Eguraldi txarra, zale onak

Egurrezko aulki asko hutsik geratu ziren oholtzaren aurrean atzoko bertso saioan, baina ez zen entzule faltagatik izan. Bertsozaleak fin agertu ziren jaietako eguerdiroko hitzordura Done Jakue plazan, baina euriak etxe eta eliza ondoko aterpeetan babestera behartu zituen. Txapela duenari euriak ez dio axola, ordea, eta ordubetez aritu ziren kantarijendaurrean azken urteetako bi bertsolari txapeldunak: Maialen Lujanbio eta Amets Arzallus. Oholtzaren aterpetik, biak librean eta etenik gabe jardun ziren, entzulearen ahalegina eskertuz une oro. Honela amaitu zuen agurra Lujanbiok: «Zuek busti behar baduzue oin punta eta beroki / gu biok ere bustiko gara, nahiz ta metaforikoki».

Eguraldia izan zuten kantugai bertsolariek luzaroan. Aterkiei eusten, txaloak jotzeko ere nahiko lan zuten lehen lerroetako entzuleek, eta alternatiba bat eskaini zien Lujanbiok: «Hirurehun egun urteak eta, euri egunak dira mila/horrela degu gure paisaje berdearen marabilla/aterkipean bustitzen baino, bai entzulego umila/ausartena gonbidatzen dugu oholtzara igo dadila». Jendeari arreta handiagoa jartzen hasita, honela bota zuen Arzallusek geroago: «Bai, bai, aterki azpietara luzatu zazu begia / kuriosoa da eszena horietan sortzen zaigun komeria / batzuk eutsi ta besteak lasai, ikusten da alegia / bietan nor den eskuzabala ta nork daukan aurpegia».

Gaurkotasunari ere erreparatu zioten, ordea, bertsolariek. Ikurrinaren aldeko manifestazioa egin zuten atzo Bilbon bertso saioaren ordu berean. Espainiako Gobernuko delegatuari kritika egin zion Arzallusek, ikurrinaren aurka izandako jarreragatik:

Salaketa aitzakia

non bilatu, beti bertan

zoritxarrean gutxitan

egoten da oporretan

uztail ta abuztu isil-isilik

paseak urte honetan

igual ahoa zabalduko du

Lekeitioko festetan.

Ikurrina ahotan hartu, eta laster hasi ziren Bilbori eta euskararen egoerari buruz kantuan. Lujanbiok ez zirudien oso itxaropentsu horren inguruan: «Panorama gaur dago beltzenetan beltzen / berrogeita hamar urtez ari da hobetzen / euskaldun asko gara, bagara jabetzen / ta noski, euriaren faltagatik ez zen / baina euskaran haziak ez dira ernetzen».

Saioaren erdi aldean, katalanak bilakatu ziren bertsotarako gai. Lujanbiok bota zuen euskaldunek badutela zer ikasia haiengandik, lehen «atzetik zetozela» pentsatu arren laster hartu dutelako aurrea. Arzallusek lehengo aurreiritzia nola aldatu den definitu zuen jarraian: «Lehen zuhurkeria zena, orain zuhurtzia». Kataluniako ustelkeria kasuak ere gogorarazi zituzten jendaurrean, baina etxeko trapu zikinak ahaztu gabe; Bilbon ere dirua badela, eta Arzallusek gehiena San Mames Barrian gastatu dutela kantatu zuen. Honela erantzun zion Lujanbiok:

Kontu delikatu hau

bota behar al zen?

Hasi beharko degu

kontuak igualtzen

ai San Mames Barria

hasi da osatzen

orain kuadratua da

lehen hirukia zen

diru horretaz ez da

inortxo kejatzen.

Aste Nagusiari aipamena eginez, festako eta parrandako kontuak ezin ziren falta izan bertso saioan. Lujanbiok esan zuenez, aurreko gauean ibili zen Bilbon, Areatzan eta txosnetan gora eta behera. Harrituta geratu omen zen hango jende, botilla eta trago mordoa ikusita. Gaia aldatu aurretik, Arzallusi parranda egiteko asmorik ba al zuen galdetu zion zuzenean, eta modu honetan zirikatu zuen iazko txapeldunordeak:

Ibiliko bazera

zu txosnetan gabez

abitu txikitxo bat

hartu zazu aurrez

jendea etorriko da

mitoaren fedez

«tú eres Amets Arzallus!

foto bat mesedez»

Hau erantzun zion Lujanbiok:

Inpertinentzirako

hainbeste gaitasun

nola gertatzen dena

kontatu didazun

hala etortzen bazait

hobe det erantzun

«ba joan Santiagora

ta bertsoak entzun!»

Librean egiten diren saio denetan bezala, zaila izaten da asmatzea noiz utzi behar zaion kantatzeari eta noiz jarraitu. Ordularirik ez, eta honela bota zuen Lujanbiokbukaerako puntukako saioa hasi aurretik:

Ordubiak badira

beraz hala bedi

edo izango dira

ordubata t'erdi

noiz bukatu behar den

ta noiz arte segi

beti batzuntzat motz ta

besteentzat luzeegi.

Ideia politak eskaini zituzten biek puntuka. Oholtzak eskaintzen zien begiratokitik ikusten zuten erretratua deskribatu zuten: koloretako txanpinoiz betetako zelaia zirudien Done Jakue plazak, han bildu zen aterki mordoagatik. Aulki askok hutsik jarraitzen zuten bukaeran ere, tarteka atertu arren, guztiz bustita zeudelako inguruak; bertsolariek Oteizaren eskulturekin konparatu zituzten, eta Lujanbiok izena eta guzti ipini zien: «'Ausentziari omenaldi' ikusten det hor nik». Txalo eta barre artean amaitu zen saioa, noski, aurretik bertsolarien azken agurrak entzunda. Bilbo euskaldunaren ideia errepikatu zuten, eta honela bukatu zuen Arzallusek bertsoa: «Dena ez baita besteei eskatu ta besteei jo aldaba / gu eta zuen guztion baitan Bilbo euskaldun bat bada». Lujanbiok berriro adierazi zion bere esker ona aterkipean gordetako jendeari, eta honela kantatu zuen: «Eskerrik asko bertsozalea, goza ezazue festa / hain zale onak dauden lekuan eguraldi txarrik ezta».

Gaur Miren Amuriza, Igor Elortza, Beñat Gaztelumendi eta Unai Iturriaga arituko dira kantuan, leku berean, eguerdiko ordu batean hasita.