'Rapport de police'

Plagioari buruz Marie Darrieussecq-ek idatzi zuen testu eder bat, Rapport de police izenekoa, geurean oihartzun berezirik izan ez duena, akaso gaztelaniara itzulita oraino ez dagoelako. Plagioaren ideia hankaz goratzen zuen Darrieussecq-ek, egiletzaren ideia bera auzitan jarriz. Noiz eta nola bilakatzen da ideia bat inorena, eta, areago, zergatik bilakatzen da ustezko ideia hori jabego? Zein zen ideia singular eta banaezin haren jatorria? Ezerezetik sortu, idazlearen buruan instalatu eta hala atera ote zen, bidean bestelako laguntzarik izan gabe? Ez ote zuen parerik gabeko ideia hark bestelako eraginik izan? Alegia, plagioaren kontzeptua ez ote da, berez, absurdoaren muga gainditzen duen gehiegizko jelosia eta zuhurkeriaren emaitza? Neu baino lehen mundua mundua bazen, izendatuta bazegoen, eta munduak niri hizkuntza eskaini bazidan, zein eskubide daukat ideia bat edo beste neurea dela esateko? Ideiak eta hitzak neurtzeko anemometrorik, plubiometrorik edo sismograforik ez dago: horregatik maite dugu literatura.

Halako azterketa filosofikoaren ondoren, Darrieussecq-ek, umore handiz, plagiatua izateko desiraz hitz egiten zuen. Plagiatua izatea ei da idazle asko eta askoren fantasia. Plagiatua naiz, beraz, banaiz. Eta plagiatua izateko desira hartatik sortzen omen dira plagio salaketa gehienak. Zeren hain da itsusia plagio hitza, bota orduko dena kutsatzen baitu. Esan plagio, eta hantxe agertuko dira eskandalua, lotsa eta desprestigioa. Akabo podium gaineko garai handiosak. Salaketak berak, infernura eramango zaitu zu, eta zerura plagiatua.

Bi arrazoi ditugu, beraz, plagioa zalantzan jartzeko: plagioa identifikatzeko zailtasuna eta plagio salaketa (askotan) gezurrezkoak. Zailtasuna onartuta, ordea, ez dugu ukatuko plagioaren mamuak geure buruen gainean hegaka jarraituko duela liburu bat eskuetan hartzen dugun bakoitzean, bai baitakigu, gu etorri aurretik mundua mundu izan arren, eta hitzen jabegoa librea izanagatik, idazle askok trikimailu itsusiak erabiltzen dituztela besteek idatzitakoa norberak idatzitakoa dela sinestarazteko. Alegia, liburu bat aldamenean hartu eta, hitzez hitz, testua kopiatzeko. Ez da harritzekoa: mundua, izan ere, liburuan agertzen den bezala ikusten dugu, eta badakigu, testua idazle harena izanagatik ere, geure burua ordezkatzen duela, ia guk idatziko genituzkeen lerro eskasek baino hobekiago ordezkatu ere. Izan ere, zer da idaztea, geure burua ordezkatzen duen hori hitzez azaltzea ez bada? Zertarako denigratu gure sentimenduak gure hizkuntza mugatuarekin, hori bera beste batek hobekiago esan badu?

Idazlea, beste batzuek (hobeto) esandakoagatik setiatuta eta jazarria bizi da. Hitz horiek, edo forma horiek, buruan ditu idazleak, eta berdin idazten saiatuko da, baina inor konturatuko ez den modu batez, mundua ez ezik, bere burua engainatuz. Zinez izan nahiko lukeenaren bariazio txikia da, beraz, idazlea. Bene-benetan nahiko lukeena izateko, plagiatzailea izan beharko luke, baina badakigu plagioa zein itsusia den! Hobe disimulatzea, eta disimulu horretan, ia oharkabean, geure ahots propioa sortzea... beste batzuek haren bariazioa egin dezaten.