«Gaztelaniaren makulua onartzen dugu euskaldunok»

Urtzi Urrutikoetxeak (Bilbo, 1977) Zertaz ari gara hizkuntza-normalizazioaz ari garenean? hitzaldiarekin zabalduko du, bihar, Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxean, ikasturte guztian izango den Hitz adina mintzo hizkuntza gutxituen inguruko zikloa.

Zer dago hizkuntza normalizazioaren atzean?

Biharko hitzaldian normalizazioa hitzak izan ditzakeen ñabardurak jorratuko ditut. Atzerrian ez horrenbeste, baina Espainian normalizazio lege asko ditugu: euskararena, katalanarena eta galizierarena. Hizkuntza horiek, gainerako hizkuntza gutxituek bezalaxe, alboan estatu bat duen hizkuntza nagusi bat dute, itzal egiten diena. Egia da gutxituen barnean maila desberdinak daudela: katalana, esaterako, gutxitua izan arren indartsua da. Baina normalizazioaz ari garenean, hizkuntza gutxituak nagusien mailara igotzeaz ari gara.

Eta horretarako gakoa zein da?

Nagusitasunean dago gakoetako bat. Inork aipatu nahi ez duen fenomenoa gertatzen da hor: hizkuntza nagusia bakarra izan daitekeenez, orain arte nagusia izan denak bere posizioa galdu behar duela. Ez dut esaten gaztelaniaren edo frantsesaren kontra egin behar denik, baina des-ikaste prozesu bat behar da. Askotan, hizkuntza nagusia denok dakigula pentsatuz, erreparatu gabe onartzen dugu bere nagusitasuna. Eta, horrela, hizkuntza handiek jan egiten dute txikia. Kataluniarrek, esaterako, ahalegin handia egiten dute liburuak itzultzean, ekintzarik txikiena ere kataluniarrez egin ahal izateko. Gaztelaniaren makulua onartzen dugu euskaldunok.

Hortaz, aurreraka ala atzeraka goaz normalizaziorako bidean?

Gizarte zibil oso aktiboa gara, eta, horri esker, geroz eta gauza gehiago egin daitezke euskaraz. Baina ez diogu gaztelaniari uko egin nahi.

Azken neurketen arabera, Bilbon behera egin du euskararen erabilerak. Zuri, bilbotarra izanik, nola eragiten dizu horrek?

Ez nau harritzen. Azpimarratu beharra dago orain dela urte batzuk ia denek zekartela euskara etxetik. Orain, ordea, askorentzat euskara ez da ama hizkuntza, eta erosoagoa zaie gaztelaniaz egitea nahiz eta euskaraz jakin. Dakigunon kopuruak gora egin du; orain, erabiltzen dugunon datuak hobetu behar dira.

Hego Amerikan eta Europa ekialdean ere ibili zara. Badute loturarik Euskal Herriarekin?

Hizkuntza gutxitu baten elementu hori hor dago, baina herrialde guztiak dira desberdinak. Esaterako, Estonian egin duten bideak eta guk egindakoak ez dute zerikusirik: independentzia lortzean, hizkuntza ofizial bakarreko herrialdea izendatu zuten. Egunen batean erabaki guztiak guk har baditzakegu, aipatuko dut hitzaldian nola jokatu beharko genukeen.

Beraz, atzerriko adibideek ikasteko balio digute?

Kanpoko adibideek balio digute hizkuntza nagusien makulurik gabe bizi gaitezkeela ikusteko.

Komunikabideetan esperientzia handikoa zara. Zenbaterainoko ardura dute komunikabideek hizkuntza baten normalizazioan?

Herrigintzaren lana eskertzekoa eta ezinbestekoa da, baina bere mugak ditu. Orduak eta orduak igarotzen ditugu ikus-entzunezkoak kontsumitzen, baina euskaraz ia ez dago eskaintzarik. Independentzia behar dugu gure arauak egiteko, eta bertan emititu nahi duten etxeei gure hizkuntzan eginarazteko.

Merezi du hizkuntza baten normalizazioaren alde lan egiteak?

Ez dakit merezi duen, baina merezi badu lan asko egin behar da. Euskaldunok lan asko egin dugu, eta hizkuntza nagusiekiko erresistentzian asmatu dugu.