Abenduaren 12ko Euskadiko Futbol Federazioaren erabakiaren garrantzia neurriz aintzesteko, komeni da aurretiazko gertaerekin alderatzea. Oroz gain, nabarmendu behar da Espainiako Konstituzio Auzitegiak 2012an eman zuen epaia, 1998an EAEko Legebiltzarrak onartu zuen Kirol Legearen ingurukoa, kirol eremu denetan euskal identitatearen nazioarteko ordezkaritza aldarrikatzen zuenari buruzkoa. Epaiari jarraiki, Euskal Herriko kirol selekzioek nazioartean parte hartu zezaketen «baldin eta espainiar federaziorik ez den kiroletakoak diren, eta ezein kasutan estatu eskumenekoa den espainiar kirolaren nazioarteko ordezkaritzari erasan gabe». Ebazpenak gardenki adierazi zuen Espainian estatu ordezkaritzarena ez besteko nazioarteko selekzio ospetsurik ez onartzeko lege irizpidea. Areago, azalpenak formulazioan antzekotasuna zuen 1839ko urriaren 25eko euskal foruen berrespen legearekin. Espainiako Gobernuak orduan adierazi zuen euskal berezitasuna onartzen zuela, baldin eta Espainiar legedi, lurraldetasun eta nazio batasuna kontrajarriko ez zuen. Adierazpen horrek euskal foruen ezereztea eragin zuen eta 2012ko ebazpenak euskal futbol selekzioaren ukazioa.

Hori horrela, argi eduki behar dena da bata dela masa komunikazioan bigarren mailan jarrita dauden hainbat kiroletan euskal selekzioen ofizialtasunean mugarriak lortzea, eta bestea hedabideen ardatzean dauden kirol kolektiboetan, eta, oroz gain, futbolean, horrelako pausoak ematea. Izan ere, futbola estatu izaera zuten herrialdeen araupean sortu zen, estatuetan egituratutako nazioarteko harremanen joko zelai sinboliko nagusia eta botere eremu biguinekoa bailitzan. Hortaz, FIFA eta UEFA erakunde pribatuek sortzez ezarri zuten nazioarteko ordezkaritza edukitzeko estatua izatearen betekizuna. Badira salbuespenak, eta FIFAn kide gehiago dira Nazio Batuen Erakundean estatu burujabeak baino. Dena dela, aparteko kide horietako askok beren estatuen oniritzia izan dute txapelketetan aritzeko, Faroe Uharteen adibidea tarteko. Urrun dago, ordea, Espainia, Danimarkaren moduko erabaki hartzeetatik. FIFAk indarrean den 10. artikuluko seigarren puntuan dio estatu gabeko elkarteak onartu ahal dituela, baina haien gaindiko estatuek oniritzia ematen badute. UEFAk, berriz, legedia irmotu zuen 2001ean, kide berrientzat estatu izatearen betekizuna galdeginda. Muga hori saihestu ahal izan zuen Gibraltarrek Kirola Arbitratzeko Epaitegiak ebatzi zuelako elkargo horrek eskaera arau hori ezarri baino lehen egin zuela.

Bada, ataka honen aurrean zer bide dauka Euskadiko Futbol Federazioak FIFA eta UEFAn sartzea eskatzeko hartu duen erabakiak? Ez dadila inor atsekabetu hitzokin, baina partidaren zailtasuna ulertzeko oraitarazi behar da epailea eta VAR araudi berria estatu direnen mesedekoak direla. Bestelakoa da esatea estatu zurrunetan oinarritutako demokrazia liberalaren sistema ahitzen ari dela, eta estatuez aparteko nazio egiturak indartzen ari direla aldi berean. Bide horretan espero daiteke atxikimenduzko komunitateen ahalduntzea islatzea kirolean ere epe ertainean. Zentzu horretan eragingarriak izango dira, etorkizun zerumugari begira beti ere, Euskal Selekzioaren aldeko horrelako erabaki hartze eta adostasun nagusiak.

Halakoa izan beharko luke iragan abenduaren 12an Durangon Euskadiko futbol federazioaren Batzarrak euskal selekzioaren ofizialtasuna nazioartean lortzeko UEFA eta FIFAri eskaera egiteko hartu zuen erabakiak. Batetik, garrantzitsua, aldarrikapen gisa euskal jokalariek eta ofizialtasunaren aldeko eragileek, klubek, zaleek... federazioari aspaldian egindako eskaera hori onartua izan delako. Ezinbestekoa, denok dakigun bezala, ofizialtasuna lortzeko bidean, lehen urratsa aipatu erakunde horietan euskal futbol federazioa bazkide onartua izatea delako eta, jakina, eskatuta ere zaila bada, eskatzen ez bada ezinezkoa delako. Eta atzera-bueltarik gabekoa, zeren, hainbeste urte ondoren, orain ez bada aurrera egiten, gure herriaren zati handi batek sostengatzen duen aldarrikapen horren atzean mantentzen den amets hori betirako ezerezean geldituko litzakeelako.

Euskal futbol selekzioak bere bizkarrean 100 urteko historia darama, konbinatu gisa gizonezkoek lehen agerpen ofiziala 1915ean Madrilen Asturiaseko Printzearen kopan egin zuenetik. Hala, nortasun ikuspegitik abiatuta, aldarrikapena bera, gerra aurretik zein ondoren hor egon arren, 1979an eta selekzioaren berragerpenarekin indartzen hasten da, batik bat, euskal kulturarekin lotuta eta Sustraiak antolatuta Bai euskarari lelopean San Mamesen Irlandaren aurka eta Atotxan Bulgariaren aurka jokatutako partiduak oso arrakastatsuak izan zirenetik.

Ondoren eta batik bat, ESAITen sorrerarekin, 1995ean, aldarrikapenak nazio ikuspegitik selekzioaren ofizialtasunaren beharra ikusten hasten da. Eta hori lortzeko bidean, aipatu eragileak EFFra beti eraman dituen proposamenetako bat, UEFA eta FIFAri eskaera egitea izan da. Erantzuna beti ezezkoa izan da. Euskal futbol jokalariek ere, ofizialtasuna ardatz hartuta, saiakera franko egin dituzte federazioarekin, baina jaso duten erantzuna berdina izan da. Beraz, esan dezakegu hogei urtetik gora daramatzala orain onartu berria den eskaerak EFFko mahai gainean aipatu eragileek eginda. Eta galdera litzateke: orain EFFn eskaera bideragarria dela ikusten bada, zergatik orain arte ez da onartu saiakera egitea?

Azken urte hauetan euskal selekzioaren etorkizuna jorratu nahian buru-belarri lanean ari den eragilea da EHKirolak, eta Durangoko erabakia baloratzeko garaian, hedabide bati egindako adierazpenetan, besteak beste dio: «Bozketa hau berandu iritsi da zeren orain hamabost urte egin izan balute, jokalariek ofizialtasunaren gaia mahai gainean jarri zutenean, beste egoera batean egongo ginateke, nazioarteko testuingurua ezberdina izango litzakeelako. Uste dut EFFren erabaki hau beranduegi datorrela, besteak beste, Gibraltarren eskaera oztopatzeko, Espainiak eskatuta, UEFAk 2001ean bere barne estatutuen 5. artikulua aldatzea erabaki izanak, estatu errekonozitua ez garen heinean, nazioartean ofizialtasuna lortu nahi bada, derrigorrez Espainiaren oniritzia behar dugulako. Eta aipatu data horien aurretik, Gibraltarrek egin zuen bezala egin izan bagenuen, ofizialtasunari dagokionez, egoera oso ezberdina izango zelako.

EFFri, orain, bileran erabakitako ebazpena gauzatzea dagokio, eta UEFA eta FIFAri integrazio eskaera bidaltzera behartzen du. Paraleloki, Espainiako Federazioarekin harremanetan jarri behar du, haren bermea behar baitu nazioarteko federazioek eskaera onar dezaten.

Baina antzeman genezaken modura, Espainiako futbol federazioko presidenteak esan du eskaera zentzugabea eta erabat gauzatu ezina dela.

Hori horrela, ofizialtasunaren aldeko partidua hasi baino ez da egin.