Joan berri zaigun uda honetan turismoari buruzko eztabaida berriro piztu da. Egia esan, pandemiatik hona, eta garai hartako hausnarketa eta asmo onak ahaztuta, aurreko urteetako datu ekonomikoak izaten dira protagonista nagusiak: gero eta turista gehiago Euskal Herriko hirietan, gero eta BPGari egindako ekarpen handiagoa, gero eta joan-etorri gehiago: airez, lurrez eta itsasoz. Ikuspegi ekonomikoak finkatzen du markoa, aspaldidanik. Aldi berean, estatuko leku eta eremu turistiko askotan herritar eta langileen protestak ikusi ditugu, turismo masiboaren ondorioak salatzeko: etxebizitzaren garestitze jasanezina, plataformen gorakada etxebizitza turistiko merkatuan, erregulazioaren falta, lan baldintza txarrak, ondorio latzak ekosistema babestuetan eta abar.
Masen turismoaren ondorio horiek, hilabete hauetan komunikabideen lehentasunezko arreta lortu dutenak, hainbat gizarte-mugimenduk salatzen dituzte duela askotik, hala nola ekologistek, feministek edo etxegabetzeen aurkako plataformek; izan ere, argi eta garbi azpimarratzen dute turismoa ez dela errealitate sozioekonomiko bat soilik, baizik eta, funtsean, gure herritartasun-izaeraren dimentsio nagusiak barne hartzen dituen fenomeno politiko bat dela, eta, gainera, globalizazioaren bidegabekeriaren eta horrek dakarren lurraldeko kontsumo-politiken hedapenaren beste aurpegi bat ere badela. Turismoaren bultzatzaile politiko eta ekonomikoek, eta, beraz, mugarik gabeko hazkunde ekonomikoaren defendatzaile sutsuek, turismoarekiko analisi eta adierazpen kritikoen aurka egiten dute, pertsonen fluxuak eta horien ondorio guztiak mugatuko dituzten politikak abian jartzeko premia defendatzen dutenen aurka, hain zuzen ere.
Hala ere, ukaezina da turismoa dela, gaur egun, politika neoliberalen aurrerapenaren aitzindaria. Politika horiek lurraldearen kontsumo intentsiboan, pertsonen eta salgaien mugimenduen maximizazioan eta eskura dauden baliabide guztien ustiapenean gorpuzten dira. Euskal Herrian, Europan eta mundu osoan, kolore guztietako agintari politikoak, salbuespen ohoretsuekin, lurraldeak sustatzeko kanpaina iraunkor batean murgildu dira, eta nazioarteko hiriburu handien alde eta beren herritarren aurka egin dute. Etxebizitzaren, osasun fisiko eta emozionalaren, lan duinaren, hiri-ingurune orekatuaren eta, azken batean, eskaintzaren eta eskariaren aginduen mende ez dagoen bizitzaren eskubideen aurka. Erabaki dute gehien dutenen onurak maximizatzearen alde egitea, turismoaren aurrean erreakzionatzen hasi den gehiengo sozial baten aurrean.
Beraz, diziplina-artefaktu horri buruz pentsatzen dugunean, hau da, masen turismoari buruz, kontuan izan behar da, bere gaur egungo adierazpenean, turismoa dela politika zehatz batzuen ondorioa. Besteak beste, lurralde-garapeneko, etxebizitzako eta ingurumeneko politikak. Hala ere, ez da etxebizitza-krisi bat, ezta drama bat ere, baizik eta kontrol demokratikorik gabe hartzen dituzten erabakiak, egunero. Korporazio globalen (energetikoak, eraikuntzakoak, ostalaritzakoak eta teknologikoak) erabaki eta proiektuen ondorioa. Ez da Eusko Jaurlaritzaren edo estatuko gobernuaren etxebizitzako politika publikoak nahikoa ez izatea, baizik eta kapital handi horiekin esku pribatuetara diru publikoa transferituz lankidetzan aritzea. Etxebizitzaren euskal politika osoa, funtsean, etxebizitza berria eraikitzea eta sustatzea izan da, eta ontzat eman da dogma liberala (jabetza pribatuaren lehentasuna), pertsona orok etxebizitza duina izateko duen eskubidearekin amaitu dena eta espekulatzaileen esku utzi duena. Hau da, gobernua arlo publikotik desagertzea, merkatuen anbizio amaigabearen mesedetan. Zaila da imajinatzea eskubide politiko, ekonomiko eta sozialen galera hori EAEko gobernuen laguntza aktiborik gabe gertatzea. Gaur egun masen turismoa sustatzeko politikak egiten jarraitzen dutenek jendaurrean onartu beharko lukete beren erabakien ondorio direla ingurumenean, gizartean eta kulturan dituzten ondorio guzti-guztiak.
Turismoa ez da jada, funtsean, bidaiatzea eta mundua ezagutzea; korporazio handien onuren alde mobilizatzea da. Makro-azpiegiturak eraikitzen, hiriko ekitaldiak programatzen, espazio publikoa oparitzen, plataforma-ekonomiak milaka euskalduni etxebizitza kentzen dien bitartean beste alde batera begiratzen edo botere globaleko zentroetako bulego liluragarrietara basque country marka eramaten laguntzen dutenak dira herrialde hau gobernatzen dutenak. Taularen eskuinaldean, logikoa denez, horrek ez du inolako kontraesanik adierazten: herrialde horren alde egiten dute betidanik. Ezkerretik, noski, malabarismo dialektikoak, aitzakiak, ezintasunak eta frustrazioak ohikoak dira egitateen aurrerapen saihetsezinaren eta aurre egiteko ezintasunaren aurrean (borondaterik ezagatik edo ezjakintasunagatik).
Baina, itxaropena dago, ezbairik ez. Uda honetako auzokideen mobilizazioek adierazten dute jarrera aldatzen ari dela gertaeren despotismo horren aurrean. Gure artean, gero eta kontzientzia gehiago erakusten dute inkesta eta ikerketa desberdinek. Mundu osoko hiriak hasi dira plataformen negozioari aurre egiten, alokairu-prezioen gehiegikeriari mugak jartzen, bisita turistikoak mugatzen, energia banaketa, produkzio eta kontsumo demokratikoa errazten, eta duela urte asko publikoa izan beharko lukeen merkatua arautzen. Turismoa, etxebizitza, larrialdi klimatikoa, algoritmoak, lan duina eta herritartasunaren dimentsioaren aurkako jazarpena fenomeno bera dira. Premiazkoa da garaiko sen ona aldatzea eta, ekintza politikotik abiatuta, eliteen gobernu honekin amaitzea. Beste sentsibilitate bat agertzen ari da turismoarekiko herritarren artean, aukera paregabea eztabaida eta ekintza politiko eraginkor eta ausartak bultzatzeko.
