ZORRAREN KRISIA. IRLANDA. Tigrearen krokodilo malkoak

Herrialde hau gogor borrokatu zen bere subiranotasunaren alde, eta gobernuak ez dio inori oparituko». Gauzak gaiztotzen direnean -edo botoei eutsi behar zaienean- Fianna Fail alderdiak gustuko duen erretorika nazionalista atera zaio Batt O'Keefe Irlandako Enpresa ministroari. Britainiarren aurka independentzia odolez lortu ondoren, finantza merkatuen eta Europako Batasuneko bazkideen presioari aurre egiteko gai izango zirela adierazi nahi zuen O'Keefek. Azkenean, ordea, bataren zein besteen aurrean makurtuko da Irlanda, aste honen bukaeran ez bada, hurrengoan ziur aski.

Europako Batasunean eta euroaren eremuan egoteak subiranotasuna partekatzea esan nahi duela alde batera utzita ere, XXI. mendearen hasieran subiranotasun formalak zenbat balio duen nahiko garbi geratu da krisi honetan. Benetan nork agintzen duen (edo zerk) berriro errepikatzeak alferkeria ematen du.

Berez, Irlandaren arazo nagusia da gobernuak -Fianna Failen eskutik 1997az geroztik- aspaldi uko egin ziola subiranotasunaren zati handi bati. Baina ez, ordea, atzerriko indar maltzurren aurrean, barruan hazi zaion etsaiaren aurrean baizik: bere bankuak. 90eko hamarkadaz geroztik, Dublingo agintariek karta zuria eman zieten bere bankuei eta horiei lotutako eraikuntzako enpresei. Herrialdearen azken muturrean ere etxeak edo urbanizazioak egin behar direla? No problem. Herri txikienak ere merkataritza zentro erraldoia behar duela? Tori baimena. Eraikuntza bultzatzeko zergak jaitsi behar direla? Eskatu eta egin. Bankuak sekulako arriskua hartzen ari zirela eta gauzak okertuz gero zuloa estalezina izango zela? Ezinikusiarena egin, eta aurrera, ez dezagun Irlandako Tigre Zeltiarraren miraria txikikeria batzuekin estal.

Baina 2007an finantza krisia lehertu zenetik euri asko egin du-Irlandan bai, behintzat-, eta hamarkada bateko politika okerra pagatzeko gutxienez beste hamarkada bat beharko dute. Pagatuko du Fianna Failek datozen hauteskundeotan egurra jasotzen duenean, baina benetako kostua herritarren bizkar jarriko du: zerga batzuk igoko dira, gizarte zerbitzuak urritu eta kaskartu, gizarte laguntzak desagertu, inbertsioak geratu...

Eta hori hala da, neurri handi batean, 2008an Irlandako Gobernuak erabaki zuelako bankuetako gordailu guztiak ez ezik, bankuen zorrak ere bere gain hartuko zituela. Hau da, Irlandako bankuak etxegintza elikatzeko maileguak eman ahal izateko atzerriko bankuetatik lortutako dirua itzuli egingo zuela, kosta ahala kosta. Erabaki horrek, zilegi izan ala ez, bazuen logika: dirua itzuli ezean, Erresuma Batuari, Alemaniari, AEBei eta Irlandari dirua utzitako beste guztiak lepora botako zitzaizkion, eta Irlandari oso zaila izango zitzaion nazioarteko finantza merkatuetan dirua lortzea. Baina arazoa da bankuen faktura handiegia dela Irlandaren moduko herrialde txiki batentzat, eta eragotzi nahi zuena gainera erori zaiola Dublini.

Aurten 50.000 milioi euroko zuloa eragin diote Anglo Irish Bankuek, AIBk, Bank of Irelandek eta Nationwidek. Baina oso litekeena da kopuru hori oso txiki geratzea. Morgan Kelly Dublingo Unibertsitateko irakasleak Irish Times-en ohartarazi duenez, okerrena etortzear dago, orain arte azaleratutakoa eraikitzaileek utzitako zuloa baita. Baina krisiarengatik gero eta herritar gehiagok maileguak pagatzeari uzten diotenean, bankuek galera gehiago izango dituzte.

Eta bankuak bezalaxe Irlandako Estatuak herritar horiek salbatuko al ditu? Ez, atzo bertan Brian Lenihan Finantza ministroak azaldu zuenez. Maileguak zertxobait beranduago pagatzen utziko diete, baina hortik aurrera hor konpon.