Harridura eta haserrea eragin ditu hizkuntza gutxituen aldeko legearen kontra Frantziako Asanbleako 60 diputatuk baino gehiagok Konstituzio Kontseiluan ezarritako helegiteak. Atzo arratsean zabaldu zen albistea, Emmanuel Macron Frantziako presidenteak legea promulgatzeko zuen hamabost eguneko epea bukatzear zela. Orain, bi hilabeteko epea du auzitegiak legeari buruzko erabakia jakinarazteko. Gaur, mozioa izenpetu du Ipar Euskal Herriko hautetsi talde batek, helegitearen aitzinean «kexua eta ulertezintasuna» adierazteko.
Hauek dira sinatzaileak: Jean Rene Etxegarai Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, Jean Jacques Lasserre Pirinio Atlantikoetako Departamenduko presidentea, Antton Kurutxarri EEP Euskararen Erakunde Publikoko lehendakaria, Vincent Bru, Florence Lasserre eta Jean Lassalle diputatuak, Max Brisson eta Frederique Espagnac senatariak, Mathieu Berge Eskualdeko hautetsia eta Beenedicte Luberriaga, Departamenduko hautetsia -EEPko lehendakariordeak dira biak-.
«Azken hilabeteetan gertatu oztopo anitzen ondotik, lege horren onartzeak esperantza handia sortu du» adierazi dute, legeak bere baitan dakartzan neurriak gogora ekarriz. «Puntu hauek gure lurraldean adostasun zabal batean ekarriak dira, eremu politikoan, instituzionalean, eta gizartean. Egoera hau arras larria da gure lurraldearenzat eta goraki adierazi nahi dugu behar diren guziak eginen ditugula egoera horren konpontzeko».
Jakobinismoa eta mespretxua
Erreakzio andana eragin ditu Frantziako Konstituzio Kontseiluak ezarritako helegiteak. «Isilarazi nahi dituzten hizkuntzen kontrako keinu patetiko berria» da EH Bai alderdiaren hitzetan. «Demokrazioaren ukapena eta lurralde hizkuntzekiko mespretxua» salatu ditu Jean Rene Etxegarai Euskal Hirigune Elkargoko lehendakariak. Max Brisson LRko senatariaren hitzetan «maskarak erori dira». Hizkuntza gutxituak «mespretxatu eta desagerrarazteko borondatea» gaitzetsi du Paul Molac diputatu bretoiak.
Bere aldetik, «kezka» agertu du Euskalgintzaren Kontseiluak. «Gehiengo zabal eta askotarikoa duen legeari helegitea jartzea egun Frantzian indarrean dagoen araudi jakobinoari eusteko saiakera besterik ez da», ondorioztatu du Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak. «Jarrera demokratikoaz haratago, mendeku-jarrera agertu dute hirurogei diputatuek. Kosta ahala kosta mantendu nahi dute Estatuaren izaera elebakarra» gaineratu du.
Bilbaok gogora ekarri du duela bi aste legea onartu zenean egindako balorazioa: «Bi elementu azpimarratu nahi izan genituen Asanbleak legeari baiezkoa eman zionean. Batetik, oso pozgarria zela berezko hizkuntzen aldeko ekimenak askotariko alderdietako diputatuen babesa izatea, eta bestetik, hari horri tiraka, garaipentzat hartu behar zela Gobernuan daudenen irizpidearen kontra onartu zela. Horrek erakusten zuen Asanbleako kideekin beste modu batez lan egiteko aukerarik bazegoela» azaldu du.
Arrangura agertu du Konstituzio Kontseiluak har dezakeen jarrerari buruz, eta oroitarazi du organo hori izan zela Hizkuntza Gutxituen Babeserako Europako Ituna berrestearen kontra agertu zena, Frantziako Errepublikako hizkuntza frantsesa dela dioen Konstituzioko 2. artikulua oinarri hartuta. «Espero dezagun, jarrera irekiagoa agertzea duela bi aste onartutako legearekin», adierazi du Kontseiluko ordezkariak.
Konstituzio Kontseilua
Hiru aukera zeuden legea promulgatu bitartean haren kontrako helegitea ezartzeko: Frantziako presidenteak edo lehen ministroak jar zezaketen, edo 60 diputatu edo senatariko talde batek. Diputatuen artetik iritsi zen, azkenean, baina gaur gaurkoz ez da jakina helegitea emateko batu zirenen zerrenda, ezta erabilitako argumentazioa ere. Frantziako Konstituzio Kontseilura jo du Berriak informazio horiek lortzeko, baina erabakiaren berri eman arte ez dituzte publikatzen.
Bederatzi epaile ditu Konstituzio Kontseiluak, horietako gehienak politikari ohiak. Gaur egun, Laurent Fabius lehen ministro ohia da presidentea. Bi hilabeteko epean erabaki beharko dute.
