Azken lau urteak "oso gogorrak" izan dira Adolfo Muñoz ELAko idazkari nagusiaren hitzetan (Mañueta, Araba, 1959). Eta etorkizunari begira, zailtasun eta erronkaz josita ikusten ditu datozen urteak: "2013a iazko urtea baino okerragoa izango da. Langabeziak gora egingo du, eta pobrezia ere hazi egingo da". Era horretan alde sozialak areagotu egingo direla uste du: "Aberatsak aberatsago, eta behartsuak gero eta behartsuago". Hori saihesteko bidea mobilizatzea dela uste du, eta horretarako deia egingo du ELAk datorren asteazken eta ostegunean, XIII. Kongresuan. Muñozek duela lau urte hartu zuen gidaritza berretsiko du bertan, ezustekorik ezean.
ELAren kongresuan mobilizazio gaitasun handiagoa eskatuko duzue. Krisia hasi denetik, bide horri heldu diozue. Baina ezer lortu al da orain arte?
Nik uste dut baietz. Erreferentziari eustea oso garrantzitsua da, nahiz eta asko kostatu. Historia perspektibarekin ikusi behar da, bestela ez baitiozu garrantzirik ematen egiten diozunari. Beste herrialde batzuetan, Latinoamerikan esaterako, hemen dugun egoeran egon ziren iraganean. Orain, garai berriak iritsi dira hara, eta, herrialde batzuetan, ez dira politika neoliberalak aplikatzen. Eta duela urte batzuk ere, NDFk eta Munduko Bankuak zer egin behar zuten esaten zien herrialdeei, baina protesta ildoak hor zeuden.
Erreferentzia,beraz,Latinoamerikan jarrita daukazue?
Oso adibide garrantzitsua da. Gaur egun, gobernuan sartzen da alderdi bat, eta gero beste bat, baina biek politika bera aplikatzen dute. Hori arazo handia da gaur egun. Hauteskundeetan elkarrekin borrokan daude, baina politika errealean ez dauka eraginik. Ezkerrak zentroa bilatzen du eskuinarekin lehiatzeko, baina ez dira jabetzen zentroa eskuinera mugitu dutela. Eta, horrela, eredu soziala goitik behera aldatu digute.
LABekin aliantza sendotu behar dela diozue,baina gehiengo sindikala hautsi zen. Berriz lehengo ildo horretara itzultzeko asmorik baduzue?
2009an elkarlanean hasi ginenean, harremanak onak ziren, eta krisiak bultzatu gintuen lan bateratua egitera. Lan bikaina egin dugula uste dut, baina noiz agertu zen arazoa? Bildu erakundeetara iritsi zenean. Kutxabanken akordioan, aurrekontuetan edo fiskalitatearen auzian, sindikatuak jarrera kritikoa izan zuen, eta ez zen posible izan LABekin batera interpelazio bat egitea. Gure ustez, sindikalismoak bere eginkizuna egiteko, interpelazio zuzena egin behar dio politikari. Hori esanda, ELAk aliantza behar du esparru sindikal, sozial eta politikoan, botereak edozein esparrutan indar handia baitauka, eta bat egitea ezinbestekoa da.
Bilduri egin dizkiezuen interpelazioen haritik afiliatu batzuen kritika iritsi zaio sindikatuari...
Eskutitz bat bidali zidaten, eta, jaso bezain laster bilera egiteko deialdia egin nien arren, ez zuten nahi izan. Tarte horretan, gutuna komunikabideetara filtratu da; beraz, gutuna filtratzeko egin dela uste dugu. Alde horretatik, inork imajinatu al dezake herrialde bat, edozein alderdi izanda ere, erakunde sindikal eta sozialek eta politikak hartzen dituen erabakiak kritikatuko ez dituena? Hori esan nahi dute? Ez dugu hori egin, ezta egingo ere. Eta Bilduren kasuan, ezkerreko politikak egin nahi badituzte, gustura egon beharko lukete kanpoko interpelazio bat daukatelako.
LABekiko aliantzak negoziazio kolektiboaren erreformari aurre egitea izango luke helburutzat. Nola?
Lan bateratua egiteko esparru bat izan behar du. Erreforma latza izan da, soldata jaitsiera eta defentsa kolektiboa ahultzeko egin delako. Orain arte hitzarmen sektorialak gutxienekoak ziren, eta patronalak enpresetara joan nahi du negoziatzera, baldintzak kaskartzeko. Sektoreko hitzarmena dagoeneko ez da bete beharrekoa. Hori ikusirik, langileei bi mezu helarazi diezazkiekegu: lasai egoteko esan, eta sindikatuak dena konponduko duela hitzeman. Eta hori Confebaskek proposatzen duen akordio interprofesionalera joatea litzateke; bestetik, enpresetan lan baldintzak onartu behar badira, jendeari antolatzeko esan behar zaio. Erreformak sindikatuak baztertu nahi ditu, eta legeak egingo dituzte horretarako. Baina ezingo digute jendea antolatzeko ilusioa sekula kendu. Esateko erraza da, baina egiteko zaila. Edozein modutan, sindikalismoak etorkizuna izango badu, ez dago beste biderik.
Ultraaktibitatea amaitzeko epea gero eta gertuago dago. Zein ekinbide izango duzue?
Antolatzea. Uztailaren 7a iritsiko da, eta 8a ere bai. Horrekin ez diot garrantzirik kendu nahi ultraaktibitateari, baina enpresariak langileen baldintzak bere aldetik erabakitzea saihestu behar dugu. Eta hori enpresa sindikalizatuetan egin ahal izango da.
Elkarrizketa sozialaren harira, patronala negoziazio kolektiboari buruz hitz egiteko prest dago.Negoziazio kolektiboa bermatzeko bidea izan daiteke?
Ez. Elkarrizketa sozialik ez dago orain. Guk nahi dugu, baina ez dago. Zergatik? Garrantzitsua den guztia mahai horietatik kanpo erabakitzen delako. Non erabaki zen lan eta negoziazio kolektiboaren erreforma? Non defizitaren muga edo konstituzioaren erreforma? Egoera horretan, ez gara mahaian eseriko gobernuari argazkia emateko. Eusko Jaurlaritzak badaki zein politika hartu behar dituen, eta, horregatik, onarpen soziala nahi du. Patronalak, bestetik, bake soziala.
Confebasken arabera, langileen arazoa bakarrik ez, enpresena ere bada negoziazio kolektiborik ez edukitzea.
Confebask CEOE da, Nafarroako CEN CEOE den bezala, eta CEOEk beste lan erreforma bat eskatu du. Zinismo izugarria da. Lujuak esan du desadostasun sindikalek krisiaren irtenbidea zailduko duela. Espainian batasun sindikala daukate, eta nola daude? Haiek ez dira konformatzen gobernuak ematen dienarekin; ez dira lanpostuak kudeatzearekin eta soldataren bidez xantaia egitearekin konformatzen. Haiek sindikalismoa defentsa kolektibo gisa lehertzea nahi dute.
Eta negoziazio kolektiboa bermatzea lortuko balitz?
Ez da posible bermatzea. Legeak garbi uzten du enpresetako itunek lehentasuna daukatela besteen gainetik. Ez da posible hori blindatzea. Eta, alde horretatik, enpresa lehentasuna baldin bada, sindikatuak antolatuta egon behar du. Bestela, begira Italiako kasuari: 1970eko hamarkadan, sindikalismoak enpresetan ordezkaritza handia zuen; indartsua zen. Legeak, ordea, negoziazio zentralizatu batera joatea eskaini zien, eta hori egin zuten. Denborarekin, akordioak lortuz joan ziren, baina enpresetan indarra galdu zuten. Kapitalak enpresatik atera zaituenean, legea aldatuko du, eta orain esaten ari direna esango du: negoziazio kolektiboa, enpresara. Eta sindikatua ez dago hor. Beraz, lan esparruak sindikalizatu behar dira. Zaila da, baina enpresa txiki eta ertainak sindikalizatuta dauzkagu guk, baita ertainak eta handiak ere. Eta hor jarraituko dugu. Edozein modutan, hori ez da erreforma onartzea, baizik eta horren aurka borrokatzeko aukera bakarra sendotzea.
Lujuak dei zuzena egin dio sindikatuari, eta hausnartu dezazuen eskatu. Hark esana da: "ELAk ezin du esan negoziatzera eseriko denik,haren filosofia ez delako negoziatzea, mobilizatzea baizik".
Gure hitzen interpretazio okerra da. Fruta zuhaitzetik eroriko bada, mugitu beharra dago. Eta, gaur egun, kontraboterea defendatzen duen sindikalismoak mugitu beharra dauka. Horren haritik, mobilizazio sindikal eta sozialek helburu bakar bat daukate: negoziazio kolektiboan lan baldintzak hobetzea eta elkartasunean oinarritutako gizarte eredua. Eta patronalak zer dio? Erakundeek gastua murriztu behar dutela. Hau da, gastu soziala eta lanpostuak deuseztatzea. Horretarako, patronalak bi aliatu ditu: berak eskatzen duena egingo dion politika eta Hego Euskal Herriko 222.000 langabeak, beldurra sartu eta xantaia egiteko. Lankidetuta, beraz, klase izaera topatu nahi dugu, eta hori aldarrikatu. Izan ere, hau klase borroka izugarri bat da; baina kontua da haiek ari direla irabazten.
Zein baldintzatan egin beharko litzateke elkarrizketa soziala ELAk parte hartu dezan?
Aurreikusten ez den aukera bat da, objektiboki ez baitago inongo elementurik elkarrizketa sozialean sartzeko.
CCOOk, esaterako, negoziazio kolektiboa bermatzea eta erreforma fiskal bat egitea jarri du baldintza gisa mahaian esertzeko.
Mugimendu sindikaletik elkarrizketa sozialean egoten jarraitu nahi duela esaten duenak, argi ez hitz egiteaz gain, finantzaketa iturriengatik egiten du. Antzerki hutsa da.
Juan Mari Aburto Enplegu eta Gizarte Gaietako sailburua, hainbat eragilerekin egiten ari den bilera sortan, zuekin bildu da aste honetan. ELAko idazkari nagusia zergatik ez da bertan egon?
Lau kide egon ziren, eta, horien artean, idazkari nagusiaren albokoa. Enplegu politikaz hitz egiteko bilera zen, eta ordezkaritza aditua eraman dugu. Hala ere, guk bilera hori eskatu diogu Urkulluri gai askotaz hitz egiteko: zergetaz, osasun arloaz, gastu sozialaz, hezkuntzaz, Osalanez...
Patronalak, bestetik,BGAEen erabilera sustatzeko eskatu dio Eusko Jaurlaritzari,barne eskaera bultzatzeko funts bat sortu dezan. Zer iritzi duzue?
Kutxabank eta kutxen fusioa ez al zen kreditua bermatzeko egin? Non daude euskal gizartearen aurrezkiak? Zor publikoan? Hor badaude, erakunde publikoen finantzaketa beharrekin espekulatzen ari dira, errentagarria delako. Horrela, ez da enpresen beharrik finantzatzen, ezta hiritarrena ere. Inplizituki, Confebaskek onartzen du krediturik ez dagoela, eta ontzat ematen du finantza sistemak ez duela krediturik ematen. Beraz, dirua dagoen lekuan hasi dira usaintzen. Ez dezatela eskua hor sartu, faborez, sartu duten lekuetan zulo handiak sortu dituztelako. Beraz, Confebaskek bere barruan dagoen botere finantzarioari interpelazioa egiteko eskatzen diogu, kreditua martxan jar dezaten.
Epe laburrera begira, Europako Sindikatuen Konfederazioak martxorako mobilizatzeko deialdia egin du.ELAk oraingoan bat egingo du?
Konfederazioak deialdia egiten duenean, gure formatuan parte hartuko dugu, seguru. Azkenarekin alderatuz gero, guk greba irailean egin genuen, eta Europan ez zen grebara deitu, protestarako egun batera baizik. Orain ikusiko dugu zer egingo dugun egun hori antolatzen dutenean.
