«Oso zaila da masa kritikoa alderdi bakarrean bideratzea»

Zortzi urteko prozesu luzeak eragindako «higatzea» du gogoan Antton Gomezek (Gasteiz, 1964).2008an utzi zuten EAE-ANV legez kanpo, Alderdien Legearen bidez, eta Gomez auzipetu. Eusko Ekintzan dihardu, nahiz ez «lehen lerroan».

Fiskaltzak proposatutako eta bi aldeek onartutako akordioarekin amaitu zen 04/08 sumarioa. Zein balorazio egiten duzu?

Ezustean harrapatu gintuen: egun batetik bestera, hamar urteko eskaera fiskala izan ostean, akordio batez sumarioa itxi zuten. Horrekin onartzen genituen zenbait kartzela zigor, kartzelatzea etenda; inhabilitazioak ez ziren oso luzeak, eta kargu politikoetarako soilik ziren.

Uste duzu akordio horrekin mugarri bat ezarri dela?

Zaila da esatea. Gure epaiketa oso epaiketa konplikatua izan da. Azken finean, [Baltasar] Garzonek izugarri gizendutako makrosumario bat da: sumario berean sartu zituen Batasuna, ANV eta EHAK. ANVren piezak bakarrik 18.000 orri ditu. Erraz esaten da, baina hori guztia maneiatu egin behar da. Gero, instrukzioa zen bezalakoa zen. Dignidad y Justiciak eta AVTk akordioa onartu dute ikusten zutelako jende kopuru handi bat absolbituta ateratzeko aukera zegoela. Eta nahiago izan dute guztientzako zigorrak egotea, txikiagoak izan arren.

Zer-nolako analisia egiten duzu akordioan erabilitako terminoen inguruan?

Esaten dute guk egindakoak Espainiako legeriaren aurkakoak direla; prentsaurrekoak ematea, manifestazio baketsuak antolatzea edo hauteskundeak antolatzea Espainiako legeriaren aurka badoa, bejondeiela!

Akordioko beste puntu bat zen espero genuela gure onarpenarekin biktimei erreparazioa ematea. Nahiko gauza behartua da hori, biktimarik eragin ez duzunean. Horrez gain, konpromisoa hartzen genuen etorkizunean bortizkeria ez erabiltzeko. Nire ibilbide politiko guztian bortizkeriarik erabili ez badut, orain arte egindakoa egiten jarraituko dudala esatea da. AVTk, DyJk eta Espainiak agerian utzi dute euren kontakizuna justifikatu beharra.

Egin gabeko delituengatik zeuen burua erruduntzat jotzea ekarri zuen, ordea.

Halakoak dira akordio judizialak. Nire kontrako akusazioa bi folio eta erdian laburbiltzen da. Ezin naiteke ados egon DyJrekin eta AVTrekin. Haien arrazoiketan ikusten den gauza bakarra mendekua da: ez dute justizia egin nahi biktimengatik; mendeku hutsa nahi dute.

Akordioaren ostean, Sortuko zenbait ordezkarik eskerrak eman zizkieten DyJri eta AVTri. Ados zaude horrekin?

Lehenengo esan behar dudana da, epaiketan, Sortuko jendeak hitz egin duela 35 inputatuen izenean, baina ni haien defentsa taldetik kanpora nengoen. Eta ez nire erabakiz, baizik eta haiek hartutako erabaki baten ondorioz. Nahiko zatarra iruditu zitzaidan prentsaurrekoan, berriz ere, 35en izenean hitz egitea.

Zergatik eskatu zizuten beste defentsa bat bilatzeko?

Desadostasun politikoengatik. Labur esanda, ezker abertzalearen barnean, azken hamar-hamabost urteetan, bi sentsibilitate nabarmen daude: batetik, herritar batasunaren eta herri mugimenduaren eredua defendatzen dugunak, eta, bestetik, alderdi bakarraren eredua defendatzen dutenak. Hortik datoz nirekiko desadostasun politikoak. Sorturen zuzendaritzak hartutako erabakia da: haiei dagokie arrazoiak azaltzea. Harrituta gelditu ginen, ez baitu ez hankarik ez bururik halako egoera batek.

Zeintzuk dira desadostasun horiek?

ANVren garaian eta gerora ibili naizen mugimendu politikoetan,herri mugimenduaren eta herritar batasunaren eredua defendatu dut, estatuekin konfrontazio demokratikoa egiteko ahalmena daukan bakarra delako. Alderdi bakar bat oso ahula da, alde horretatik.

Euskal Herrian Kataluniak hartu duen bidea hartzeko, beharrezkoa da herri mugimendu indartsu bat edukitzea, eta ezker abertzalean herritar batasun indartsu bat, kapaza izango dena ezker abertzalearen barruko osotasun guztia barnean hartzeko. Azken finean, ezinezkoa da kide komunistak edo anarkistak eta, aldi berean, enpresari txikiak edo sozialdemokratak alderdi berean egotea. Ezker abertzalea oso plurala da: Hegoaldekoa, Iparraldekoa, anarkistak, komunistak, sozialistak... Guztiak bateratzeko modu bakarra herritar batasuna da. Talka hortik etorri zen: guk garatutako ildo politikoak talka egin du Sorturen zuzendaritzarekin, ildo horretan.

Zein analisi egiten duzu egungo panorama politikoaz?

Panorama oso arraroa da, bereziki, Kataluniarekin konparaketa egiten badugu. Kataluniak jada bere bidea hartu du independentziarantz. Gure ustez, hemen egon da deliberamendu bat, nolabait, herri mugimendua desmobilizatzeko, eta ezker abertzalea bera ere desmobilizatuta dago. Eta ez aldaketa soziologiko bat gertatu delako, baizik eta deliberamendu politiko bat izan delako.

Masa kritikoa likidatu egin da neurri handi batean, pentsatuz masa numerikoa —noizean behin mobilizatzen dena, hauteskundeetan parte hartzen duena— asko handituko zela. Gertatu dena da masa kritikoa gutxitu edo desmobilizatzearekin batera, masa numerikoa erori egin dela, garagarraren aparra bezala.

Osasun txarra du, beraz, herri mugimenduak?

Horren inguruko analisi bat egin beharko litzateke. Euskal Herrian herri mugimendua aktibatzen ez den bitartean, ez dugu independentziarako edo sozialismorako biderik hartuko. Ez badaukazu herritar batasun bat masa kritiko hori bideratzeko, masa kritiko hori alderdi bakarrean bideratzea oso zaila da. Herri mugimenduak autonomoa, autogestionatua eta desobedientea izan behar du—normala denez eta oso sanoa denez—. Begira zer gertatu zen Katalunian: baten batek sinisten du herri mugimendua indartsu egongo ez balitz [Artur] Mas eramango luketela prozesu independentista batera, edo beti EAJren eskuinean egon den CiU mugituko zela halako prozesu batera? Hori ez dute alderdiek mugitu: herri mugimenduak mugitu du.