Zientzia aplikatuak

«Simulazio kuantikoa ez da iraultza bat, baina bai eboluzio oso garrantzitsua»

2023ko maiatzak 19

Argi mintzo da Lewenstein: «Oraingoz, ez dugu ordenagailu kuantiko unibertsalik». Hori dela eta, simulagailu kuantikoen alde egin du: «Emaitza interesgarriak lortzen dituzte jada».

Algoritmoa ere matxista da

Mikel Elkoroberezibar Beloki

2023ko apirilak 7

Miren Gutierrez, Miren Berasategi moderatzailea eta Pilar Rodriguez, apirilaren 4an, Donostiako San Telmo museoan egindako mahai inguruan.

Algoritmoak hornitzen dituzten datu baseek joera matxista dutenez, algoritmoek ere bai. Bi ikertzailek hainbat adibidez jantzi dute tesi hori hitzaldi batean.

Ba al dakigu zer diren mikroplastikoak?

David Montoya

2023ko otsailak 10

Lurraren nukleoa moteltzen ari da

Julen Otaegi Leonet

2023ko urtarrilak 24

Pekingo unibertsitateko bi sismologo heldu dira ondorio horretara. Haien arabera, Lurraren nukleo solidoaren errotazioa moteldu eta azkartu egiten da, hamarkada batzuk irauten duen ziklo batean. Horrek eragina du egunaren iraupenean, aldea nabari ezina bada ere.

HITZ ETZANAK

Batuketa laburrak

Andoni Egaña

2022ko abenduak 30

Lehen aldiz fusio errentagarria lortu dutela baieztatu dute AEBek

Edu Lartzanguren

2022ko abenduak 14

AEBetako Gobernuaren ordezkari Marvin Adams, erreakzio ontzi bat erakusten, atzoko aurkezpenean.

Kaliforniako laborategi bateko esperimentuak ezarri duen mugarria aurkeztu dute Washingtonen. Lorpenak «energia garbiaren etorkizuna» aldatuko duela adierazi dute zientzialariek

HIZPIDEAK

Fusio nuklearra: ametsa edo ameskeria

Iñaki Petxarroman

2022ko abenduak 14

Energia merke eta agorrezina lortzeko lasterketan eginiko «aurrerapen handi bat» iragarriko dute gaur

Edu Lartzanguren

2022ko abenduak 13

Lawrence Livermore Laborategiko Ignizio Lantegiko jomuga ganbera. Laserren bidez, 100 miloi graduko tenperaturak lortzen dituzte han, eta muturreko presioak.

Fusio erreakzio batean lehen aldiz energia irabaztea lortu dute, AEBetako laborategi batean. Zenbakiak baieztatzen badira, litekeena da esperimentuak mugarria ezartzea gizateriaren energia beharrak asetzeko, eta klima larrialdiaren kontra borrokatzeko lehian.

Fusio errentagarria lortu dutela baieztatu du AEBetako Energia Departamentuak

Edu Lartzanguren

2022ko abenduak 13

AEBetako Energia Idazkari Jennifer Granholm, lorpena aurkezteko ekitaldian, Wasingtonen.

Lehen aldiz, energia irabaztea lortu dute fusio erreakzio batean, eta adierazi dute lorpenak «energia garbiaren etorkizuna» aldatuko duela

«Ekoizteko modu berri bat behar dugu, zientzia eta teknologia ardatz dituena»

Iker Tubia

2022ko azaroak 4

Kimika da ekonomia zirkularra lortzeko muina, Garciak azaldu duenez. Esan du produktu bat sortzerakoan berreskurapena aintzat hartu behar dela hura diseinatzeko garaian.

Jocelyn Bell astrofisikaria 'honoris causa' doktore izendatuko du EHUk

Edu Lartzanguren

2022ko urriak 25

Jocelyn Bell Burnell, Donostian, 2019. urtean.

Pulsar bat behatu zuen lehenengo zientzialaria izan zen, baina Nobel saria haren tesi zuzendari gizonezkoari eman zioten

Maia Garcia-Vergniory fisikaria APS Fellow izendatu dute

Isabel Jaurena

2022ko urriak 20

Material topologiko berriak identifikatzeko ekarpen aitzindariak egin ditu Garcia-Vergnioryk

Maia Garcia-Vergniory fisikaria APS Fellow izendatu dute

Isabel Jaurena

2022ko urriak 19

Maia Garcia-Vergniory, DIPC Donostia International Physics Centerren

Material topologiko berriak identifikatzeko ekarpen aitzindariak egin ditu Garcia-Vergnioryk

Atzera egin dezaketen karbono piezak

Jakes Goikoetxea

2022ko urriak 7

Karbono konposite birprozesagarria, birziklagarria eta konpondu daitekeena garatu du Cidetec zentro teknologikoak, erretxinaren lotura kimiko dinamikoetan oinarrituta. Hegazkinetan, autoetan, trenetan eta haize errotetan erabili ahal izateko ikerketak egiten ari da erakundeekin eta enpresekin.

Bertozzi, Meldal eta Sharpless dira Kimikako Nobel saridunak

Berria

2022ko urriak 6

Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal eta K. Barry Sharpless ikerlariei eman diete Kimikako Nobel saria

Isabel Jaurena

2022ko urriak 5

'Click Kimika' arloan egindako aurrerapenengatik saritu dituzte.

Alain Aspect, John F. Caluser eta Anton Zeilinger ikertzaileei eman diete Fisikako Nobel saria

Isabel Jaurena

2022ko urriak 4

Fisikako Nobel Batzordeko kideak sariaren banaketan

«Informazioaren zientzia kuantikoan aitzindariak» izateagatik saritu dituzte ikerlariak.

«Gehiagotan entzun dut 'polita' hitza Fisikan, Arte Ederretan baino»

Olatz Silva Rodrigo

2022ko irailak 16

Fisikan eta Arte Ederretan lizentziaduna ez ezik, pianista eta zientzia dibulgatzailea ere bada Martin. Naukas zientzia jaialdian izango da gaur hizketan.

Ezezaguna bai, exotikoa ez

Jakes Goikoetxea

2022ko ekainak 10

Maia Garcia-Vergniory, Donostia International Physics Centerren.

Material topologikoek propietate bereziak dituzte. Berezko aldaezintasuna dute, duten kristal egituragatik, eta oso egokiak dira korronte elektronikoak garraiatzeko. Ikerketa batek ondorioztatu du naturako material gehienek egoera topologiko bat dutela gutxienez; Donostia International Physics Centerrek eta EHUk parte hartu dute.

Hidrogenoaren koreografia argi hodietan

Jakes Goikoetxea

2022ko maiatzak 20

David Novoa fisikaria, EHUren Bilboko Ingeniaritza Eskolan.

Zuntz optikoa barrutik hustu, hutsunean hidrogenoa sartu, argi seinaleak bidali, hidrogenoa 'dantzarazi', argiak dantzak sortutako energia bereganatu, eta argiaren frekuentzia aldatu, bere propietateak aldatu gabe: hori lortu du David Novoak. 'Science'-n argitaratu du ikerketa.

Zientzia aplikatuak

Gehiago ikusi