Marinda, Kuartangoko itsasargia

Animaliek eta landareek hitz egiten zuten garaian, atso bat bizi zen Arriano inguruan, Sendadiano herritik hurren. Adintsua izateaz gain, aski indartsua zen. Izan ere, atsokerietan ibili gabe, Arkamu mendiguneko Orao leiho karstikoa bat-batean egin omen zuen. Marinda tontorrera igoa zela entzun izan da inoiz edo behin. Nonbait, Marindako talaia lainoak jantzita egon ohi zenez, gaitza izaten zen gailurrera igo eta sosegu hartzea. Baina, gure protagonista bolada oneko egon zen. Tontorrean hara-hona ibilita, paisaiak erabat sorginduta geratu zen. Irudikatzekoa da, hortaz, atso zaharraren zirrara eta lilura.

Gu ere Marindako tontorra zapaltzeko asmoz jarriko gara abian. Sendadiano (Kuartango, Araba) izango da abiapuntua. Bazterrak ezagutzearen kariaz, ibilbidearen inguruko jakingarriak irakurtzeko parada izango dugu zoko batean. Hori guztia ibilian hasi aurretik. Gero, kale nagusiari men eginda, herriguneko bazter eta txokoak ezagutzeko abagune ederra izango dugu. Metalezko langa batera helduko gara ziztuan. Herriko ur biltegiaren ondoan.

1913ra arte Kuartangoko ibarreko hiriburua izandako herria atzean utzita, basabiderik behinenari jarraituko diogu, presarik gabe. Hortaz, astiro-astiro egingo ditugu urratsak, ibiltari behatzaile finak antzo. Erkametz eta ler gorriek inguratuta, udazken amiragarriak utzi ohi dituen opari kromatikoak miresteko aukera baliatuko dugu oraingoan ere goratasuna eztiki hartzeko. Marinda tontor piramidalera hurreratu ahala, ikuspegia zabalduz joango zaigu. Soa atzera itzulita, Badaiako goi ordokiaren mendebaldeko harresi gaindiezina antzemango dugu. Hantxe finkatuko dugu guk ere gure begirada, Kuartangoko ibarra korritzen duen Baia ibaiak mendigune aparta tinko-tinko mugatzen du eta.

Kruziagatik Marindara

Kruziagako lepoan izango gara berehalakoan. Ondoan, Sendadianoko gaina eta Gordobil muinoa. Eskuin-ezker egin gabe, aurrera jarraituko dugu, betiere Kuartangoko Cervino itxura hartzen duen ertz koskatua helburu hartuta. Lepotik metro batzuetara ikusiko dugun bidebanatzean, eskuinekoa utzi eta, sestra kurbari eutsita, ate berde bat ikusiko dugu aurrerago. Marindako Izkina deritzan tokian gaude. Jokano, Marinda eta Sendadiano herrietako natura esparruak bereizten dituen hesia gurutzatu eta, ertzari estuki lotuz, magalari gortea egingo diogu. Bidexkak, sigi-saga, hegalean gora bideratuko gaitu tuparriak eta kareharri xaflatu zabalak zapalduta. Uste baino arinago, Marindako tontorrean izango gara. Karkamu lerro aldapatsua bistaratuko dugu hegoaldean, Badillo ibarraren gainean zutituta. Atze-atzean, Errioxaldeko muga-mugan, Toloño mendilerroko silueta apartak ikusiko ditugu. Iparraldean, ordea, Gorbeiako mendiguneak hartuko dugu protagonismo osoa. Gertu baino gertuago, Gibilloko ordokiak eta baso trinkoak izango ditugu, Iartuko ibarraz beste aldean.

Takolo pagadia

Itzulera egiteko, gandorretik jarraitu eta, amildegia ezkerraldean daramagula, goratasuna galtzen hasiko gara. Tentu handiz ibiliko gara zorua ez baita sendoa. Pinudi-hariztian sartuko gara une batez. Enbor xumeak izurtzen arituko gara orduan, haien artetik doan bidexka apetatsuari begia kendu gabe. Basotik irtendakoan, behera egiteari utzi eta eskumatik irekiko zaigun igarobidea baliatuko dugu zeharkaldi laburra egiteko. Ehunka metro ibili ostean, Orramutako lepora iritsiko gara, hots, Haitzaren barrera izena hartzen duen lekura. Langa igaro eta Orramutako zelaira jo ordez, eskuinera hartu eta Traselpico bideari oratuko gatzaizkio. Marinda eta Iartu Komunitateak bereizten dituen bidean aurrera egingo dugu, betiere basook larrazkenetan hartu ohi dituzten kolore eta formaz gozatuta.

Lapurren iturriaren ondoan barrera bat ikusiko dugu. Marinda, Sendadiano eta Iartuko Komunitateak bat egingo dute han. Ostogozabaleko larrean aitzina eginda, bideak bihurgune zabala egingo du Takolo pagadia beherago utzirik.

Basabidetik irten gabe, Kruziagako lepoan izango gara berriz. Sendadianora berehala iritsiko gara.