«Norbanako gisa garatzeko, zure belaunaldiko balioen kontra egin behar duzu»

Maria Cristina Hotelean Shakiraren musika entzuten da ozen. Ezkontza ospakizun jendetsu bat areto nagusietako batean. Terrazan, Olivier Assayas zinemagile frantziarra, adeitsu, galderok erantzuten. Egoera surrealista ondo bideratu du. Ibilbide oparoa du jada Fin Août, début septembre (Zinemaldian aurkeztua), Les destinées sentimentales,L'Heure D'été eta Carlos-en egileak, eta zinemaz hizketan gustura nabari zaio. Ez du beste askoren presarik galderak ahal bezain azkar eta labur erantzuteko.

Zergatik itxaron duzu hainbeste urte 68ko Maiatzaren osteko urte haien inguruko film bat egiteko?

Ez dut hainbeste itxaron, egia esan. 1994an Cold Water filmatu nuen. Hura oraingo honen zirriborro moduko bat izan zen. Zerbait egin nahi nuen 70eko hamarkada hasierari buruz. Filma ez da 68ko Maiatzari buruzkoa. Hura gertaera historiko bat izan zen. Eta gertaera historikoen inguruko filmak egitea oso zaila da, ia ezinezkoa. Gainera ni haurra nintzen. 70eko hamarkada beste modu batera ezagutu izan nuen. 68aren ostean, kaos moduko bat izan zen, eta ni kaos horretan hezi nintzen.

Mezu argirik ez du filmak. Garai hartan gazte kuadrilla batek izandako bilakaera kontatzen du, haien kontraesan eta guzti.

Ez ditut filmak mezu batekin egiten. Garai bat deskribatzen dut. Etorkizunean ilusioa zuen gazte belaunaldi baten erretratu ahalik eta fidelena egiten saiatu naiz. Ez dut uste zinema komunikabide bat denik. Artea da, eta garai edo pertsonaia batzuen kontraesanak ager ditzake, ondoren ikusleak ondorioak atera ditzan. Ez dut nahi ikuslearen begirada bideratu. Hori kazetarien egitekoa da.

Begirada triste samarra bota diozu garai hari...

Ez dakit tristea den. Akaso malenkoniatsua. Ez dut gaztaroa garai alai, bizizale eta parrandazale modura gogoratzen. Erdiko klaseko gazteak ginen gu, eta, protagonistaren gisan, kezka artistikoak nituen neuk ere. Politika serio hartzen genuen. Ezker mugimenduko kontraesanak genituen. Garai horretan nahiko bortitza eta tristea zen. Agian, horregatik...

Filmaren gaietako bat da hori, hain zuzen: amets eta konpromiso kolektiboen eta bilakaera pertsonalaren arteko talka. Nola eragin dizu horrek sortzaile modura?

Garai guztietan dugu barne gatazka hori, beti bizi behar baitugu gure belaunaldiko kide modura. Beti dago une bat zure bidea egiten hasten zarena nolabait zure belaunaldiaren balioak traizionatuz. Neurri batean, pertsona gisa bilakaera izateko, zure belaunaldiaren ildo nagusiekin apurtu behar duzu. Norbanako gisa garatzeko, zure belaunaldiko balioen kontra egin behar duzu. Eta hori nabarmenagoa zen 70eko hamarkadan, ideia nagusiak politika dogmatikoek zedarritzen baitzituzten. Mundua aldatzea genuen orduko helburu, eta, beraz, gogorra zen oso pertsona modura haztea eta bilakaera izatea, dela zure kezka artistikoekin, dela zure begirada pertsonalekin... Garai hartako iraultza, ametsak eta ideia politikoak traizionatu behar zenituen, eta horrek are mingarriagoa egiten zuen prozesua.

Musikaren erabilera aldez aurretik oso pentsatua eta nahitakoa da filmean.

Bai, hala da. Normalean nire filmetako musika neuk prestatzen dut. Film honetan garai hartako musika erabili dut. Oso argi nuen Phil Ochsen protesta kantu bat erabili nahi nuela eszena jakin batean,eta Syd Barreten beste bat protagonista margotzen agertzen denean. Eta gero ez nuen kantu argirik buruan. Banekien zer motatako musika nahi nuen, eta ez zen rock-and-roll musika, 70eko hamarkadako musika ez baitzen izan batez ere rock-and-rolla. Hori akats historiko handi bat da. Frantziako gazte ezkertiarrak free-jazzarekin identifikatzen ziren batez ere: Sun Ra, Albert Ayler... Gero, esaterako, errespetu handia ematenzidan Nick Drakeren kanturen bat sartzeak. Hainbeste adierazten dute haren Pink Moon-eko kantuek, baina, azkenean, erabili nuen...

Filmean badago garai bakoitzak behar duen lengoaia artistiko eta estetikoaren inguruko gogoeta bat ere. Zein estetika behar dute egungo garaiek, zure ustetan?

Bai, badago gogoeta hori. Oso erantzun zaileko galdera da. Garai biziak dira: etengabeko aldaketan bizi gara, abiadura eta zalaparta betean. Eta ikus-entzunezko lengoaia bat nagusitu da, Hollywoodetik datorrena. Plano sekuentzia azkarrak, zarata, bonbardaketak, bideoklip estetika. Horregatik saiatu naiz zerbait pausatuagoa egiten, plano zabalak erabiltzen... Baina galdera hori etengabe erantzun behar du sortzaileak, garaian-garaian zer erantzun eman estetikoki planteatu nahi dugun horri. Esango nuke sortzailearen egiteko nagusia horixe dela.