2019ko otsailean aurkeztu zuten Gazte Koordinakunde Sozialista Gasteizen, eta iazko azaroan agertu zen formalki Ipar Euskal Herrian. Hasieratik ari da bertan Gabi Daraspe (Urruña, Lapurdi, 1996). Antolakunde berriaren nondik norakoak azaldu ditu.
Zergatik sortu duzue GKS?
Gure helburua da gazte problematikak lantzea langile klasearen ikuspuntutik. Euskal Herrian borroka ziklo baten bukaerara iristen ari gara, edo iritsi gara. Hortik heldu garela argi dugu, eta horren autokritika egiten entseatzen gara, helburu estrategikoak nola lortu ikusteko. Gure ekarpena da gazte langileak antolatzea, mundu mailako prozesu sozialistaren bidean euskal estatu sozialista eraikiz joateko. Ez dugu uste jadanik dauden estatuen zati bat deseginen denik, baizik eta gure antolakuntzaren garapenaren bidez egin beharko dela.
Klase ikuspegia mahaigaineratu duzue berriz. Zergatik?
Euskal Herriko ziklo bukaera mundu mailako krisi kapitalistaren momentu berean heldu da, eta honek beste krisi batzuk ere determinatzen ditu. Orain arte erabiliagoa zen terminologia bat, herritargoa, demokrazia… Ongizate estatua jadanik garatua zen eta politika beste modu batean egiten ahal zen. Ikusten duguna da baldintza ekonomiko horiek desegiten diren heinean horren gainean eraiki den ideologia hori guzia agortu dela. Badira krisi horren hainbat adierazpen: gazte langileen bizi baldintzak ekonomikoki kaka batzuk dira, kulturaren pobretze bat, krisi existentzialak, ez diogula aurkitzen gure bizitzari zentzu bat… Ez digute balio lehengo paradigmako gauza horiek errealitatea ulertzeko gaur egun. Horregatik beharrezkoa da terminologia marxista. Praktika iraultzaile bat izan nahi dugu, eta horrek teoria iraultzaile bat eskatzen du, beraz, termino argiak.
Argiak eta entzungarriak ote dira gaurko gizartean? Jendearengana iristeko balio ote dute?
Ikusi behar da antolakuntzaren zer garaitan garen, nori ari garen. Ez gara gizarteari ari. Gure publikoa da GKStik antolagarria den gazte langileria, kontuan izanda antolakuntza hori orain duguna baino askoz ere gehiago zabaldu behar dugula.
Nor dira gazte antolagarriak?
Zintzoki iristen ahal garenak, eta arrazionalki eztabaidatzeko prestutasuna dutenak. Ez direnak determinatuak jadanik diren antolakuntza eskemetan edo sentimenduetan edo aurreiritzietan. Gu entzuteko minimoki irekia den oro, eta langile klasekoa dena, gazte antolagarria da.
Gaur egungo Ipar Euskal Herriko gizarte eskeman, nor da burgesia eta nor da langile klasea?
Ipar Euskal Herrian eta munduan, burgesia da kapitala akumulatzeko gaitasuna duena, bere burua abstraituz lan prozesutik. Gizarte metabolismo osotik etekina ateratzen dutenak, eta interes objektiboa dutenak horretan segitzeko. Eta langile klasea da, bizitzeko behar duena lortzeko lan egin behar duena, modu batean edo bestean esplotatua dena, dependentzia bat diona soldatari. Eta soldata ez bakarrik ulertuta paga fitxan agertzen dena: gastu soziala, osasungintza eta hezkuntza publikoa, RSA, langabezia… Maiz dugun arazoa da langile klasea aipatzean heldu zaizkigula estereotipo ekonomizista edo obrerista batzuk burura: langile bat urdinez jantzia, pausa egiten duena ogitarteko bat janez, eta hamabi ordu pasatzen dituena lanpostu finko batean. Hori bada langile klasea, baina ez da hori bakarrik.
Osasun larrialdi denboran «burgesiaren diktadura» salatu zenuten. Zer erran nahi du?
Kapitalismoa burgesiaren diktadura da izatez. Burgesiak baizik ez du ateratzen etekina, eta horretarako bitartekoak ditu. Ez da bakarrik sistema ekonomikoa. Horren gainean eraikitzen du estatu aparatu bat bortizkeria antolatu ahal izateko, sistema hori bere horretan atxikitzeko. Irizpidea ez da giza beharra, baizik eta akumulazioa bermatua izatea. Pandemia honetan hartu diren erabakietan, nahiz eta, kasik akzidentalki, giza beharrak ase, baldintzatzen duen elementu nagusia akumulazioa atxikitzea da. Zuzenbide burgesaren printzipio gorenak ere, biltzeko askatasuna, ibiltzeko askatasuna, berez demokraziaren oinarrian izan beharko liratekeen horiek… ez delarik interesik, ezartzen da etxeratze agindu bat eta debekatzen zaio jendeari. Funtsezko logika ez da giza beharretan, akumulazio beharrean baizik.
Klase ikuspegia lehenetsi duzue. Euskarak, feminismoak, ingurumenak… gainerako borrokek zer leku dute zuen jardunean? Bigarren mailakoak dira?
Ez dugu uste bigarren mailako borrokarik badenik; hierarkizatu nahi izatea akats bat da. Badena da logika orokor bat: klase borroka orokorra da. Borroka partzial horiek guziak borroka orokorraren barruan txertatu behar dira.
Ez dute klase ikuspegiaren zeharkakotasun bera?
Ez da garrantzia kentzea zapalkuntza horiek logika orokorraren barruan kontsideratzea. Arazo bakoitzari eman behar zaion aterabideak dira gaurdanik eraiki behar direnak. Gure jarduna euskaraz izatea, gure antolakuntzaren barruan mekanismoak sortzea genero zapalkuntza ahalik eta gutxien erreproduzitzeko… Errateka logika orokorraren parte dela, erran nahi du eguneroko borrokak direla ere. Ez da lehenik borroka ekonomikoa eginen dugula, eta behin hori ebatzita ikusiko dugula zer egiten dugun euskararekin eta nazio arazoarekin.
Euskal Herriko auzi nazionala ere borroka partzial bat da?
Kapitalismoaren ikuspegitik, Euskal Herriko arazo nazionala ez dute denek. Munduko langile klaseak ez du Euskal Herriko arazo nazionala, beraz, bai, zentzu horretan Euskal Herriko langile klaseak partikularki bizitzen duen zapalkuntza bat da. Horregatik erraten dugu klase borrokarako marko autonomoa dela Euskal Herria, eta horregatik saiatzen gara Euskal Herri mailan antolatzen; onartzen dugulako badela hemen berezitasun nazional bat. Eta horren aterabide gisa planteatzen dugu eraikitzea euskal estatu sozialista. Hori egiteko bidea da langile klasea antolatzea. Defenditzen dugu ere, eta horretan eragin behar genuke ere, langileriaren antolakuntzak nazioarte mailan izan behar duela.
Zer ekinbide izanen duzue?
Epe ertainean gure helburua da gazte langileak antolatzea. Horretarako dinamika ezberdinak egiten ari gara, eta segituko dugu. Alde batetik, despolitizazio handi bat badela ikusten dugu, eta zinez politikaz hitz egiteko eta eztabaidatzeko espazioak eskas direla. Hauek sortzen ahalegindu gara, eta ematen du oraindik goiti modu publikoagoan egiten ahalko dugula hori, orain arte osasun egoerak baldintzatu baikaitu.
