Konponbideari begira. Juristen mintegia Baionan. Philippe Texier. Frantziako Kasazio Auzitegiko kontseilaria

«Espainia eta Frantzia konbentzitzea lortu behar dugu juristok»

Texierek argi du: «Ez dago bake prozesurik Euskal Herrian». Hori martxan jartzeko, hainbat juristarekin elkartu da, eta presio egin nahi die gobernuei. Hori gabe ere gauzak alda daitezkeela dio, halere.

BOB EDME.
maddi ane txoperena iribarren
Baiona
2016ko ekainaren 11
00:00
Entzun
Euskal Herrian dago egunotan Philippe Texier (Nimes, Okzitania, 1941), gatazkaren konponbiderako sortutako jurista taldearekin lanean. Bilkura pribatua eginen dute gaur, Baionan.

Zergatik erabaki duzu jurista taldean parte hartzea? Hasieratik zeunden bertan?

Ez erabat hasieratik. Martxan zela sartu nintzen, Frantziatik kanpo bainengoen orduan. Baina anitz lan egin dut jada talde horren parte direnekin, partikularki Louis Joinetekin, aspaldiko laguna baitut. Bertze bake prozesu batzuetan lan egin dudanez, zehazki Salvadorren, biziki interesatzen ninduen gai honek eta talde horren parte izateak.

Zer ezagutza duzu Euskal Herriko egoeraz? Zergatik interesa?

Izan dut pixka bat Aieteko bilkuratik harat egin den guziaren berri, eta horretaz guziaz informatu naiz. Baliagarria iruditu zitzaidan jurista batzuk saiatzea sortzen talde bat prozesu hori lagun dezakeena. Badira lehenik gai oso zehatzak: presoen hurbiltzea, adibidez. Eta, gero, halabeharrez, benetako bake prozesu baten afera. Oraindik aski urrun gaude, baina ideia da gutxienez laguntzea martxan ezartzen bake prozesu hori.

Orain arte egindakoa, beraz, ez da bake prozesu bat, zure ustez.

Ez, zeren eta zinezko bake prozesu bat egon dadin behar baita bi taldeak —alde bateko, agintariak, eta bestetik, estatuak— izenpetzeko prest egotea. Ez dut sentimendurik Espainiako Estatua horrelako prozesu baterako prest dagoenik, eta Frantziako Estatuak segitzen du urrunetik, baina ez da oso-oso sartua kontu horretan.

Bertze prozesu batzuk segitu dituzula diozu: Salvadorkoa, erraterako. Atera daiteke irakaspenik horietatik?

Beti egon dira puntu komunak; adibidez, justizia trantsizional bat martxan jartzea. Horrek ahalbidetzen du, adibidez, amnistia legeetara iristea, edota soluzio zehatzetara. Guk justizia trantsizional deitzen duguna hori da: ohiz kanpoko justizia bat, gatazkaren elementu politikoak aintzat hartzen dituena, eta ahalbidetuko duena iristea zinezko bake batera. Ahantzi gabe biktimen gaia, funtsezkoa baita.

Zer erran nahi duzu biktimenarekin?

Biktimek edo biktimen familiek ez dute sentitu behar ez dela kontuan hartu haien mina, eta, beraz, hautsi-mautsi batzuk lortu behar dira denak gogobetetzeko modukoak. Ez da sekula perfektua; beti da zaila. Bake prozesuak erran nahi du zenbait zigor judiziali uko egitea: hor bilatu behar dira hautsi-mautsiak.

Diozunez, Frantzia eta Espainia ez daude bake prozesuan inplikatuak gaur egun. Zer egin beharko litzateke mugiarazteko?

Lortu behar da horiek konbentzitzea. Aietez geroztik, ETAk alde bakarreko adierazpen bat egin zuen, erraten zuena ez zituela armak berriro hartuko, baina, behin hori eginda, gauzak ez dira aitzinatu. Beraz, lortu behar da estatuak konbentzitzea, izan ministerio batzuen bitartez —Justizia Ministerioa edo beste—, izanorokorrago —estatuburuen bitartez—, bakerako zinezko borondatea izan dezaten eta mahai baten inguruan bil daitezen. Ez dut uste erraza denik: lortu behar dira haien konpromisoak, eta, oraingoz, ez gara iritsi horretara.

Hori lortu gabe ere, juridikoki egin daitezke urratsak?

Bai, badira egingarriak diren aitzinamenduak. Adibidez, presoak euren familiengana hurbiltzea nazioarteko araudiei dagokio, zeinak Frantziak eta Espainiak onartuak baitituzte. Justizia eta presondegi mailan onarturiko araudiek ondorio izan beharko lukete presoak euren familiengandik distantzia egoki batera egotea. Baldintzapean aske uzteari dagokienez, zuzenbide komunean posible da hainbat urte bete ondotik askatzea. Agintari judizialek eta zigorren aplikatzeko epaileek kontuan hartu beharko lukete presondegiratze horien eduki politikoa.

Justuki, maiz ukatzen dute presoak baldintzapean aske uztea erranez ETAn berriro sartzeko arriskua dutela.

ETAren alde bakarreko adierazpena serioski hartuz gero... Erraten du utziko duela borroka armatua: kontuan hartu behar da engaiamendu hori, halere! Egia da ez dela engaiamendu formala: ez da dokumentu juridiko batean idatzitako engaiamendua. Baina, Aieteko bilkuraren ondotik, izan dira lekuko handiak: Kofi Annan, Pierre Joxe eta bertze hainbatek hori guzia aitortu dute. Beraz, estatuak eta magistraturak progresiboki konbentzitu beharko lirateke, presoak hurbiltzearen eta baldintzapean askatzearen kasuetan legea aplika dezaten.

Zenbat lagun zabiltzate jurista taldean?

Oraingoz, zazpi edo zortzi. Alde batetik, badira Euskal Herriko pertsonak, Gabi Mouesca partikularki; eta euskaldunak ez diren juristen aldetik, Louis Joinet, Michel Tubiana, Serge Portelli, ni... Badira Zuzenbideko bi irakasle ere. Nahi genuke taldea hedatu eta lortu ahalik eta jende gehienak parte hartzea.

Nola lan eginen duzue?

Prestakuntzan ari gara oraingoz; beraz, zaila da aitzinetik galdera horri erantzutea. Asmoa da alde batetik prozesua ezagutaraztea, eta horri esker bertze jurista batzuk konbentzitzea. Beraz, badago pedagogia zati bat. Eta, bestalde, ekintzak egitea: agintari batzuekin biltzea, gauzak aitzina daitezen.

Frantziako juristek badute ezagutzarik Euskal Herriaz?

Euskal Herrian lan egiten dutenetatik kanpo, ez dut uste.

Hori aldatu nahi duzue, beraz?

Ez da funtsezko helburua, baina inportantea da progresiboki ahalik eta jende gehienak ezagut dezan benetako egoera.

Zer eginen duzue larunbateko bilkuran?

Zuk galdetzen dizkidazun galdera guziei erantzutea da asmoa. Baina ez da publikoa: gogoetatzeko eta gai guziak aipatzeko bilkura bat izanen da, kanpo presiorik gabea.
Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Interesgarria izango zaizu
Nabarmenduak
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.