. Iribar — Wed, 07 Jun 2023 09:54:37 +0200

Iaz mende erdi bete ostean, ate joka datoz UEU Udako Euskal Unibertsitatearen Udako Ikastaroak, eta, urtero legez, Jakin jardunaldiak antolatuko dituzte Usurbilgo Udalarekin elkarlanean, zazpigarren urtez jarraian. Gizarte mugimenduak: erronka berriei elkargune berriak ezarri diote izena aurtengoari, eta ekainaren 22an eta 23an egingo dute ikastaroa. Usurbilgo alkate Agurtzane Solaberrietak, UEUko zuzendari Aitor Bengoetxeak eta Jakin-eko zuzendari Lorea Agirrek hitz egin dute aurkezpen ekitaldian. Agirrek azaldu duenez, «Euskal Herriaren ezaugarri bat da gizarte mugimenduak protagonista garrantzitsu izatea herrigintzan». Haren esanetan, Euskal Herriak gizarte mugimendu «plurala eta militantea» du, eta eremu horretatik «egitasmo asko landu dira». Baina, nabarmendu duenez, gizartea aldatu den heinean, mugimendu horiek ere aldatuz joan dira, bai euren jardunean, baita gainerako eragile eta erakundeekin duten harremanean ere. 2018tik, EHU Euskal Herriko Unibertsitateko lau ikerketa talde, Nor, Afit, Ekopol eta Parte Hartuz, gizarte mugimenduei eta parte hartze politikoari buruz ikertzen ari dira. «Kaleratu dituzten azken ikerketak aitzakia hartuta edo akuilatuta osatu dugu Jakin jardunaldi hau, baita ondotik etorriko den Jakin monografikoa ere», esan du Agirrek. Aldaketen artean, Jakin-eko zuzendariak adibide batzuk eman ditu: gizarte harremanen desinstituzionalizazioa, zaintzaren eta ekologiaren muturreko krisiak, lan baldintzen prekarizazioa eta lan eskubideen galera, ondoriozko desberdinkeriaren areagotzea eta demokrazia instituzionalari buruzko ezkortasuna. Aldaketa horiez gain, hizlariek hizpide izango dituzte mugimenduen baitako erronkak eta joerak ere. Hain zuzen, lehen egunean, gai horretaz solastatuko dira soziologiako doktore eta EHUko irakasle Marina Sagastizabal Yus eta antropologiako doktore eta kazetaritzako lizentziatu Ainara Santamaria Barinagarrementeria, Gizarte mugimenduetatik komunitateak ehuntzen: premiazko bai, gatazkatsua ere bai hitzaldian. Jarraian, ekologistek, feministek, euskalgintzako kideek, mugimendu antirrazistek, gazteek eta pentsionistek hartuko dute parte; besteak beste, Euskal Herriko emakume migrante eta arrazializatuen sareko kide Leo Bueriberik, Hordagoko Iraia de la Torrek eta Emagineko miiltante feminista Maider Avaristok. Bigarren egunean, berriz, herri mugimenduen eta erakunde publikoen arteko harremanaz ariko dira hiru aditu: zuzenbidean lizentziatu eta aholkulari Julen Mendoza Perez, politika zientzietako doktore eta EHUko irakasle Andere Ormazabal, eta Arantzazulab-eko zuzendari nagusi Naiara Goia Imaz. Jardunaldia amaitzeko, urteroko ekitaldi kulturala Mejillon Tigre kolektiboak eskainiko du aurten, Hitz esana emanaldiarekin, eta ondoren egingo dute ohiko Txotx! ekitaldia.

Preso palestinarrek gose greba mugagabea abiatuko dute hilaren 18an

Mikel O. Iribar — Mon, 05 Jun 2023 20:11:50 +0200

Palestinako Presoen Batzordeak iragarri du atxiloaldi administratiboan dauden presoek gose greba mugagabea hasiko dutela ekainaren 18an, Askatasuna, iraultza, atxiloketa administratiboaren aurkako intifada lelopean. «Atxiloaldi administratiboan dauden presoek hasiera emango diote atxilotze administratiboari aurre egiteko proiektu nazional bati, non preso guztiek parte hartuko duten, bandera palestinarraren babesean», azaldu du batzordeak, Al Quds Palestinako egunkariak jasotako ohar batean. Batzordearen eskaera nagusia da Israelek nazioarteko zuzenbide humanitarioa errespetatzea eta Israelgo kartzeletako atxiloketa administratiboaren erregimena amaitzea. Neurri horren bitartez, agintariek «terrorista susmagarritzat» jotzen dituzten palestinarrak hiru eta sei hilabete bitartean espetxeratuta edukitzen dituzte, epaiketarik egin gabe. Praktikan, epaiketarik gabeko atxiloketa mugagabea da. Horrez gain, presoek Palestinako Aginte Nazionalari galdegin diote haien alde engaiatzea, aferan presioa eragin dezaketen bide diplomatiko guztiak erabiltzeko eta auzia «lehentasun nazional» gisa hartzeko, herritarren babesarekin batera. Addemeer Palestinako presoen eskubideen aldeko elkartea arabera, 4.900 preso daude egun Israelgo kartzeletan, tartean 155 adingabe eta 32 emakume. Horietatik guztietatik 1.014 atxiloaldi administratiboan dauden palestinarrak dira. «Alderdiek, erresistentziak, erakundeek, gizarteak eta gure herri osoak babestu behar dute haien kausa, gose greba; altxamendu baten bidez, herriko plazak betez, okupazioari aurre eginez eta segurtasun sare bat eratuz», aldarrikatu du batzordeak. Gainera, atzerrian bizi diren palestinarrei ere dei egin die protesta horretan parte har dezaten; besteak beste, «etsaien enbaxaden» aurrean elkarretaratzeak eginez, elkartasuna adierazteko eta Europako erakunde eta parlamentu guztietara jotzeko, Israelek eskaerak bete ditzan.

Pristinak atea ireki dio udal bozak berriz egiteari Kosovo iparraldean

Mikel O. Iribar — Sat, 03 Jun 2023 00:00:00 +0200

Kosovoko albaniar alkate batzuen zilegitasunari buruzko desadostasunak areagotutako tentsioari amaiera emateko asmoz, EB Europako Batasunak Pristinari eskatu dio berriz egin ditzala udal hauteskundeak Kosovo iparraldean. Aleksandar Vucic Serbiako presidenteak eta Vjosa Osmani Kosovokoak bilkura izan zuten herenegun Bulboacan (Moldavian), talde komunitarioko diplomaziaburu Josep Borrellen, Frantziako presidente Emmanuel Macronen eta Alemaniako kantziler Olaf Scholzen begiradapean. EBko iturrien arabera, Osmanik baieztatu zuen Pristina prest dagoela bozetara deitzeko, betiere legezko prozesu baten ondorio badira; Serbiaren parte hartzea ere eskatu zuen. Halere, Albin Kurti Kosovoko lehen ministroak herenegun gauean zehaztu zuen Belgradek Kosovoko indarren aurka «babestutako» indarkeria amaitzean eta Bruselako akordioa errespetatzean soilik egingo dituztela hauteskundeak. EBko agintariek herenegun Pristinari egindako proposamena izan zen Kosovo iparraldeko lau udalerritako alkateek «dimisioa ematea» eta hauteskundeetara deitzea. Proposatu zuten beste aukera izan zen herritarrek sinaduren %20 biltzea bozak berriz egiteko eskatzeko; horrek kargua uztera behartuko lituzke alkateak. Belgradi dagokionez, berriz, klub komunitarioak eskatu zion alde batera utz ditzala Kosovoko serbiarren boikoterako deiak. Vucicek, berriz, hitzeman zuen hauteskundeak bultzatuko dituela; Osmanik, aldiz, adierazi zuen konponbidea «oso gertu» dagoela, baina Serbiak Kosovorekin batera martxoan sinatutako akordio bati jarraikiz hartutako konpromisoa bete behar duela, bi aldeen arteko harremanak normalizatzeko. Pristinak eta Belgradek datorren astean plazaratuko dituzte EBren proposamenari emandako erantzunak. Vucicen eta Osmaniren arteko herenegungo bilera tentsio handikoa izan zen; salaketa ugari egin zizkioten elkarri. Kosovoko presidenteak gogor hitz egin zuen Serbiaren aurka, Kosovo «desegonkortzen» saiatzea eta manifestazioetan indarkeria «babestea» egotzita. «Guztiok ulertzen dugu benetako mehatxua. Serbia Kosovon estatu subirano baten existentzia ukatzetik dator», esan zuen. Serbiako presidenteak, berriz, Kosovo iparraldeko alkate albaniarrak erretiratzea eskatu zuen, eta Kosovoko Poliziaren presentziaren aurka egin zuen, gatazka «elikatu» zuelako. «Vucic presidenteak Kosovoko talde kriminalak babesteari utzi behar dio. Hala egin behar du bakea nahi badu», argudiatu zuen Osmanik. Serbiako presidenteak ziurtatu zuen berak ez duela zerikusirik manifestazioekin, eta tentsioa murrizteko mobilizatzen ari dela adierazi zuen: «Serbiak ahalegin guztiak egingo ditu tentsioa baretzeko, eta horrek esan nahi du serbiarrak konbentzitzen saiatuko garela, bakean aurrera egin dezaten». EB eta AEB Ameriketako Estatu Batuak kezkatuta azaldu dira Kosovo iparraldean bizi duten azken urteetako krisirik handienaren harira. Kosovoko albaniar alkate horiek joan den apirilean egindako bozetan hautatu zituzten, serbiarrak gehiengoa diren eskualdean -50.000 inguru dira guztira-. Boz horietan, ordea, %3,4ko parte hartzea baino ez zen izan, serbiarren boikotarengatik; Pristinak, baina, balekotzat jo zituen -EBk ez ditu legezkotzat jo-. Protestak bosgarren egunez Joan den asteburuaz geroztik, serbiarrak protestak egiten ari dira, batez ere Leposaviq, Zubin-Potok eta Zvecan herrietan. Herri horietako alkateak eta iparraldeko Polizia berezia erretiratzeko eskatzeaz gain, salatzen dute «diskriminazioa» pairatzen ari direla Kosovoko Gobernuaren partetik. Manifestarien eta NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea buru duen KFOR Kosovo Indarreko militarren arteko liskarrik gogorrenak astelehenean izan ziren; KFOReko 30 soldadu eta 52 serbiar zauritu ziren. Ordutik, liskar gogorrik eduki ez duten arren, tentsioa da nagusi kalean. Egoera kontrolpean mantentze aldera, NATOk beste 700 soldadu bidaliko ditu Kosovora. Serbiako eta Kosovoko egunkarien arabera, atzo goizean goizetik Kosovoko serbiar ugari joan ziren erakunde publikoetara, bosgarren egunez jarraian, KFOReko indarren zaintzapean. Gauean ez zen istilurik izan. Liskarrekin lotuta, Vucicek Kurtiri aste hasieran leporatu zion Kosovoko serbiarren eta NATOren artean «gatazka eragitea»: «Metohian [Kosovo hego-mendebaldeko eskualdean] odola isuraraztea nahi du», adierazi zuen. Serbiako presidenteari erantzunez, Kosovoko lehen ministroak «babes osoa» agertu zien serbiarrak gehiengoa diren eremuetan hautatuak izan ziren alkate albaniarrei, eta esan zuen horiek direla udaletxeetan egoteko zilegitasuna duten bakarrak. Kurtik «talde kriminalei» eta «muturreko taldeei» egotzi die liskarren ardura, eta Belgradi egotzi dio talde horiek laguntzea.

Pristinak atea ireki dio Kosovo iparraldean udal bozak berriz egiteari

Mikel O. Iribar — Fri, 02 Jun 2023 16:00:53 +0200

Kosovoko albaniar alkate batzuen zilegitasunari buruzko desadostasunak areagotutako tentsioari amaiera emateko asmoz, EB Europako Batasunak Pristinari eskatu dio berriz egin ditzala udal hauteskundeak Kosovo iparraldean. Aleksandar Vucic Serbiako presidenteak eta Vjosa Osmani Kosovokoak bilkura izan zuten atzo Bulboacan (Moldavian), talde komunitarioko diplomaziaburu Josep Borrellen, Frantziako presidente Emmanuel Macronen eta Alemaniako kantziler Olaf Scholzen begiradapean. EBko iturrien arabera, Osmanik baieztatu zuen Pristina prest dagoela bozetara deitzeko, betiere legezko prozesu baten ondorio badira; Serbiaren parte hartzea ere eskatu zuen. Halere, Albin Kurti Kosovoko lehen ministroak zehaztu zuen Belgradek Kosovoko indarren aurka «babestutako» indarkeria amaitzean eta Bruselako akordioa errespetatzean soilik egingo dituztela hauteskundeak. Egoera nola garatuko den ikusteko dago oraindik. EBko agintariek atzo Pristinari egindako proposamena izan zen Kosovo iparraldeko lau udalerritako alkateek «dimisioa ematea» eta hauteskundeetara deitzea. Proposatu zuten beste aukera izan zen herritarrek sinaduren %20 biltzea bozak berriz egiteko eskatzeko; horrek kargua uztera behartuko lituzke alkateak. Belgradi dagokionez, berriz, klub komunitarioak eskatu zion alde batera utz ditzala Kosovoko serbiarren boikoterako deiak. Vucicek, berriz, hitzeman zuen hauteskundeak bultzatuko dituela; Osmanik, berriz, adierazi zuen konponbidea «oso gertu» dagoela, baina Serbiak Kosovorekin batera martxoan sinatutako akordio bati jarraikiz hartutako konpromisoa bete behar duela, bi aldeen arteko harremanak normaltzeko. Pristinak eta Belgradek datorren astean plazaratuko dituzte EBren proposamenari emandako erantzunak. Vucicen eta Osmaniren arteko atzoko bilera tentsio handikoa izan zen; salaketa ugari egin zizkioten elkarri. Kosovoko presidenteak gogor hitz egin zuen Serbiaren aurka, Kosovo «desegonkortzen» saiatzea eta manifestazioetan indarkeria «babestea» egotzita. «Guztiok ulertzen dugu benetako mehatxua. Serbia Kosovon estatu subirano baten existentzia ukatzetik dator», esan zuen. Serbiako presidenteak, berriz, Kosovo iparraldeko alkate albaniarrak erretiratzea eskatu zuen, eta Kosovoko Poliziaren presentziaren aurka egin zuen, gatazka «elikatu» zuelako. «Vucic presidenteak Kosovoko talde kriminalak babesteari utzi behar dio. Hala egin behar du bakea nahi badu», argudiatu zuen Osmanik. Serbiako presidenteak ziurtatu zuen berak ez duela zerikusirik manifestazioekin, eta tentsioa murrizteko mobilizatzen ari dela adierazi zuen: «Serbiak ahalegin guztiak egingo ditu tentsioa baretzeko, eta horrek esan nahi du serbiarrak konbentzitzen saiatuko garela, bakean aurrera egin dezaten». EB eta AEB Ameriketako Estatu Batuak kezkatuta azaldu dira Kosovo iparraldean bizi duten azken urteetako krisirik handienaren harira. Kosovoko albaniar alkate horiek joan den apirilean egindako bozetan hautatu zituzten, serbiarrak gehiengoa diren eskualdean -50.000 inguru dira guztira-. Boz horietan, ordea, %3,4ko parte hartzea baino ez zen izan, serbiarren boikotarengatik; Pristinak, baina, balekotzat jo zituen -EBk ez ditu legezkotzat jo-. Horregatik heldu da talde komunitarioaren eskaera. Protestak, bosgarren egunez jarraian Joan den asteburuaz geroztik, serbiarrak protestak egiten ari dira, batez ere Leposaviq, Zubin-Potok eta Zvecan herrietan. Herri horietako alkateak eta iparraldeko Polizia berezia erretiratzeko eskatzeaz gain, salatzen dute «diskriminazioa» pairatzen ari direla Kosovoko Gobernuaren partetik. Manifestarien eta NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea buru duen KFOR Kosovo Indarreko militarren arteko liskarrik gogorrenak astelehenean izan ziren; KFOR-eko 30 soldadu eta 52 serbiar zauritu ziren. Ordutik, liskar gogorrik eduki ez duten arren, tentsioa da nagusi kalean. Egoera kontrolpean mantentze aldera, NATOk beste 700 soldadu bidaliko ditu Kosovora. Serbiako eta Kosovoko egunkarien arabera, gaur goizean goizetik Kosovoko serbiar ugari joan dira erakunde publikoetara, bosgarren egunez jarraian, KFOReko indarren zaintzapean. Gauean ez da istilurik izan. Liskarrekin lotuta, Vucicek Kurtiri aste hasieran leporatu zion Kosovoko serbiarren eta NATOren artean «gatazka eragitea»: «Metohian [Kosovo hego-mendebaldeko eskualdean] odola isurtzea eragin nahi du», adierazi zuen. Serbiako presidenteari erantzunez, Kosovoko lehen ministroak «babes osoa» agertu zien serbiarrak gehiengoa diren eremuetan hautatuak izan ziren alkate albaniarrei, eta esan zuen horiek direla udaletxeetan egoteko zilegitasuna duten bakarrak. Kurtik «talde kriminalei» eta «muturreko taldeei» egotzi die liskarren ardura, eta Belgradi egotzi dio talde horiek laguntzea. Ikusi gehiago: Vucicek Pristinari egotzi dio Kosovoko serbiarren eta NATOren artean «gatazka eragitea» Serbiaren eta Kosovoren arteko harremanak ez dira batere onak, Kosovok 2008ko otsailaren 17an alde bakarrez independentzia aldarrikatu zuenetik; Serbiatik bereizi zen, baina Belgradek ez du aitortzen erabaki hori. Bi milioi biztanle inguru ditu Kosovok, eta herritarren %90 albaniarrak dira; %8, serbiarrak; eta %3, bosniakak.

Gutxienez 18 lagun hil dituzte Sudango hiriburua bonbardatuta

Mikel O. Iribar — Fri, 02 Jun 2023 00:00:00 +0200

Sudango armada eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak talde paramilitarra maiatz hastapenean Jiddan (Saudi Arabia) hasitako lehen negoziazioek ez dirudite bakerako fruiturik eman dutenik, oraingoz. Izan ere, apirilaren 15ean piztutako gerrak bere horretan jarraitzen du, eta bi aldeen arteko bitartekariak —AEB Ameriketako Estatu Batuak eta Saudi Arabia— sua baretu ezinean dabiltza. Hain zuzen, Sudango Medikuen Sindikatu independenteak atzo salatu zuenez, gutxienez hemezortzi pertsona hil eta beste 106 zauritu zituzten Khartumen, «asteazken eguerdian hasitako bonbardaketa bortitzen ondorioz». Sindikatuak ziurtzat jo zuen hildakoen kopuruak gora egingo duela.

SANA Sudango berri agentziak jasotako informazioaren arabera, jaurtigaiek Mayo izeneko merkatu baten inguruan jo dute —Darfurtik eta Hego Sudandik joandako iheslariak bizi dira eremu hartan—. RSFk «ekintza ankerra» egitea leporatu dio armadari. «Indar kolpistek eta [Omar al-Baxir presidente ohiaren] erregimen terroristaren ondorengoek zibil errugabeei eraso egin diete Mayo, Andalus eta Al-Azhari eremuetan», adierazi zuten paramilitarrek sare sozialetan kaleratutako oharrean.

Bide horretan, RSFk baieztatu zuenez, «indar usurpatzaileek» herritarren aurka egindako «ankerkeria» horiek «nabarmen urratzen» dute Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa. «Horrelako ekintzek indartu egin dute alderdi kriminal horri aurre egiteko dugun erabakia», esan zuten paramilitarrek.

Armadak ez zien erantzun bere aurkako akusazioei. Armadako eledun Nabil Abdala koronelak estatuko telebistan egindako adierazpenetan berretsi zuenez, «indar armatuek, konstituzioaren arabera eta betebehar nazional gisa, [RSFren] matxinada amaitzeko konpromisoa hartu dute. Horixe gertatuko da datozen egunetan». Halaber, salatu zuen RSFk ez zuela «bete» aurreko bilkuretan adostutakoa; okupatu zituzten ospitaleetatik eta zibilen etxebizitzetatik alde egitea, alegia. Maiatzaren 12ko adierazpen bateratuan, bi aldeek konpromisoa hartu zuten zibilak babesteko eta laguntza humanitarioa bermatzeko, baita bi su eten labur hitzartu ere. Egoerak «zalantza handia» eragin die AEBei eta Saudi Arabiari giza laguntza eskuratzeko bi aldeek hartutako konpromisoaren inguruan.

Aire eremua, itxita

Egoera ezegonkorra dela eta, Sudango agintariek jakinarazi dute aire eremuaren itxiera ekainaren 15era arte luzatu dutela. Hori bai, giza laguntzarekin eta ebakuazioekin lotutako hegaldiak salbuetsi dituzte, SANA agentziak jasotakoaren arabera.

Bestalde, Europako Batzordeak atzo jakinarazi zuenez, EB Europako Batasunak bide bat ireki berri du errefuxiatuei Txadeko muga zeharkatzen laguntzen dieten erakunde humanitarioentzako funtsezko hornidurak garraiatzeko. N'Djamena hiriburura atzo heldu zen lehen hegaldia, 90 tona material ingururekin; besteak beste, ura, saneamendu sareak, osasun ekipamendua eta eskolarako materialak. EBk beste bide humanitario bat jarri zuen abian Port Sudanerako. Azken asteetan, hiru hegaldi heldu dira hara, Nazio Batuen Erakundeak Dubain (Arabiar Emirerri Batuak) dituen biltegietatik eramandako laguntza materialarekin; 90 bat tona, orotara.

Hemezortzi lagun hil eta ehundik gora zauritu dituzte Khartumgo azken bonbardaketetan

Mikel O. Iribar — Thu, 01 Jun 2023 09:51:12 +0200

Sudango armada eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak talde paramilitarrak maiatz hastapenean Jiddan (Saudi Arabia) hasitako lehen negoziazioek ez dirudite bakerako fruiturik eman dutenik, oraingoz. Izan ere, apirilaren 15ean piztutako gerrak bere horretan jarraitzen du, eta bi aldeen arteko bitartekariak -AEB Ameriketako Estatu Batuak eta Saudi Arabia- sua baretu ezinean dabiltza. Hain zuzen, Sudango Medikuen Sindikatu independenteak gaur salatu duenez, gutxienez hemezortzi pertsona hil eta beste 106 zauritu dituzte Khartumen, «asteazken eguerdian hasitako bonbardaketa bortitzen ondorioz». Sindikatuak ziurtzat jo du hildakoen kopuruak gora egingo duela. SANA Sudango berri agentziak jasotako informazioaren arabera, jaurtigaiek Mayo izeneko merkatu baten inguruan jo dute. RSFk «ekintza ankerra» egitea leporatu dio armadari. «Indar kolpistek eta [Omar al-Baxir presidente ohiaren] erregimen terroristaren ondorengoek zibil errugabeei eraso egin diete Mayo, Andalus eta Al-Azhari eremuetan», adierazi dute paramilitarrek sare sozialetan kaleratutako oharrean. Erantsi dute herritarren etxe asko suntsitu dituztela eta, ondorioz, zibilak lekualdatu behar izan dituztela bonbardaketetatik babesteko. Bide horretan, RSFk baieztatu duenez, «indar usurpatzaileek» herritarren aurka egindako «ankerkeria» horiek «nabarmen urratzen» dute Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa. «Horrelako ekintzek indartu egin dute alderdi kriminal horri aurre egiteko dugun erabakia», esan dute paramilitarrek, eta nazioarteari eskatu dio sala ditzala «zibil babesgabeei egindako eraso praktika gaitzesgarriak». Armadak, berriz, ez die erantzun bere aurkako akusazioei. Armadako eledun Nabil Abdala koronelak estatuko telebistan egindako adierazpenetan berretsi duenez, «indar armatuek, konstituzioaren arabera eta betebehar nazional gisa, [RSFren] matxinada amaitzeko konpromisoa hartu dute. Horixe gertatuko da datozen egunetan». Halaber, paramilitarrei leporatu die «laguntza jasotzeko pasabide seguruak oztopatzea». Bonbardaketa horiek, zehazki, armadak su etenerako negoziazioak bertan behera utziko zituela baieztatu eta ordu gutxira jazo ziren. Salatu zuen RSFk ez zuela «bete» aurreko bilkuretan adostutakoa; okupatu zituzten ospitaleetatik eta zibilen etxebizitzetatik alde egitea, alegia. Maiatzaren 12ko adierazpen bateratuan, bi aldeek konpromisoa hartu zuten zibilak babesteko eta laguntza humanitarioa bermatzeko, baita bi su eten labur hitzartu ere. Are, armadak eta paramilitarrek menia beste bost egunez luzatzea adostu zuten astelehen honetan, baina hurrengo egunean liskar handia izan hiren Khartumen eta beste inguru batzuetan; besteak beste, Nilo ibaiaren ondoko Bahri eta Omdurman herrietan. Borrokak hasi zirenetik, bederatzi alditan adostu dute menia, baina bakar bat ere ez dute errespetatu; elkarri egotzi izan diote su etena urratu izana. Horregatik guztiagatik, egoerak «zalantza handia» eragin die AEBei eta Saudi Arabiari giza laguntza eskuratzeko bi aldeek hartutako konpromisoaren inguruan. «Urraketa horien ondorioz, elkarrizketa horien bitartekari gisa, zalantza handia dugu ea alderdiak prest dauden Sudango herriaren izenean hartu dituzten neurriak betetzeko», adierazi du AEBetako Estatu Departamenduko funtzionario batek, Reuters berri agentziak jasotakoaren arabera. Borrokek kalez kale jarraitzen duten honetan, Sudango oposizioko Askatasunaren eta Aldaketaren Indarra aliantzak gerrako aldeei eskatu die itzul daitezela Jiddako elkarrizketara, «su etena betetzeko, bide politiko baketsua hartzeko eta herriaren etengabeko sufrimenduari amaiera emateko». Aire eremua, itxita Egoera ezegonkorra dela eta, Sudango agintariek jakinarazi dute aire eremuaren itxiera ekainaren 15era arte luzatu dutela. Hori bai, giza laguntzarekin eta ebakuazioekin lotutako hegaldiak salbuetsi dituzte, SANA agentziak jasotakoaren arabera. Zerbitzu eta azpiegitura zibil ugari zerbitzutik kanpo eta osasun sistema geratzeko zorian uzteaz gain, Sudango gatazkan gutxienez 850 hildako eta 5.500 zauritu baino gehiago utzi ditu, OME Osasunaren Mundu Erakundeak emandako azken datuen arabera. Horrez gain, gerrak 1,3 milioi desplazatu behartu ditu, eta 60.0000 eta 90.000 artean izan dira Txadeko muga zeharkatu duten Sudango iheslariak, UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren arabera. Ikusi gehiago: Sudanen eta Txaden arteko mugan giza hondamendia gerta litekeela salatu dute Bestalde, Europako Batzordeak gaur jakinarazi duenez, EB Europako Batasunak bide bat ireki berri du errefuxiatuei Txadeko muga zeharkatzen laguntzen dieten erakunde humanitarioentzako funtsezko hornidurak garraiatzeko. N'Djamena hiriburura gaur heldu da lehen hegaldia, 90 tona material ingururekin; besteak beste, ura, saneamendu sareak, osasun ekipamendua eta eskolarako materialak. EBk beste bide humanitario bat jarri zuen abian Port Sudanerako. Azken asteetan, hiru hegaldi heldu dira hara, Nazio Batuen Erakundeak Dubain (Arabiar Emirerri Batuak) dituen biltegietatik eramandako laguntza materialarekin; 90 bat tona, orotara. 2019an Al-Baxir hiru hamarkadaz herrialdeko presidentea izan zena militarrek emandako estatu kolpe baten bidez kendu ondoren, gobernu zibil berri bat osatzeko eta trantsizioa egiteko akordioa sinatu zuten paramilitarrek eta armadak iazko abenduan, Trantsiziorako Kontseilu Subiranoaren esparruan. Itun horretan, besteak beste, RSF armada integratzea jasotzen zen. Bada, hori egiteko moduak zartarazi du tentsioa, liskar bortitzak eragiteraino.

NATOk ariketa militarrak hasi ditu Artikoan, eta Finlandia babesteko konpromisoa hartu du

Mikel O. Iribar — Wed, 31 May 2023 15:11:20 +0200

NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundeko herrialdeek gaur ekin diete Artikoko ariketa militarrei, erakundeko kide berriena, Finlandia, babesteko konpromisoa hartuta. Eskandinaviako herrialdea apirilean sartu zen Mendebaldeko aliantza horretan, eta elkarrekin egingo dituzten lehen trebakuntza militarrak dira. Norvegiako, Erresuma Batuko, AEB Ameriketako Estatu Batuetako eta Suediako mila soldadu inguru batu zaizkie Finlandiako 6.500 militar ingururi ariketetan; mila ibilgailu ere erabiliko dituzte aste honetan Rovajarvin, Finlandia iparraldean. Eta hori guztia, hain zuzen, Errusiako mugatik bi ordu eskasera autoz. AEBetako armadako jeneral Gregory Andersonen gidaritzan ari dira ariketa militarrak egiten. «Hemen gaude. Finlandia babestearekin engaiatuta gaude», adierazi zuen atzo. NATOko hamalau herrialde kidetako 150 bat hegazkin ere parte hartzen ari dira maniobretan, erakundeko aire indarren arabera. Finlandia NATOko blokean sartzeak bikoiztu baino gehiago egin du aliantza militarrak Errusiarekin duen mugaren luzera, Moskuren eta Mendebaldearen arteko tentsioa gero eta handiagoa den honetan, Errusiak 2022ko otsailean Ukrainako inbasioa hasi ondotik.

The objective of #ACE23 is to train participating forces to conduct dissimilar aircraft combat in large composite air operations safely and effectively.
The ð;ÂÂ;ÂÂÂÃ'Â¾ÂÂÂÂÂÃ'Â*ºð;ÂÂ;ÂÂÂÃ'Â¾ÂÂÂÂÂÃ'Â*¸ 48th Fighter Wing heritage F-15E Strike Eagle is also part of the ACE23 fighting force. @HQUSAFEAFAF @NATO_AIRCOM pic.twitter.com/QmSB9LDrYJ - Ilmavoimat (@FinnishAirForce) May 30, 2023

Suedia eta Finlandia gertuko bazkide militarrak dira, eta, hain zuzen, Errusiak Ukrainan hasitako erasoaldiak eman zien modua Eskandinaviako bi estatu horiei urte luzeko neutraltasuna baztertzeko eta NATOren defentsa kolektiborako konpromisoaren segurtasuna bilatzeko. Finlandia apirilaren 4an sartu zen formalki NATOn, eta, urrats horri erantzuteko, Moskuk mehatxu egin zuen «kontrako neurriak» hartzearekin. Suediak, berriz, espero du uztailean Vilniusen (Lituania) egitekoa duten aliantzaren goi bilera baino lehen batuko dela NATOra. Erakundeko kide guztiek Stockholm sartzeko eskaera berretsi ondoren gauzatuko da erabateko atxikimendua, blokeak adierazi duenez. Jens Stoltenberg NATOko idazkari nagusiak baikor hitz egin zuen atzo, Suedia «gertu» ikusten duelako uztailaren 11 eta 12ko NATOren goi bileran parte hartzeko. «Bermerik egon ez arren, erabat posible da konponbidea lortzea eta Suedia erakundean sartzeko erabakiari bide ematea», adierazi zien Stoltenbergek hedabideei Oslon, NATOko kide diren herrialdeetako Atzerri ministroen bilera baten bezperan. Azken urratsa egiteko, baina, Turkiaren berrespena behar du Suediak. Recep Tayyip Erdogan Turkiako presidentearen esanetan, Stockholmek oraindik ez ditu Ankararen eskakizun guztiak bete atxikimendua babestuko duela ziurtatzeko. Hain zuzen, PKK Kurdistango Langileen Alderdiko eta PYD Batasun Demokratikoaren Alderdiko kideei babesa ematea leporatzen dio Erdoganek Suediari, bi alderdiak «terroristatzat» jotzen baititu. «Esnatze estrategikoa» hizpide gaur Defentsarekin lotuta, Frantziako presidente Emmanuel Macronek ahalegin diplomatikoa egin nahi du ziurtatzeko Europako erdialdeko eta ekialdeko herrialdeen segurtasuna berrikusi egin behar dela, Ukrainako inbasioaren jokalekuan. Gaur arratsaldean Bratislavan (Eslovakia) egitekoa den segurtasun foroan, Macronek «esnatze estrategikoa» izango du hizpide, baita Parisek NATOren ekialdeko hegala babesteko egin duen lana ere; besteak beste, 1.250 soldadu frantziar bidali ditu Errumaniara, eta beste hirurehun Estoniara. Era berean, Ukrainarentzako tanke horniduraren atea irekitzeko beharraz ere hitz egingo dute bilera horretan. Errusiako Wagner paramilitar taldea Donetsk eskualdeko Bakhmut hiria kontrolatzeko borrokan aritu da azken hilabeteotan, eta taldeko buru Yevgeny Prigozhinek sarritan kritikatu du Errusiako Defentsa ministro Serguei Xoigu, behar beste munizio ez emateagatik. Bada, gaur urrunago joan da Prigozhin: fiskaltzari eskatu dio iker ditzala Errusiako Defentsa Ministerioko goi agintariek Ukrainako inbasioaren aurretik eta bitartean egindako «krimenak». Wagnerreko buruak ez du harreman onik Xoigurekin; armadari «sabotajea egitea» leporatu zion, «gaitasunik ezagatik». Errusiako Gobernuak Ukrainakoari Mosku dronez bonbardatzea leporatu eta biharamunean, Ukrainako armadak zenbait eraso egin ditu gaur goizaldean Luhansk-eko herri errepublikan eta Errusiako zenbait lurraldetan. Lehen oldarraldian, Ukrainako indarrek lau misilekin bonbardatu dute Karpaty herria, eta gutxienez bost pertsona hil eta beste hamasei lagun zauritu dituzte, Kremlinek Luhansken ezarritako agintariek salatu dutenez. Horrez gain, Ukrainako militarrek misilekin egindako beste eraso batean, gutxienez lau pertsona zauritu dituzte, Errusiako Belgorod eskualdeko Xebekino herrian, Ukrainako mugatik gertu. Azken egunotan, Kievek 215 misil baino gehiago jaurti ditu Xebekino barrutira, eta, hango egoera «okertzen» ari dela eta, ehunka haur ebakuatzen hasi dira gaur Ukrainako mugatik gertu dauden herrietatik. «Hirurehun haur Voronezhera eramango dituzte [Errusiako mugatik 250 bat kilometro barnealdera dagoen hirira]», zehaztu du Viatxeslav Gladkov eskualdeko gobernadoreak, AFP agentziaren arabera. Hirugarren erasoa, berriz, Krasnodarren egin dute, Errusia hego-mendebaldean eta Krimea penintsularen ekialdean. Eskualdeko agintariek jakinarazi dutenez, sutea izan da findegi batean, droneekin azpiegituraren aurka egindako ustezko eraso baten ostean. Suteak, ordea, ez du biktimarik eragin. Ukrainako armada ahalik eta azpiegitura logistiko eta armamentu errusiar gehien suntsitzen ari da, espero den kontraerasoa hasi aurretik. Ukrainari erantzunez, Errusiako Defentsa Ministerioko eledun Igor Konaxenkovek baieztatu du Odesako portuan amarratuta geratzen zen Ukrainako armadaren azken gerraontzia suntsitu dutela, Juri Olefirenko. Gerran Londresek Kievi laguntza militar handia eman diola eta, Errusiako Segurtasun Kontseiluko presidenteordeak gogor hitz egin du Erresuma Batuaren aurka. Haren esanetan, Londres da Moskuren «betiko etsaia», eta, beraz, Ukrainari gerran lagundu dion edozein «funtzionario edo zibil» britainiar «helburu militar legitimotzat» jo daiteke. «Erresuma Batua Ukrainaren aliatu gisa jokatzen ari da; laguntza militarra ematen dio. Deklaratu gabeko gerra bat egiten ari da Errusiaren aurka», idatzi du Twitterren.

Herritarren %10 goseak jota lotaratu ziren egunero 2021ean

Mikel O. Iribar — Tue, 30 May 2023 00:00:00 +0200

Munduko herritarren %10 goseak jota lotaratu ziren egunero 2021ean

Mikel O. Iribar — Mon, 29 May 2023 14:17:27 +0200

Muturreko gosetearen areagotzeak ez du etenik. FAO Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundeak datu kezkagarriak plazaratu zituen herenegun: 2021ean, munduko herritarren %10 -828 milioi pertsona inguru- goseak jota lotaratu ziren egunero, 2020an baino 46 milioi gehiago. Horrez gain, gosea jasaten dutenen artean, bi herenak emakumeak dira, eta kopuru osoaren %80 klima aldaketak gehien eragiten dien herrialdeetan bizi dira. Goseak jota denbora luzez egoteak osasun arazoak eragin ditzake, baita bizitza osorako kalte fisiko eta kognitiboak ere, batez ere haurren artean. Goseteak goranzko joera izan du azken urteetan. 2019 eta 2021 artean, elikatu gabeko pertsonen kopurua aurreko urteetan baino 150 milioi gehiago handitu zen, gatazken, klima aldaketaren, krisi ekonomikoaren eta COVID-19ak eragindako izurritearen ondorioz. Hori gutxi ez, eta elikagaien kostuak ere gora egin du. 2019 eta 2022 artean, FAOren elikagaien prezioen indizea (FPI) 95,1 puntutik 143,7ra igo zen. Indize horrek, zehazki, oinarrizko produktuen erosketa saskia hartzen du kontuan, eta munduko prezioen aldaketa neurtzen du. Iaz, hain zuzen, iazko otsailean hasitako Ukrainaren inbasioak aztoramena eragin zuen nazioarteko hornidura kateetan, eta, ondorioz, zerealen, ongarrien eta energiaren prezioak nabarmen igo ziren. Gisa horretara, FPIk inoizko igoerarik handiena izan zuen 2022an. FAOko Merkataritza eta Merkatu Zuzendaritzako ekonomialari Mokina Tothovak Al-Jazeera hedabideari azaldu dionez, oinarrizko elikagaien munduko prezioek gora egin badute ere, estatu bateko zein besteko igoerak «ez dira bertsuak» izan, herrialdeek «politika ezberdinak» erabiltzen baitituzte. «Estatu askok, adibidez, kontsumorako subsidioak ematen ditu produktu jakin batzuetarako, kontsumitzaileentzako prezioa finkatuta eta munduko merkatuetako gorabeheratik babestuta». Oinarrizko produktuen prezioak igo direnez gero, MEP Munduko Elikadura Programak datorren hilean utziko dio 200.000 palestinarri laguntza emateari; babesa jasotzen dutenen %60ri eragingo die. Erakundeak maiatzaren 11n eman zuen albistearen berri, eta, finantzaketarik jaso ezean, MEPek erabat eten beharko ditu Zisjordaniako eta Gazako operazioak. Erakundeak %20 murriztu behar izan du laguntza ekonomikoa hil honetan, pertsonako 9,6 euroraino. Funtsean, MEPek 47,5 milioi euro inguru behar ditu «lehenbailehen», Palestinan elikagai laguntzari eutsi ahal izateko urte amaiera arte. NBE Nazio Batuen Erakundearen Elikadura Segurtasunaren eta Munduko Nutrizioaren (SOFI) egoerari buruzko azken txostenaren arabera, desnutrizioa jasaten ari diren herritar gehienak Asian bizi dira; 425 milioi pertsona inguruk pasatu zuten gosea 2021ean. Halere, gosearen prebalentzia handiagoa da Afrikan: 278 milioi lagun egon ziren goseak jota urte horretan. Desnutrizio akutu larria dutenen kopuruak laugarren urtez egin zuen gora iaz. 258 milioi lagunek aurre egin behar izan zioten, Elikagaien Krisiari Buruzko 2023ko Munduko Txostenaren arabera. Desnutrizio akutu larriak herritar batek elikagaiak kontsumitzeko duen ezintasuna neurtzen du, eta, ondorioz, bizia edo bizirik irauteko bitartekoak arriskuan jartzen ditu berehala. Zerrenda luzea FAOk eta MEPek atzo kaleratutako txostenean ohartarazi zutenez, elikagai segurtasunik eza are gehiago okertu da 22 herrialdetan, eta datozen sei hilabeteetan areagotu egingo da. Afganistan, Nigeria, Somalia, Hego Sudan eta Yemen dira zerrenda horren gailurrean ageri diren herrialdeak; azken estatu horretan, zehazki, hamazazpi bat milioi lagunek pairatzen dute elikagai segurtasunaren falta. Haiti, Burkina Faso, Mali eta Sudan ere ez daude aparte. Bien bitartean, egoera makurra jasaten ari dira Pakistanen, Afrika Erdiko Errepublikan, Etiopian, Kenyan, Kongoko Errepublika Demokratikoan eta Sirian; Myanmar ere zerrenda horretara batu da azken txostenean. FAOren eta MEPen arabera, segurtasun faltaren narriadura munduko elikadura krisi baten testuinguruan gertatzen ari da, eta, gainera, litekeena da azkenaldian piztu diren gatazkek -Sudangoak, esaterako- egoera are gehiago gaiztotzea eta inguruko hainbat herrialderi eragitea. Egoera beltz horri muturreko fenomeno meteorologikoak gehitu behar zaizkio: hala nola eurite handiak, ekaitz tropikalak, zikloiak, uholdeak, lehorteak... NBEko agentzien arabera, aurreikuspenek iradokitzen dute El NiÃ±o fenomenoak %82ko probabilitatea duela aurtengo maiatzetik uztailera bitartean hasteko, eta horrek ondorio nabarmena izango dituela gosetea gehien jasaten ari diren herrialdeetan. Hori dela eta, egoera larrian dauden eremuetara premiazko laguntza bidaltzeko eskatu du NBEk, «bizirik irauteko bitartekoak babesteko eta elikagaiak eskuratzeko aukera handitzeko»; izan ere, laguntza hori «funtsezkoa» izango da elikadura segurtasunaren falta akutua eta malnutrizioa gehiago ez areagotzeko.

Lesbosera iristen diren migratzaileen egoera «etengabe okertzen» ari da

Mikel O. Iribar — Sat, 27 May 2023 00:00:00 +0200

MSFren esanetan, Lesbosera iristen diren migratzaileen egoera «okertzen» ari da

Mikel O. Iribar — Fri, 26 May 2023 15:13:13 +0200

Indarkeria, atxiloketa arbitrarioak, elikagaien eta aterpeen pribatizazioa eta beste eskubide urraketa gehiago jasaten ari dira Greziako Lesbos uhartera iritsitako migratzaileak. Hala salatu du gaur MSF Mugarik Gabeko Medikuak GKE gobernuz kanpoko erakundeak. MSFren esanetan, iheslarien egoera «okertzen ari da etengabe», eta, bide horretan, Greziako agintariei eta Europako Batzordeari exijitu die iker ditzatela uhartean jazotako giza eskubideen urraketak. MSF da gaur egun Lesbosera iritsitako migratzaileei laguntza ematen dieten GKE bakarrenetako bat. Erakunde horren esanetan, larriki murriztu da heldu berri direnei ematen zaien giza laguntza, indarkeria areagotzearen ondorioz. GKEko langileak duela ia urtebete larrialdiko arta ematen hasi zirenetik, 940 pertsona inguru ez dituzte aurkitu ustez aurretik zeuden lekuetan. Migratzaileak Lesbosera iristen diren eta premiazko mediku arta jaso behar duten unean jakinarazten diote UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariak eta beste erakunde batzuek MSFri. «Orduak ematen ditugu haien bila, batzuetan egunak, sarritan basoan ezkutatzen baitira», azaldu du Nihar Osman koordinatzaileak. MSFk berak eta The New York Times egunkariak kaleratutako informazioaren arabera, migratzaile askok mediku plantak egiten dituztenekin egiten dute topo. «Hori baieztatzen bada, giza laguntzaren manipulazio onartezina eta larria da», salatu du Osmanek. Horrez gain, hainbat iheslarik MSFri azaldu diotenez, Greziara heltzeko ahaleginean dabiltzan migratzaileak modu «oldarkorrean» atzeman eta itsasora «indarrez» itzultzen dituzte. Bizi baldintza «izugarriak» Errefuxiatuak Lesbosera iritsitakoan, kostazainek bi zentrotan banatzen dituzte, Mavrovounin eta Megala Therman. Azpiegitura horietan, mugimenduak mugatuta daude, eta migratzaileak «espetxeen gisako instalazioetan» daude. MSFren arabera, maiatzaren 17tik, Greziako agintariek nazioarteko babeserako eskaeraren zain daudenei soilik ematen diete janaria, eta ezezko erantzuna jasotzen duten familietako haurrei, berriz, oinarrizko txertoak ere ez dizkiete ematen. Murrizketa horien ondorioz Mavrovouniko erdigunean tentsioa «areagotu» dela ohartarazi du Osmanek. «Errefuxiatuak kexu dira ordu luzez ilaran egoteagatik eta elikagaia murrizteagatik eragindako haserreagatik. Are, gobernua janaria erabiltzen ari da jendea zentroa uztera behartzeko». MSFko arduradunak nabarmendu duenez, «ehunka pertsonari oinarrizko eskubidea kentzeak ondorio larriak izan ditzake migratzaileen osasun fisiko eta mentalean». Megala Therma zentroan duten egoera ere «kezkagarria» dela esan du Osmanek; egunak edo asteak ematen dituzte modu arbitrarioan atxilotuta, Mavrovounira eraman aurretik. GKEaren iritziz, bizi baldintzak «izugarriak» dira: «Ez dituzte aintzat hartzen pertsona bakoitzaren egoera edota haren segurtasun eta babes prozedurak». MSFko medikuek astean bitan egiten dituzte bisitak, «baina beste edozein egunetan Megala Therman larrialdi egoera bat gertatzen bada, ez dago mediku bakar bat ere beharrari erantzuteko, eta anbulantzia batek ordubete baino gehiago beharko luke zentrora iristeko», ohartarazi du Osmanek. Horiek horrela, migratzaileen aurkako ustezko tratu txarrak ikertzeko eskatu du GKEak, baita gehiegizko jardunbideak eta urratsak bertan behera uzteko ere, migratzaileek eta errefuxiatuek oinarrizko gutxieneko arreta jaso dezaten. Hiru hildako Mikonostik gertu Hainbat migratzaile zeramatzan ontzi bat hondoratu da gaur goizaldean, Greziako Mikonos uhartetik gertu. Kostazainen arabera, gutxienez hiru errefuxiatu hil dira: bi emakume eta gizonezko bat. Oraingoz, bi pertsona erreskatatu dituzte, eta, haien esanetan, hamazazpi lagun zeuden hondoratutako txalupa horretan, Ta Nea egunkariak jasotakoaren arabera; Greziako Kostazaineko bozeramaile Nikos Kokkalasen hitzetan, berriz, zortzi errefuxiatu zeramatzan. Erreskate taldea desagertutakoen bila ari da. 500 lagun zeramatzan ontzi bat, desagertuta Alarm Phone eta Emergency GKEek gaur jakinarazi dutenez, bostehun bat asilo eskatzaile zeramatzan itsasontzi bat desagertu da Mediterraneo erdialdean. Alarm Phonek zehaztu du gaur goizean galdu duela ontziaren seinalea. Azken informazioaren arabera, ontziak matxura zuen motorrean, eta noraezean zebilen itsas zabalean, Libiako Bengazi portutik 230 kilometro iparraldera eta Malta eta Sizilia uharteetatik 400 kilometrora baino gehiagora. Italiako Emergency GKEak, berriz, atzo esan zuen haren Life Support ontzia eta Ocean Viking 24 orduz aritu zirela desagertutako itsasontziaren bila, eta ez zutela atzeman haren arrastorik. Halere, bilatzen dihardute oraindik. Bestalde, Italiako kostazainek 423 eta 671 pertsona erreskatatu zituen atzo bi operazioetan, baina Alarm Phonek ziurtatu du erreskate horiek ez dutela loturarik desagertutako itsasontziarekin. Beste gertakari batean, Alemaniako SOS Humanity GKEak jakinarazi du petroliontzi batek 27 migratzaile jaso dituela itsasoan, eta «legez kanpo» eraman dituela Libiara. Nazioarteko zuzenbide humanitarioaren arabera, asilo eskatzaileak ezin dira indarrez bidali tratu txarrak jasateko arriskua duten herrialdeetara; hain zuzen, Libian errefuxiatuen aurkako abusu ugariren berri jaso dute giza eskubideen aldeko erakundeek. Itsasoz Europara iritsitako migratzaile kopuruak gora jarraitzen duen honetan, Europako Batasuneko kide diren estatuek gero eta neurri zorrotzagoak hartu dituzte migrazio politikan. GKEen arabera, 47.000 errefuxiatu baino gehiago heldu dira itsasontziz aurten; 2022ko epe berean, 18.000 inguru izan ziren.

Erresuma Batuak inoizko migrazio saldorik handiena izan zuen iaz: 600.000koa

Mikel O. Iribar — Thu, 25 May 2023 15:51:41 +0200

Erresuma Batuko Gobernuak migrazioari aurre egiteko politikak gogortu dituen arren, migrazioak goraka jarraitzen du. Izan ere, inoizko migrazio saldorik handiena izan zuen 2022an: 606.000 lagunekoa. Gisa horretara, toryek migrazio saldoa 245.000 pertsonatik behera murrizteko egindako promesak, gaur-gaurkoz, ez dituzte bete. ONS Erresuma Batuko Estatistika Institutuak atzo emandako datuen arabera, iazko saldoa 2021ekoa baino %24 handiagoa izan zen. Ikusi gehiago: Asiloa eskatzeko baldintzak gogortuko ditu Erresuma Batuko Gobernuak ONSk kaleratutako txostenak zehazten duenez, 2022an 1,2 milioi migratzaile heldu ziren Erresuma Batura, gehienak EB Europako Batasuneko kide ez diren estatuetako herritarrak; zehazki, 925.000. Kopuru horretatik 114.000 ukrainarrak izan ziren, 52.000 Hong Kongekoak, eta 76.000 asilo eskatzaileak. 151.000, berriz, EBtik joandakoak izan ziren. Aldiz, Erresuma Batutik emigratu zutenak 557.000 izan ziren, eta hala heltzen da migrazio saldo handi horretara. Lana, ikasketak eta arrazoi humanitarioak direla medio, Erresuma Batuko migrazio saldoa nabarmen hazi da azken hemezortzi hilabeteetan; hala ere, hazkundea moteldu egin da azken hiruhilekoetan, ONSren arabera. EBko kide ez diren migratzaileen %39 ikasketekin lotutako arrazoiengatik iritsi ziren uharte horretara; 2021ean, berriz, %47 izan ziren horrekin lotuta heldutako herritarrak. Datuek iradokitzen dutenez, ikasleek, oro har, migratzaile batzuek baino denbora gutxiago igarotzen dute Erresuma Batuan, gehienek ikasketak amaitzean alde egiten baitute; hain justu, azken datuek erakusten dutenez, ikasketekin lotuta 2021ean iritsi ziren migratzaileak alde egiten hasiak dira. Horiek horrela, emigrante kopurua handitu egin zen: 2021ean 454.000 izan ziren, eta 2022an, 557.000. Kopurua, «handiegia» Estatistika Institutuak ondorioztatu du migrazio saldoa «egonkortu» egin dela azken hiruhilekoan, immigrazioaren motelaldiaren eta emigrazioaren gorakadaren ondorioz; kalkuluen arabera, 2022ko abenduan, joan baino 606.000 pertsona gehiago heldu ziren Erresuma Batura; urtebete lehenago baino 118.000 gehiago. Iazko migrazio saldoa 2019koa halako bi baino handiagoa izan zen; garai hartan, hain justu, alderdi kontserbadoreak migrazioa murrizteko konpromisoa hartu zuen hauteskunde programan. Kopuru hori bereziki deserosoa da Rishi Sunak lehen ministroarentzat, bere garaian argudiatu baitzuen EB uzteak modua emango ziela Erresuma Batuko mugen kontrola hartzeko. Sunakek berak onartu du atzo kaleratutako kopurua «handiegia» dela. «Apaldu beharra dago», esan du Downing Streeteko 10. zenbakiko maizterrak, IAT katean egindako elkarrizketa batean. Halere, ukatu egin du gobernuak gai horretan esku hartzea galdu duela.

Israelgo armadako hiru kide espetxeratu ditu auzitegi militarrak, palestinar batez abusatzeagatik

Mikel O. Iribar — Thu, 25 May 2023 13:22:08 +0200

Israelgo auzitegi militarrak kartzelara bidali ditu armadako hiru kide, palestinar bati tratu txarrak emateagatik. Soldaduetako biri hirurogei eguneko espetxe zigorra ezarri die; hirugarrenari, berriz, berrogei egunekoa, bere agintea baliatuz palestinarraren bizitza «arriskuan» jartzeagatik. Guztiak kategoriaz jaitsi dituzte, eta zigor gehigarriak ezarri dizkiete prozedura judiziala oztopatzeagatik, auzitegiak kaleratutako oharraren arabera. Eta laugarren militarra epaiketaren zain dago; tratu txarrak eta mehatxuak egitea egozten diote. Akusazioen arabera, hiru soldaduk eta beste batek 4x4 auto ibilgailu militar batean eraman zuten palestinarra, identifikatu gabeko «urrutiko leku» batera. Ibilbidean zehar eta ondoren, indarkeria erabili zuten biktimaren aurka, eta toki batean «abandonatu» egin zuten, adierazpenaren arabera. Oharrak nabarmentzen duenez, zigortutako hiru soldaduk gertakariaren xehetasunak ezkutatu zizkieten buruzagiei, funtzionario militarrek ez zezaten ikerketa bat abiatu. Akusatuek kasuaren xehetasunei buruzko bertsio bera eman zuten. Israelgo indarrek palestinarren aurka egindako ehunka hilketa kasu ikertu eta zigortu gabe dauden honetan, giza eskubideen aldeko erakundeek Tel Avivi egotzi diote aldian behin bide judizialari ekitea, soilik soldadu israeldarrek palestinarren kontra ustez egindako zenbait delituren testuinguruan. Israelen eta Zisjordanian lan egiten duen Yesh Din giza eskubideen aldeko gobernuz kanpoko erakundeak lortutako Israelgo datu militarren arabera, 2017 eta 2021 bitartean soldadu israeldarrek palestinarren aurka ustez egindako 1.260 delitu kasu jaso zituzten, palestinarren hilketekin lotutako 409 jazoera barne. Israelgo armadak, ordea, 248 ikerketa penal baino ez zituen ireki, kasuen %21,4, Yesh Dinen arabera. Ostera, ikertutakoetatik soilik 11 kasuetan egon ziren auzibideak. Hamalau palestinar atxilotu Israelgo indarrek beste sarekada bat egin dute gaur goizaldean Aqabat Yaber errefuxiatu kanpalekuan, Jeriko (Zisjordania) hegoaldean. Oldarraldi horretan, hamahiru palestinar gazte zauritzeaz gain, hamalau lagun atxilotu dituzte. WAFA Palestinako albiste agentziak jasotako informazioaren arabera, Israelgo militarrak hainbat norabidetatik sartu dira kanpamentura, eta 50 etxebizitza baino gehiagotan sarekadak egin dituzte, besteak beste, Jeriko hiriko gobernadore Jihad Abu al-Assalen etxean. Agentziak aipatutako iturrien arabera, agente israeldarrek tiro egin eta negar jasa jaurti dituzte zona horretan, eta zehaztu dute erasoan zauritutako hamahiru lagunetako bat egoera larrian dagoela. Bestalde, Israelgo armadak Twitter sare sozialean duen kontuan adierazi duenez, atxilotuetako batek 2022ko irailean autobus baten aurka egindako erasoarekin lotura dauka; zazpi pertsona zauritu ziren, tartean sei militar. «Segurtasun indarrek lanean jarraituko dute Israelgo herritarren eta segurtasun indarren aurkako erasoak egiten dituztenak atxilotzeko eta auzitara eramateko», nabarmendu du. Israelgo armadak gutxienez hiru palestinar hil eta beste sei zauritu zituzten astelehen goizaldean, Zisjordaniako Nablus hiritik gertuko Balata errefuxiatu gunean. Armadako iturrien arabera, Al-Aqsako Martirien Brigadaren aurkako operazio bat egitera sartu dira lurralde okupatuetara -Al-Fatahren adar armatua da taldea-, eta hainbat lagun atxilotu dituzte. PAN Palestinako Aginte Nazionaleko presidente Mahmud Abbasen eledun Nabil Abu Rudeinehk gogor salatu du gertatutakoa.

«Mexikoko Estatua indigenen bizitza eta bakea urratzen ari da»

Mikel O. Iribar — Thu, 25 May 2023 00:00:00 +0200

Mexikoko Chiapas estatuko komunitate indigenen aurkako errepresioari erantzuteko asmoz eratu zuten Fray Bartolome de las Casas Giza Eskubideen Zentroa (Frayba), 1989an. Erakunde horretako kidea da Rosa Estela Rodriguez (San Luis Potosi, Mexiko, 1969), eta, bereziki, zaurgarritzat jotzen dituzten indigenekin eta laborariekin egiten dute lan; 25 urte daramatza han bizitzen. Euskal Herrian izan da berriki Rodriguez, Lumaltik Herriak gobernuz kanpoko erakundeak gonbidatuta. Chiapasko iraganaz, orainaz eta geroaz mintzatu da BERRIArekin, Donostiako Kaxilda taberna barruan, liburuz inguratuta.

Nolako egoera dute indigenek?

Chiapasen bizi diren indigenen aurkako zapalkuntza erabatekoa da, eta haien aldeko eskubideek ez dute lekurik. Halaber, herritar asko exekuzioaren eta torturaren biktimak dira, eta kasuak areagotzen ari dira. Bide horretan, torturaren biktimen senideek, emakumeek, elkarte bat eratu dute; jo eta ke lanean dabiltza senideak espetxetik ateratzeko ahaleginean. Orain, gainera, beste auzi bat gehitu zaio egoera larri horri: krimen antolatua. Lur eremuak kontrolatzeko lehia horretan, delinkuentziak gora egin du izugarri. Funtsean, helburu bakarra dute: botere ekonomikoaren jabe egitea.

Indigenen oinarrizko eskubideak urratzen al dira?

Bai, noski. Gure presidenteak [Andres Manuel Lopez Obradorrek] esan arren Mexikon ez dagoela tortura kasurik eta giza eskubideen aldeko erakundeak ez direla beharrezkoak, urtetik urtera gero eta eskubide urraketa gehiago salatzen ditugu, hala nola hilketak eta desagertze behartuak. Mexikoko Estatua komunitate indigenen bizitza eta bakea urratzen ari da. Aspalditik ari gara arraza diskriminazio iraunkorra pairatzen. Gainera, giza eskubideen aldeko hainbat ekintzaile eta ekologista estatuaren jazarpena salatzen ari dira; erailak ere izan dira. Mexiko da munduko herrialderik arriskutsuena kazetarientzat.

Eta, bereziki, gehien sufritzen dutenak emakumeak dira, ezta?

Indigena eta emakume izateagatik, diskriminazio hirukoitza jasaten dute. Ez dute komunitateko gizonezkoek adina eskubide; esaterako, lur sailen ondasunak gizonek hartzen dituzte oinordetzan. Beraz, emakume bat bakarrik geratzen bada, ez du ez lurrik, ez lanik. Etxetik alde egitera behartuta daude, babesik gabe geratzeraino. Oso gogorra da.

Zapalkuntzaren testuinguru horretan, Mexikoko Gobernuak nola jokatu du?

Mexikoko eta Chiapas estatuko gobernuek ez dute esku hartzen afera horretan, argudiatuta ezin direla sartu komunitate indigenen ohituretan. Horregatik, oso zaila da gobernuaren parte hartzea gauzatzea, eta, bien bitartean, indarkeriarekin lotutako liskarrak areagotzen ari dira. Afera horren atzean, arrazakeria dago errotua. «Euren artean hiltzen ari dira, eta indigenek berek konpon dezatela arazoa». Hori da estatuko hainbat funtzionarioren jarrera. 1989az geroztik gobernuaren kolorea aldatu den arren, konpondu ez diren egiturazko arazo asko daude oraindik.

Zer leporatzen diozue gobernuari?

Arduragabekeriaz eta laxo jokatzen ari da indarkeria orokortuaren harira. Kriminalizazioak eta horrek eragindako segurtasunik ezak asko arduratzen gaituzte, eta uste dugu gobernuak arreta handiz jardun beharko lukeela gatazkari konponbidea eman ahal izateko, komunitate indigenetan jazotzen diren kasuak aintzat hartuz, adibidez.

Zer kontakizun eraiki du gobernuak Chiapasko lurraldearen eta ekonomiaren kontrola hartzea justifikatzeko?

Mexikoko Gobernuak programa sozialak bultzatu izan ditu, Chiapasko gizartea indartzeko asmoz, haren esanetan. Hala ere, biztanleria zokoratuta utzi dute: ez dute laguntzarik izan osasunean eta elikaduran, ezta hezkuntzan ere; atzerapen ikaragarria dago.

Eta indigenen hizkuntzei dagokienez, zer duzu kontatzeko?

Chiapasen, hamahiru hizkuntza indigena daude, eta, Fraybak lan egiten duen eremuetan, sei hizkuntza hitz egiten dira: tzotzila, tzeltala, tojolabala, chola, zoquea eta mama. Aspalditik, indigena asko euren mintzairan hitz egitearen beldur egon dira, jazarriak eta baztertuak izango zirelako. Hizkuntzak galbidean dauden arren, horiek biziberritzeko lanean dabiltza komunitateko hainbat ikastetxe, eta hizkuntza gutxituen aldeko aldarria gero eta ozenagoa da. Badira irakasle indigena batzuk euren hizkuntzan irakasten dihardutenak.

Chiapas, un desastre [Chiapas, hondamendia] txosten mardula aurkeztu zenuten maiatzaren 9an. Zertan datza?

Azken bi urteetan egindako ikerlana izan da, eta Chiapasen gertatzen ari denaren errealitatearen sintesi bat jaso nahi izan da, batez ere agintarien kontakizuna gezurtatzeko helburuarekin. Giza eskubideen urraketen kasu eta datu ugari bildu ditugu. Egoera benetan iluna den arren, ikerlanetik nabarmenduko nukeena zera da: komunitate indigenen artean dagoen itxaropena. Komunitatea zapalkuntzaren eta ahanzturaren aurka antolatzeari balio handia ematen diot, saretzen jarraitzen baitute aurrera egiteko.

Gobernua bi azpiegitura nagusi eraikitzen ari da Chiapasen: Tren Maia eta Korridore Transistmikoa. Estatua natura baliabideetan aberatsa izanik, zer-nolako ondorioak izango ditu?

Presidenteak behin eta berriz nabarmentzen du Tren Maiaren proiektu horrek garapena emango diola estatuari. Bada, garapena ez, baliabide naturalen ustiapena ekarriko du, lurraldeko ekosistemaren kalterako. Korridore Transistmikoaz ere gauza bera pentsatzen dugu, indigenek hornigaiak dituzten eremuetatik igarotzen baita; guztia suntsituko duen beldur dira. Halaber, pasabide hori, funtsean, industriala da, eta horrek kutsadura eragingo du.

Azken urteetan, armadak 140 bat kanpaleku ezarri ditu Chiapasen. Militarizazioak nolako oztopoak eragin dizkio komunitateari?

Kontraesanezko egoera bizi da Chiapasen: herriari segurtasuna bermatzea dute helburu, baina indigenen eremua militarizatu dute, Guardia Nazionala eta armada hedatzearen ondorioz. Frayba erakundea ez dago segurtasunaren aurka, baina ez gatoz bat militarrak leku guztietan egotearekin.

Eta oldarraldi horretan, nolako jokabidea hartu du EZLN Askapen Nazionaleko Armada Zapatistak [1994an borrokari ekin zion]?

EZLNk bizitzaren aldeko karabana bat antolatu du duela gutxi, eta gu, noski, bat gatoz bizitza babestearekin; ez, ordea, heriotzarekin lotutako jardunarekin. Egitasmo hori oso garrantzitsua dela iruditzen zait. Uste dut gai horretan EZLNren, nekazarien, indigenen eta erakundeen arteko batasun zabal bat lortu dela zapalkuntzari aurre egin ahal izateko, eta justiziaren eta bakearen alde jarduteko. Guztiok norabide berean goaz.

Ondorengo belaunaldiek nola dakusate Chiapasen geroa?

Etorkizun oparoa izango dugula esan ahal izateko, uste dut lan handia dagoela egiteko. Halere, nik konfiantza dut komunitateengan. Bizitzaren aldeko proiektuak bultzatu behar ditugu. Gazte asko helburu horrekin engaiatuta daude, batez ere San Cristobal de las Casas elizbarrutian eta EZLN armada zapatistan. Azken horretan, zehazki, gazte askok kargu garrantzitsuak dituzte. Hala eta guztiz ere, badira migratzen duten hainbat gazte ere, zeinak halabeharrez joan baitira bizimodu hobea izateko xedez. Beraz, gazteak komunitate indigenetan gera daitezen lan egin behar dugu, haiek izango baitira etorkizunean etsaiari aurre egingo diotenak.

Astebetean hamabost pertsona hil dira Hegoafrikan koleragatik

Mikel O. Iribar — Thu, 25 May 2023 00:00:00 +0200

Koleraren oldarraldia gogor ari da jotzen Hegoafrikako Gauteng eskualdea, herrialdeko probintziarik populatuena. Izan ere, Gautengeko osasun sailak iragan igandean kolera agerraldi baten berri eman zuen Hammanskraalen (Tshwane), Pretoria hiriburu administratibotik 50 bat kilometrora, eta gutxienez hamabost pertsona hil dira izurriagatik aste honetan, hiriko gobernuak emandako azken datuen arabera. Hildakoez gain, ia ehun lagun erietxera eraman dituzte artatzera, eta iturriko ura ez edateko eskatu diete biztanleei. Herritar gehienek, ordea, ur hornidura falta dute etxeetan.

Orotara, 41 kasu atzeman dituzte herrialde osoan; horietatik 34 Gautengen, sei Free Staten eta bat Limpopon, Osasun saileko bozeramaile baten arabera. Hori bai, erantsi du Free State eskualdean identifikatutako kasua ez dagoela gainerakoekin lotuta.

Gautengeko biztanle askok gobernuari leporatu diote ur edangarriaren eta etxeko beste erabilera batzuetarako ur faltaren errua. Hammanskraalen, herritar batek Al-Jazeera hedabideari azaldu dio ez duela oroitzen hirian iturriko ura kontsumorako «egokia» zen garairik. «Mundu guztiak du ur garbia izateko eskubidea». Herritar horren esanetan, 53 urteko bere lehengusu bat koleragatik gaixotu eta astebetera hil zen. «Iturriko ura marroi kolorekoa da, eta zikina dago», esan dio beste herritar batek Ekialde Hurbileko komunikabide horri. Arduragabekeriaz jokatzea ere egotzi diete agintariei, ura garbitzeko borondaterik ez izategatik.

Udalak, berriz, kaleratutako ohar batean adierazi du Hammanskraalgo ura ez dela edangarria. Arazo horri aurre egiteko, hiria ur kamioiak erabiltzen ari da azken egunotan herritarrei ura eramateko. «Tshwaneko uraren auzia arazo bat izaten ari da azken urteetan», aitortu du Ur eta Saneamendu ministrorde David Mahlobok hedabideen aurrean egindako agerraldi batean.

Kolerak beherakoa, goragalea eta ahulezia eragin ditzake, besteak beste, eta, batez ere, kutsatutako jakien edota uraren bidez hedatzen da. Hegoafrikan otsailean atzeman zituzten aurtengo lehen bi kolera kasuak. Horrez gainera, Mozambike eta Malawi dira izurriak aurten gehien jo dituen Afrikako herrialdeak, Nazio Batuen Erakundearen arabera.

Goranzko joera

Unicefek berak ohartarazi du azkenaldian mundu osoan gertatu diren kolera agerraldiek inoiz ez bezalako «tamaina» dutela. Hori nabarmendu zuen Haurren Laguntzarako Nazio Batuen Funtseko Osasun Larrialdien zuzendari Jerome Pfaffmanek, lehengo astean. Izan ere, aurten 23 herrialdek jakinarazi dute agerraldiak izan direla, eta, Unicefeko buruzagiaren esanetan, beste 22 horiek nozitzeko arriskuan daude.

Azkeneko hamarkadan kolera agerraldien jaitsiera esanguratsu bat gertatu da, baina Unicefek azpimarratu du 2021ean joera hori irauli zela.

Astebetean hamabost lagun hil dira Hegoafrikan koleragatik

Mikel O. Iribar — Wed, 24 May 2023 09:25:49 +0200

Koleraren oldarraldia gogor ari da jotzen Hegoafrikako Gauteng eskualdea, herrialdeko probintziarik populatuena. Izan ere, Gautengeko osasun sailak iragan igandean kolera agerraldi baten berri eman zuen Hammanskraalen (Tshwane), Pretoria hiriburu administratibotik 50 bat kilometrora, eta gutxienez hamabost pertsona hil dira izurriagatik aste honetan, hiriko gobernuak emandako azken datuen arabera. Hildakoez gain, ia ehun lagun erietxera eraman dituzte artatzera, eta iturriko ura ez edateko eskatu diete biztanleei. Herritar gehienek, ordea, ur hornidura falta dute etxeetan. Orotara, 41 kasu atzeman dituzte dagoeneko herrialde osoan; horietatik 34 Gautengen, sei Free Staten eta bat Limpopon, Osasun saileko bozeramaile baten arabera. Hori bai, erantsi du Free State eskualdean identifikatutako kasua ez dagoela gainerakoekin lotuta. Gautengeko biztanle askok gobernuari leporatu diote ur edangarriaren eta etxeko beste erabilera batzuetarako faltaren errua. Hammanskraalen, herritar batek Al-Jazeera hedabideari azaldu dio ez dela oroitzen hirian iturriko ura kontsumorako «egokia» zen garairik. «Mundu guztiak du ur garbia izateko eskubidea». Herritar horren esanetan, 53 urteko bere lehengusu bat koleragatik gaixotu eta astebetera hil zen. «Iturriko ura marroia da, eta zikina dago», esan dio beste herritar batek Ekialde Hurbileko komunikabide horri. «Arduragabekeriaz» jokatzea ere egotzi diete agintariei, ura garbitzeko borondaterik ez izategatik. Udalak, berriz, kaleratutako ohar batean adierazi du Hammanskraalgo ura ez dela edangarria. Arazo horri aurre egiteko, hiria ur kamioiak erabiltzen ari da azken egunotan herritarrei ura eramateko. «Tshwaneko uraren auzia arazo bat izaten ari da azken urteetan», aitortu du Ur eta Saneamendu ministrorde David Mahlobok hedabideen aurrean egindako agerraldi batean. Kolerak beherakoa, goragalea eta ahulezia eragin ditzake, besteak beste, eta, batez ere, kutsatutako jakien edota uraren bidez hedatzen da. Hegoafrikan otsailean atzeman zituzten aurtengo lehen bi kolera kasuak. Bestalde, Mozambike eta Malawi dira izurriak aurten gehien jo dituen Afrikako herrialdeak, Nazio Batuen Erakundearen arabera. Goranzko joera Unicefek berak ohartarazi du azkenaldian mundu osoan izan diren kolera agerraldien «tamaina» inoiz ez bezalakoa dela. Hori nabarmendu zuen Haurren Laguntzarako Nazio Batuen Funtseko Osasun Larrialdien zuzendari Jerome Pfaffmanek, lehengo astean. Izan ere, aurten 23 herrialdek jakinarazi dute agerraldiak izan direla, eta, Unicefeko buruzagiaren esanetan, beste 22 horiek nozitzeko arriskuan daude. Azkeneko hamarkadan, modu esanguratsuan jaitsi dira kolera agerraldiak, baina Unicefek azpimarratu du 2021ean irauli egin zela joera hori.

Sudango zibilak babestuko dituztela hitzeman dute paramilitarrek eta armadak

Mikel O. Iribar — Sat, 13 May 2023 00:00:00 +0200

Sudango gerra amaitzeko orain arteko urratsik eraginkorrena egin zuten atzo armadak eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak talde paramilitarrak. Izan ere, bi aldeek konpromisoa hartu zuten zibilak babesteko eta laguntza humanitarioa bermatzeko. Armadako eta RSFko ordezkariek larunbatean hasi zituzten lehen negoziazioak, Jiddan (Saudi Arabia), eta AEB Ameriketako Estatu Batuek eta Saudi Arabiak atzo adierazpen bateratu batean eman zuten bi aldeen arteko itunaren berri. Engaiamenduak, funtsean, hamar eguneko su etena adostea du helburu, baina, Washingtonen ustez, akordioa «urrun» dago oraindik.

«Nazioarteko zuzenbide humanitarioari eta giza eskubideei jarraituz», armadak eta talde paramilitarrak biztanleriaren premiak asetzeko hainbat konpromiso jaso zituzten atzo sinatutako adierazpenean; laguntza humanitarioaren hornidura ziurtatzea, oinarrizko zerbitzuak lehengoratzea, bi aldeetako indarrak ospitaleetatik erretiratzea eta hildakoak errespetuz ehorzten uztea.

Hitzarmen hori lortu ondoren, Jiddako elkarrizketek hamar eguneko menia eraginkorrari buruzko akordioa erdiestea izango dute helburu, «jarduera horiek egin daitezen». Hain zuzen, segurtasun neurriek barne hartuko dute mekanismo bat AEBek, Saudi Arabiak eta nazioarteak babestutako su etena ikuskatzeko.

Komunikatuaren arabera, «Sudango zibilekin eta eskualdeko eta nazioarteko bazkideekin liskarrak behin betiko eteteko proposatutako elkarrizketei» helduko die joan den larunbatean Saudi Arabiak hasitako negoziazioak. Oharrak, halaber, nabarmentzen du bitartekariek —Washingtonek, Rigak eta NBE Nazio Batuen Erakundeak— «itxaropena» dutela aurrez aipatutako aldeek elkarrizketetan parte har dezaten.

Bien bitartean, aire erasoak eta artilleria bonbardaketak izan ziren atzo goizaldean Khartumgo sarrera inguruan. Zenbait lekukok Al-Jazeera hedabideari adierazi ziotenez, gerra hegazkinak ikusi zituzten hiriburua zeharkatzen, baina azken orduko borrokak «lasaiagoak» izan dira aurreko egunetakoekin alderatuta.

Guda piztu zenetik, zenbait su eten hitzartu dituzte bi aldeek, baina elkarri egotzi izan diote menia urratu izana. Horrekin lotuta, Mendebaldeko herrialdeek herenegun gaitzetsi egin zituzten bi aldeek zibilen aurka egindako «gehiegikeriak», Genevan (Suitza) egindako giza eskubideei buruzko bileran. NBEk, Afrikako Batasunak eta IGAD Gobernu Arteko Garapenerako Agintaritzak nabarmendu zuten armadak eta talde paramilitarrak jarraibide «argiak» helarazi behar dizkietela herritarrei, eta laguntza modu seguruan emateko eskatu zien.

Giza krisia, agerian

Gatazkak giza krisia eragin du, eta zibilak egoera larrian utzi; besteak beste, sarri eteten dira elektrizitatea eta ura, eta jaki eskasia dute. Horrez gain, nazioarteko GKE gobernuz kanpoko erakundeek eta tokiko komunikabideek jakinarazi zuten osasun sistema ia geratuta dagoela. Hori gutxi ez, eta NBEko erakunde Unicefek atzo salatu zuen haurren tratamendurako elikagai terapeutikoak ekoizten zituen fabrika bati su eman ziotela Khartumen; Gutxi gorabehera 14.500 kaxa elikagai kiskali ziren, Unicefeko eledun James Elderrek Genevan jakinarazi zuenez. Eraikin hartan, Sudanen malnutrizio larria pairatzen duten haurrentzako elikagai guztien %60 ekoitzi zituzten iaz.

Hori ikusita, Elderrek adierazi zuen elikagai terapeutikoen 34.000 kaxa inguru bidaliko dituztela Frantziatik Sudanera; 81.000 kaxa gehiago eramatekoak dira hilaren amaiera aldera. Gerra eta gertakari hori gorabehera, haurrei tratamendua ematen dieten programen %80 lanean ari dira oraindik ere Sudanen. AEBetako Estatu Departamentuko goi funtzionario batek, berriz, esan zuen bi aldeek atzo goizean sinatutako adierazpenak laguntza humanitarioaren jarioa eta ur eta elektrizitate zerbitzua hobetzea erraztuko duela.

OME Osasunaren Mundu Erakundeak emandako azken datuen arabera, 600 zibil baino gehiago hil eta 5.127 zauritu dituzte hiru asteotan, batez ere Khartumen, horren inguruan eta Darfurren; eskualde horretan, hain zuzen, 528 lagun hil dituzte.

Sudango zibilak babesteko konpromisoa hartu dute armadak eta paramilitarrek

Mikel O. Iribar — Fri, 12 May 2023 14:44:12 +0200

Sudango gerra amaitzeko orain arteko urrats eraginkorrena egin dute armadak eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak talde paramilitarrak. Izan ere, bi aldeek konpromisoa hartu dute zibilak babesteko eta laguntza humanitarioa bermatzeko. Armadako eta RSFko ordezkariek iragan larunbatean hasi zituzten lehen negoziazioak, Jiddan (Saudi Arabia), eta AEB Ameriketako Estatu Batuek eta Saudi Arabiak adierazpen bateratu batean jakinarazi dute bi aldeek hitzartutako ituna. Engaiamenduak, funtsean, hamar eguneko su etena adostea du helburu, baina Washingtonek aurreratu du akordioa «urrun» dagoela oraindik. «Nazioarteko zuzenbide humanitarioari eta giza eskubideei jarraituz», armadak eta talde paramilitarrak biztanleriaren premiak asetzeko hainbat konpromiso jaso dituzte sinatutako adierazpenean; laguntza humanitarioaren hornidura ziurtatzea, oinarrizko zerbitzuak lehengoratzea, bi aldeetako indarrak ospitaleetatik erretiratzea eta hildakoak errespetuz ehorzten uztea. Hitzarmen hori lortu ondoren, Jiddako elkarrizketek hamar eguneko menia eraginkorrari buruzko akordioa erdiestea izango dute helburu, «jarduera horiek egin daitezen». Hain zuzen, segurtasun neurriek barne hartuko dute mekanismo bat AEBek, Saudi Arabiak eta nazioarteak babestutako su etena ikuskatzeko. Komunikatuaren arabera, «Sudango zibilekin eta eskualdeko eta nazioarteko bazkideekin liskarrak behin betiko eteteko proposatutako elkarrizketei» helduko die joan den larunbatean Saudi Arabiak hasitako negoziazioak. Oharrak, halaber, nabarmentzen du bitartekariek -Washingtonek, Rigak eta NBE Nazio Batuen Erakundeak- «itxaropena» dutela aurrez aipatutako aldeek elkarrizketetan parte har dezaten. Saudi Arabiako Atzerri ministro Saud al-Faisalek Twitterren adierazi duenez, Jiddan adostutakoa «lehen urratsa» izan da. Haren esanetan, apirilaren 15ean borrokak piztu zirenetik Sudanek duen krisia «inoiz ez bezalakoa» da. «Elkarrizketak eta zibilen babesarekiko konpromisoaren adierazpena lehen urratsa izan da, eta urrats gehiago egingo dira. Garrantzitsuena adostutakoa betetzea da, eta [Saudi Arabiako] erresumak lan egingo du Sudanen segurtasuna eta egonkortasuna itzuli arte», azpimarratu du. Bien bitartean, aire erasoak eta artilleria bonbardaketak izan dira gaur goizaldean Khartumgo sarrera inguruan. Zenbait lekukok Al-Jazeera hedabideari adierazi diotenez, gerra hegazkinak ikusi dituzte hiriburua zeharkatzen, baina azken orduko borrokak «lasaiagoak» izan dira aurreko egunetakoekin alderatuta. «Akordioak gerra baretuko duela espero dut, baina artilleriako bonbardaketekin eta aire erasoekin esnatzen ari gara egunero», adierazi dio Mohamed Abdallah 39 urteko sudandarrak Ekialde Hurbileko komunikabideari, Khartum hegoaldean. Guda piztu zenetik, zenbait su eten hitzartu dituzte bi aldeek, baina elkarri egotzi izan diote menia urratu izana. Horrekin lotuta, Mendebaldeko herrialdeek atzo gaitzetsi egin zituzten bi aldeek zibilen aurka egindako «gehiegikeriak», Genevan (Suitza) egindako giza eskubideei buruzko bileran. NBEk, Afrikako Batasunak eta IGAD Gobernu Arteko Garapenerako Agintaritzak nabarmendu zuten armadak eta talde paramilitarrak jarraibide «argiak» helarazi behar dizkietela herritarrei, eta laguntza modu seguruan emateko eskatu zien. Giza krisia, agerian Gatazkak giza krisia eragin du, eta zibilak egoera larrian utzi; besteak beste, sarri eteten dira elektrizitatea eta ura, eta elikagai eskasia dute. Horrez gain, nazioarteko GKE gobernuz kanpoko erakundeek eta tokiko komunikabideek jakinarazi dute osasun sistema ia geratuta dagoela. Hori gutxi ez, eta NBEko erakunde Unicefek gaur salatu du haurren tratamendurako elikagai terapeutikoak ekoizten zituen fabrika bati su eman diotela Khartumen; 14.500 bat elikagai kaxa kiskali dira, Unicefeko eledun James Elderrek Genevan jakinarazi duenez. Eraikin hartan, Sudanen malnutrizio larria pairatzen duten haurrentzako elikagai guztien %60 ekoitzi zituzten iaz. Hori ikusita, Elderrek adierazi du elikagai terapeutikoen 34.000 bat kaxa bidaliko dituztela Frantziatik Sudanera; 81.000 kaxa gehiago eramatekoak dira hilaren amaiera aldera. Gerra eta gertakari hori gorabehera, haurrei tratamendua ematen dieten programen %80 lanean ari dira oraindik ere Sudanen. AEBetako Estatu Departamentuko goi funtzionario batek, berriz, esan du bi aldeek gaur goizean sinatutako adierazpenak laguntza humanitarioaren jarioa eta ur eta elektrizitate zerbitzua hobetzea erraztuko duela. OME Osasunaren Mundu Erakundeak emandako azken datuen arabera, 600 zibil baino gehiago hil eta 5.127 zauritu dituzte hiru asteotan, batez ere Khartumen, horren inguruan eta Darfurren -errialdearen mendebaldean-; eskualde horretan, hain zuzen, 528 lagun hil dituzte. UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren arabera, gutxienez 200.000 bat herritarrek pasatu dute muga inguruko zazpi herrialdeetara ihes egiteko; UNHCRk espero du kopuru hori 860.000ra igoko dela asteotan. Horrez gain, jada 700.000 barne desplazatu eragin ditu gerrak, eta erakundeak ohartarazia du giza hondamendi bat gertatuko dela borrokak ez badituzte eteten.

Kremlineko eledunak aitortu du Ukrainako egoera «oso zaila» dela

Mikel O. Iribar — Thu, 11 May 2023 14:29:52 +0200

Errusiak iazko otsailean Ukrainan abiatutako operazio militar berezia ez dago garairik onenean. Hala aitortu du Kremlineko eledun Dmitri Peskovek: «Nahiz eta operazioak bere horretan jarraitzen duen, egoera oso zaila da. Eta, noski, urtebete behar izan dugu hasieran ezarritako helburu batzuk lortzeko». ATV Bosniako telebistari emandako elkarrizketa batean egin ditu adierazpenok Peskovek, TASS Errusiako berri agentziak jaso duenez. Egoera horren adierazleetako bat izan daiteke azken asteotan Errusiako Wagner talde paramilitarrak munizio gabezia dela-eta Moskurekin edukitako tirabira; Donetskeko Bakhmut hiri estrategikoa kontrolpean erabat hartzeko ahaleginean ari da. Kremlineko bozeramaileak gogorarazi du Vladimir Putin presidenteak Donbassko herritarren «segurtasuna» bermatzeko abiatu zuela operazioa, eta aitortu du helburu hori «neurri batean baino» ez dela lortu, argudiatuta Donetsken «etengabe» izaten direla Ukrainako armadaren bonbardaketak. «Etsaiari atzera eginarazi behar diogu. Operazioak jarraitu egingo du». Zailtasunak zailtasun, Peskoven esanetan, Errusiak «lurralde garrantzitsuak askatu» ditu Donbassen. «Ez daukat zalantzarik indar errusiarrek Bakhmut hiria kontrolpean hartuko dutela». Wagnerreko paramilitarrek eta Ukrainako indarrek hilabeteak daramatzate borroka betean, baina Ukrainako armadako jeneral Oleksandr Sirskyik gaur jakinarazi duenez, Errusiako konpainia pribatuko paramilitarrak hirian hartutako kokalekuetatik erretiratu dira, eta «bi kilometro egin dute atzera». Hala izanez gero, Wagnerreko buruzagi Jevgeni Prigozhinek munizio gabezia dela-eta Moskuri aurreko ostiralean egindako mehatxua betetzeko zorian egongo litzateke. Dena dela, Prigozhinek astelehenean baieztatu zuen Errusiak agindutako armak bidaliko zizkiola Bakhmuterako, baina, oraindik, agidanez, Wagnerrek ez du muniziorik jaso. Kremlinek, berriz, ez du eman erretiratze horren inguruko xehetasunik. Ikusi gehiago: Wagnerrek esan du Moskuk agindutako armak bidaliko dizkiola Bakhmuterako Ukrainako Defentsa ministro Oleksii Reznikovek aurreko larunbatean esan zuen «dena prest» dagoela Errusiaren aurkako kontraerasoa hasteko. Agintari militarrek erabakiko dute noiz, non eta nola ekin kanpainari, «gudu zelaiaren egoeraren arabera». Bada, Volodimir Zelenski presidenteak, gaur BBCri eta beste zenbait hedabideri emandako elkarrizketa batean, aitortu du herrialdeak «denbora gehiago» behar duela kontraerasoa hobeto prestatzeko. «Kontraerasoak arrakasta izango luke, baina jende asko galduko genuke. Hori onartezina dela uste dut. Itxaron egin behar dugu». Azaldu du armadak prest dituela borroka brigadak, baina Kiev oraindik zain da NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundeak agindutako ibilgailu blindatuak noiz jasoko. Horrekin lotuta, CNN hedabideak Erresuma Batuko Gobernuko iturriak aipatuta jakinarazi duenez, Londresek irismen luzeko misilak bidaliko dizkio Ukrainari, baldintza batekin: «Ukrainako lurralde subiranoan bakarrik erabiltzea, eta ez Errusian». Ikusi gehiago: Kontraerasoa, «prest» Wagnerreko buruak, ordea, uste du «amarru bat» dela Zelenskik berriki esandakoa: «Kontraerasoa abian da», esan du Telegramen. Prigozhinek ziurtatu du NATOko kide diren herrialdeetan trebatutako unitate guztiek jaso dutela beharrezko ekipamendua, hala nola armak eta tankeak. Haren arabera, Ukrainako indarrak Bakhmut hiriaren ertzetatik erasotzen ari dira: «Eta, zoritxarrez, leku batzuetan eraginkortasunez jotzen ari dira». Indar ukrainarrek Bakhmuteko frontea hautsi asmo dute, ondoren Brianskera eta Belgorodera joateko, Zaporizhiaraino, Errusiak anexionatutako eskualderaino -lurraldearen %70 inguru du kontrolpean-. Hain justu, bi aldeen arteko erasoak areagotu diren honetan, gerra frontetik gertu bizi diren herritarrak ebakuatzeko lanean ari dira Zaporizhian; 12.000 bat zibil lekualdatu dituzte gaur, TASS albiste agentziaren arabera. «4.000 pertsona inguru autobusez era antolatuan heldu dira Berdianskera; gainerako 8.000 euren kabuz heldu dira», adierazi dio eskualdeko lehen gobernadoreordeak agentziari, eta erantsi du frontean egoera gehiago gaiztotzen bada prest daudela jendea Moskuk 2014an anexionatutako Krimea eskualdera edota Rostovera (Errusia) eramateko. Orotara, 70.000 herritar inguru lekualdatu dituzte. Bestalde, bake negoziazioen harira, Zelenskik nabarmendu du Ukraina ez dagoela prest bakearen truke Errusiak okupatuak dituen lurraldeak galtzeko: «Nazioarteak ezin dio Kievi presio egin lurraldeen auzian amore eman dezan». Moskuk Kievi egotzi zion martxoaren 3an Putin hiltzen ahalegindu izana, Kremlin droneen bidez bonbardatuz. Gertakari horren harira, Zelenskik berriz ukatu egin ditu Moskuk Ukrainaren aurka egindako akusazioak, eta erantsi du erantzukizunik ez duela afera horretan. «Artifizialtzat» jo du Errusiaren jarrera. Zerealen ituna Bigarren egunez jarraian, Errusiako, Ukrainako, Turkiako eta NBE Nazio Batuen Erakundeko ordezkariak zerealen akordioaz hitz egiten ari dira Istanbulen. Ituna hilaren 18an amaitzen da, baina Turkiako Atzerri ministro Mevlut Cavusogluk, bederen, espero du akordioa gutxienez beste bi hilabetez luzatzea lortuko dutela. Moskuk, ordea, adierazi duenez, ez du hitzarmena luzatzearen alde egingo, Errusiako zerealak eta ongarriak esportatzeko Mendebaldeak ezarritako oztopoak kendu ezean. NBEren datuen arabera, itun horri esker, Ukrainatik gutxienez 30 milioi tona zereal eta beste hainbat produktu garraiatu dituzte Itsaso Beltzean barrena.