Egiten zela voz populi zen. UFC-Que Choisir kontsumitzaile elkarteak, nolabait, zenbakiak jarri dizkio iruzurrari orain. 1.200 optikatara joan da, Iparraldean eta Frantzian daudenen %10etara alegia. Eta ikusi du bost optikaritik ia bat betaurrekoen prezioak puzteko prest daudela, hala bezeroek mutualitatetik gehiago gehiago kobratzen dute, eta eurek betaurreko garestiagoak saltzen. Urtean 142 milioian baloratu du iruzurra.
Kontua da Ipar Euskal Herrian eta Frantzian betaurrekoetan egiten den gastuaren zati bat berreskura dezaketela bezeroek. Gobernuak baremo bat finkatzen du, eta mutualitateek erreferentzia hori erabiltzen dute eskaintza egiteko. Bezeroak, kontratatuta duen zerbitzuaren arabera, baremoan jartzen duena adina berreskura dezake, %75, halako bi edo hiru...
Kontsumitzaile elkarteak frogatu nahi izan du egungo sistemak betaurrekoen prezioa garestitzea eragiten duela. Horretarako, optiketara bidali ditu ordezkariak, kontsumitzaile arrunt moduan, nor ziren esan gabe. Haien zeregina hurrengoa zen: saltzaileari esatea betaurreko batzuk gustatu zitzaizkiela, baina garestiegiak zirela, eta hori esatean saltzaileak nola erreakzionatzen zuen ikustea. Hain zuzen, ustezko bezeroek optikariei esaten zieten mutualitateak 90 euro ematen zizkietela armazoiak erosteko, eta 390 lenteak eskuratzeko; baita ez zutela euren poltsikoetatik diru gehiago jarri nahi ere.
Optikari gehienek (%28) ustezko bezeroei esan zieten armazoi merkeagoak aukeratzeko. Alabaina, %18 prest agertu ziren fakturak faltsifikatzeko, bezeroak hala eskatu gabe. Kamera ezkutuaren bidez egindako grabazioetan ikusten denez, truko berdintsua proposatu zuten guztiek: lenteen prezioa puztea eta armazoiena merkatzea. Iruzurra ohikoagoa da optikari independenteetan, hau da, gutxiago saltzen dutenetan; txikiagoa, berriz, kateen menpe daudenetan. Optikarien hirugarren aukera izan da eskaintza komertzialen bat egitea, %15,7k egin dute.
Erabili ere ez, kostuagatik
UFCren arabera, batez beste, 69 eurorenak izan dira iruzurrak. Azaldu du mutualitateek azken urteotan betaurrekoak erabili dituztela bezeroak erakartzeko amu gisa, gero eta estaldura handiagoa eskainiz. 2006an, batez beste, salneurriaren %56 ordaintzen zuten; gaur egun, %71. Uste du horrek etengabeko katea ekarri duela, betaurrekoen prezioak garestitu direlako eta osasun osagarriko zerbitzuak ere bai. 470 euro balio du betaurreko pareak, Europako batez bestekoa baino %50 gehiago. Eta berez betaurrekoak erabili behar lituzketen 2,3 milioi herritarrek ez dituzte erabiltzen, duten kostuarengatik.
Salneurri garestien jakitun, Frantziako Gobernuak nahi du gehienezko muga bat jartzea betaurrekoak erosteagatik itzultzen den diruari. Dekretua prestatzen ari da, eta orain arte aipatutako kopuruen arabera, bi urtean behin 450 euro ingurukoa izango litzateke gehienezko kopurua betaurreko sinpleentzat, hau da, 100 euro armazoientzat eta 350 euro lenteentzat. Hollanden gobernuak 2015eko urtarrilaren 1ean jarri nahi du indarrean neurria. Hasierako asmoa zen kopuru hori murrizten joatea, eta 2018rako 350 eurora gutxitzea. Alabaina, ekoizleek eta optikariek egindako presioaren eraginez, atzera egin du. Betaurreko progresiboen kasuan, 600 eurokoa izango da sabaia. Lehendik ere izan dira murrizketak sektorean. Iaz, urtean behinetik bi urtean behinera pasatu zen betaurrekoak erosteko aukera.
%47 optika gehiago
UFCk zalantzan jartzen du gehienezko laguntzak edukiko duen eraginkortasuna, prezioak merkatu beharrean, herritarrek gehiago ordaindu beharko duten ustea du. Bien bitartean, optikariek salatu dute «sektorearen izen ona zikintzeko kanpaina» ari dela izaten. UFCk berak aurrez ere jo izan du optikarien kontra. Joan den urtean, haien irabazi marjin handien berri eman zuen. Azaldu zuen 118 euro kostatzen zaien ekipamendua 393 euroan saltzen dutela, hau da, 275 euro poltsikoratzen dituztela —noski horrekin ordaindu behar dituzte langileen soldata, argindarra, alokairua...—.
UFCren arabera, errentagarritasun handi horrek azaltzen du zergatik ireki diren hainbeste saltoki azken urteotan. 2000. urtean baino %47 gehiago daude; tarte berean, herritarren premiak %13 handitu dira. "2,8ra jaitsi da denda bakoitzean batez beste egunean saltzen den betaurreko pare kopurua. Eta saltokien errentagarritasuna ez da gutxitu". 33 milioi betaurreko erabiltzaile daude Ipar Euskal Herrian eta Frantzian.
