Isurtzea negozio bihurtzen denekoa

Kyotoko Protokoloa sinatu zuten herrialdeek berotegi efektuko gasen isurketak mugatzeko konpromisoa hartu zuten. Horren haritik, protokoloak herrialde bakoitzari muga bat ezarri zion, gashorien isurketari dagokionez. Esaterako, Espainiari %15eko hazkundea baimendu zion 1990etik 2008ra —jadanik %45etik gora ari da—.

Isurketa horiek nola arautu eta kontrolatu eztabaida iturri izan zen Europako Batasunean, eta 2005ean onartu zuten nola egin hori. Isurketen salerosketarako sistema jarri zuten indarrean Europako Batasuneko herrialdeek. Funtsean, sistemaren oinarria hau da: herrialde bakoitzak isurketa muga bat ezartzen die enpresa kutsatzaileei. Hauexek sartzen dira poltsa horren barruan: zentral elektrikoak, ikatz industria, porlan enpresak, findegiak, energia sortzaile handiak, industria astuna. Guztira, 12.000 enpresa daude sartuta sistema horretan. Eta, hain zuzen ere, enpresa horienak dira Europako Batasunak sortzen dituen berotegi efektuko gasen %42.

Ezarri zaion muga horretatik gora kutsatzen duenak zor bat hartzen du. Funtsean, hiru modu ditu hori ordaintzeko: jarri dioten kopurura iritsi ez den beste enpresa bati eros diezazkioke kutsatzeko geratu zaizkion eskubideak, bien arteko harreman zuzenaren bidez. Alegia, haien artean adosten dute salerosketaren prezioa eta baldintzak. Bestela, bitartekarien bidez egin daiteke salerosketa. Izan ere, badira isurketa eskubideak erosten dituzten pertsona eta erakundeak, bankuak, brokerrak, inbertsiogileak edo kutxak... Kasu horretan, bitartekariak zehazten ditu salerosketaren baldintzak, eta dagokion zatia irabazten du. Zorra pilatu duen enpresaren hirugarren aukera CO2aren burtsara jotzea da.

Salerosketa horren inguruan finantza merkatu indartsu bat sortu da, espekulaziorako tarte handia ematen duena. CO2isurketen merkatuak urteko 80.000 milioi euro mugitzen ditu jadanik, eta harekin zerikusia duten finantza gaiek bi digituko hazkundea dute urtero. Hala, munduko inbertsio banku nagusiak —Morgan Stanley, Barclays...— eta finantza bitartekariak —Carbon Capital Markets, Sendeco…— ari dira negozio horretara hurbiltzen. Kutsatzeko eskubidearen tasa asko aldatzen da urtetik urtera. 2008an tona bakoitzeko 25 euro ordaintzen zen, baina azken aldian 12 euroren inguruan dabil ordaindu beharrekoa.

Enpresek karbonoaren zorra kitatzeko beste modu bat ere badute, merkatu horretatik kanpo; alegia, gas murrizketen kreditu edo ziurtagiriak lortzea. Funtsean, garapen garbiko proiektuetan parte hartzea esan nahi du horrek. Alegia, enpresek basoberritze proiektuetan, energia berriztagarriak sustatzen dituzten egitasmoetan edo horrelakoetan parte hartzen badute, ordaindu behar dituzten CO2zorrak kitatzen dituzte. Alabaina, ezarri zaien kutsatzeko tasaren %42 bakarrik ken dezakete horrela. Esaterako, Union Fenosak parte hartu du Txileko zabortegi batetik biogasa ateratzeko proiektu batean. Accionak, berriz, parke eoliko bat eraiki du Indiako Karnatakan.