Euskarazko hazia, lore erdaretan

Irail amaierarako plan ezin hobea izan daiteke. Hartu Goierri Valley-n egindako autobusa, eta joan Bermeo Tuna World Capital-era. Erosi garagardo parea Izaro Irish Pub-en, eta gozatu estropadez, moila gainean eserita. Ziur traineruren batean badagoela BAT Basque Team-en dabilen arraunlariren bat, eta agian Go Fit Hondarribiak irabaziko du estropada. Kirola atsegin ez bada, gertu dago Urdaibai Bird Center. Iluntzean, Gipuzkoara joan eta Basque Culinary Center-en afaldu ostean osteratxoa egin daiteke Donostiara, San Sebastian Region-en zer aurkituko.

Puri-purian jartzen ari da ingelesezko izenak jartzeko ohitura. Azkenaldian, Euskal Herriko Itzuliaren eta Donostiako Zinemaldiaren aldaketek sortu dute kalapita. Lehenak izena aldatu eta Itzulia Basque Country erabiltzen hasi da, eta bigarrenak irudia aldatu eta SSIFF siglak erabiliko ditu aurrerantzean. Alabaina, ohitura duela urte batzuk hasi zen errotzen, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburu Bingen Zupiriaren arabera: «Duela hiruzpalau urte igarri genuen, Bilbon, ostalaritzan batez ere. Asko kostatzen zitzaigun ulertzea, gehienak bertakoentzat baitziren, eta ez kanpoko bisitarientzat, edo Bilboren irudia kanpoan sustatzeko». Zupiriaren ustez, baina, Itzuliaren eta Zinemaldiaren kasuan aldaketak ez dira espero bezain nabarmenak izango: «Antolatzaile talde berriaren lehen erabakia izan da lasterketari bere izena mantentzea: Itzulia. Hori du izen ofiziala. Gero erantsi zaio Basque Country». Halere, Zupiriak zehaztu du barne komunikazioan darabilten izena euskarazkoa dela, eta «ulergarria» egin zaio lasterketari Basque Country deitura gehitu izana: «Itzuliak hemendik kanpo ditu ikusle gehien, Eurosport eta halako telebista plataformen bitartez. Seguruenera, deiturak komunikazioa erraztu eta mesede egiten digu herri gisa». Halaber, dio Itzuliaren kasuan «errespetatu» dela deitura nagusia.

Donostiako Zinemaldiari dagokionez, berriz, harremanetan aldaketarik ez du espero Zupiriak. Hala, zehaztu du erabakia ulertzeko komeni dela jakitea zuzendaritzaren helburu nagusietako bat zein den: «Zinemaldiak ahalegin bat egin nahi du nazioarteko hedabideetan oihartzun handiagoa izan dezan». Zupiriaren ustez, litekeena da Zinemaldiko zuzendariek aldaketa egin izana «nazioarteko zirkuituetarako sarrera errazteko». Maialen Beloki Donostiako Zinemaldiko zuzendariordeak hori bera baieztatu du. Haren esanetan, jaialdiak itxura aldaketa bat egin du, ez izen aldaketa bat: «Nazioartera begira, hala irakurtzen delako, sigla horiek sartu dizkiogu. Baina ez da jaialdiaren izena aldatu. Donostia Zinemaldia da euskaraz; Festival de San Sebastian gazteleraz eta San Sebastian International Film Festival ingelesez. Imagotipoa aldatu da». Zeresana ematen jarraitzen du gaiak; Donostia Zinemaldia izenari eustea eskatu zuen udabaltzarrak atzo.

Andres Urrutia euskaltzainburuaren ustez, «interesgarria» izan daiteke merkataritza arloan eta herriaren ezaguera zabaltzeko asmotan ingelesezko izenak erabiltzea. Hori bai, eremu publikoan hizkuntza ofizialak bermatu egin behar direla azpimarratu du: «Lehenetsi egin behar dira hizkuntza ofizialak, legeak hala agintzen duelako. Gainontzekoak sartzen badira, sar daitezela, baina betiere ofizialak ahaztu gabe». Halaber, Urrutiak dio eremu pribatuan kokatzen diren ekimenek ere badituztela «zenbait betebehar» hizkuntza ofizialen erabilerari dagokionez.

Zupiriari kosta egiten zaio ulertzen bertakoentzako ekinbideetan ingelesezko izenak jartzeko ohitura: «Bereizi egingo nuke bertakoentzako edo bisitarientzako deituren artean. Uler dezaket, kanpora begira denean, haiengan inpaktua sor dezaketen izenak bilatzea, baina gure egunerokoari dagozkion ekimenekin gehiago kostatzen zait». Urrutiak ez du ulertzen «ingelesa, frantsesa edo alemana sartzeagatik euskararen presentzia gutxitzea».

Euskaltzaindiko buruak zehaztu du joera honek ez duela «trataerarik jaso» Euskaltzaindian. Haren esanetan, duela urte batzuk hiru hizkuntzak —euskara, gaztelera, ingelesa ikastearen alde euskararen presentzia gutxitzeko eztabaidak sortu zuen kezka. Zupiriak, aldiz, azaldu du euren sailean langileekin tratatu izan dutela gaia.

Industria, aitzindari

Ingelesezko izenen erabilerari dagokionez, enpresa munduak eraman du gidaritza. Ez da horren adibide faltarik Euskal Herrian; Basque Digital Innovation, Goierri Valley, Basque Industry 4.0, Innobasque, Donostia Tech Week, Legal Tech, Up! Euskadi, Basque Energy Bidea, World Metro Light Rail Bilbao eta Basque Innovation Hub dira multzo handi bateko hainbat adibide.

Eusko Jaurlaritzako Industriaren Garapen eta Azpiegitura Sailarenak dira horietako hiru: Basque Innovation Hub, Basque Industry 4.0 eta Basque Energy Bidea. Kultur eta kirol arloko egitasmoekin gertatzen den bezala, nazioartekotze estrategia baten barruan daude deitura horiek, saileko iturrien arabera: «Jaurlaritzaren Euskadi Basque Country nazioartekotze estrategian oinarritzen dira. Basque Country bera marka bihurtu da; gure enpresak nazioartekotze prozesuan sartzen direnean, marka hori erabilita badute tokia. Hainbat esparrutan dagoeneko oso ezaguna da marka hori». Hannoverko (Alemania) industria azokaren adibidea azpimarratu dute; azoka horretan, euskal enpresa gehienek Basque Industry 4.0 itsasgarria eramateak «posizionamendua» eskaintzen diela azaldu dute.

Basque Innovation Hub-en kasua alderantzizkoa da, industria saileko iturrien esanetan: «Munduan hainbat hub daude; aktiboen sareak dira. Guk hub horiek inportatu ditugu. Zergatik? Inolako esfortzurik gabe nazioartean oso erraz identifikatuko dutelako zertan ari garen». Halere, azaldu dute badagoela ingelesa erabiltzeko joera «oso argia»: «Aztertu dugu, eta uste dugu gure izenen kasuan badutela nazioarteko sen markatu bat; departamentua nazioartekotzeari oso begira dago».