Europako Batzordeko eta Erresuma Batuko ordezkariak atzo elkartu ziren berriz ere Espainiakoekin, eta proposamen zehatza helarazi zioten Madrili: bi adierazpen, bata Bruselarena, bestea Londresena, biak ala biak Espainiako Gobernuak Gibraltarri buruz dituen zalantzak uxatzeko, Marco Aguiriano Espainiaren Europar Gaietarako Estatu idazkariaren arabera. Dokumentu horiek, Aguirianok berak bileraren ondoren azaldu zuenez, helburutzat zuten «Espainiako Gobernuaren eskariak eta xedeak betetzea»; ordea, ostera Madrilen izenean agintariek egindako adierazpenek agerian utzi dute eskaintza ez dela nahikoa izan, eta Sanchezek ezezkoari eutsiko dio, gaur ezer aldatu ezean.
Badirudi, beraz, gakoa Bruselan dagoela. Izan ere, Theresa May Erresuma Batuko lehen ministroak atzo berretsi zuen ez duela jarrera aldatuko, eta orain Komunen Ganberan behar adinako babesa lortzeko lanetan jarriko duela arreta. Horregatik, Tuski eta Jean-Claude Juncker Europako Batzordeko presidenteari dagokie hurrengo pausoak ematea, May gaur baita Bruselara joatekoa biekin batzartzeko.
ZEIN DA ARAZOA?
Madrilek salatu duenez, Mayk eta haren ministroek estatu kideek baino lehenago aztertu ahal izan zuten brexit-aren akordioa, eta, beraz, moldaketak egiteko aukera izan zuten. Horren ondorio izan zen, Espainiako Gobernuaren arabera, «gauetik egunera» itunean «agertu» den 184. artikulua. Honela dio: «Etorkizuneko harremana zehaztuko duten akordioak negoziatzeko, beharrezkoak diren neurriak hartzeko ahalik eta esfortzu handiena egingo dute Batasunak eta Erresuma Batuak, eta akordio horiek berresteko beharrezkoak diren prozedurak gauzatuko dituzte».
Esaldi hori, Espainiako Gobernuaren zerbitzu juridikoen arabera, ez da «argia», ez da «zehatza», eta bide ematen du hainbat interpretazio egiteko. Labur esanda, argudiatu dute Espainiak galdu egingo lukeela eremu horren etorkizunaz duen azken hitza.
Izan ere, Gibraltarren auzian beto eskubidea eta azken hitza izateko aukera eman zion Espainiari Europar Kontseiluak, joan den urteko apirilaren amaieran adosturiko gidalerroetan, baina soilik negoziazioen une batean: dokumentu horretako 24. artikuluaren arabera, Erresuma Batua EBtik atera ostean —2019 martxoaren 30etik aurrera—, «Bruselaren eta Londresen arteko akordiorik ezingo da aplikatu Gibraltarko lurraldean, Espainiako Erreinuaren eta Erresuma Batuaren arteko akordiorik izan gabe». Alegia, Mayk, agintean jarraitzen badu, lehenik Bruselarekin eta ondoren Madrilekin adostu beharko lukeela etorkizuneko harremanak eraginik izango ote duen Gibraltarren, eta zer-nolako eragina izango duen.
Sanchez arazo horretaz aritu zen, hain justu, iragan asteazkenean: «Espainiak Erresuma Batuarekin negoziatzeko duen gaitasuna zalantzan jartzen duten elementuak aurkitu ditugu 184. artikuluan».
ZER NAHI DU MADRILEK?
Espainiako Gobernuarentzat, beraz, gakoa da artikulu hori aldatzea, edo beste modu batean argi eta garbi zehaztea iazko apirilean hitzemandakoa. Horrez gain, Madrilek eskatu du asteon etorkizuneko harremanaz adosturiko testuan ere Gibraltarren auzia aipatzea, baina Bruselan ez dira bi testuen edukia aldatzearen aldekoak, hilabete luzeak behar izan baitituzte Londresekin ados jartzeko.
Gainera, 184.aren kasuan, Europako Batzordeak kontrako iritzia du, eta asteon argudiatu du, bere azterketak eta txostenak oinarri hartuta, artikulu horrek ez duela «ezer» aldatzen, Espainiak baduela hitzemandako betoa.
SANCHEZEN «BETOA»
Zalantza horietan oinarrituta, Espainiako presidenteak asteon ohartarazi du, behin eta berriz, biharko goi bileran betoa ezarriko diela brexit-aren akordioari, eta herenegun EBren eta Erresuma Batuaren etorkizuneko harremanaren inguruan adosturiko Adierazpen Politikoa-ri.
Ordea, badirudi borroka dialektikoan oinarritu duela aldaketak lortzeko estrategia; izan ere, igandeko «beto» hori, berez, ez da beto bat, eta bi testuak estatu kide baten edo gehiagoren baiezkorik gabe onartzeko aukera izango dute. Arazoa zera da: brexit-aren hizketak oinarri batean iragan direla, 27 estatu kideen arteko batasunean eta ahobatezkotasunean, eta Europar Kontseiluetan erabakiak aho batez hartzen direla.
Beraz, bi testuak Espainiaren babesik gabe onartuko balira, Europako Parlamentuak eta Erresuma Batuko Komunen Ganberak izango lukete hurrengo hitza, eta, bi ganberek baiezkoa emango baliete, testuak estatu kideetara itzuliko lirateke. Orduan, 27en Atzerri ministroek eman beharko liokete behin betiko baiezkoa, eta, kasu horretan ere, babesak ez du aho batezkoa behar: gutxienez 20ren aldeko botoarekin nahikoa da.
Hala ere, arriskutsua bada estatu kide baten babesik gabe aurrera egitea: bi testuak Espainiaren baiezkorik gabe onartuko balira, horrek beste krisi politiko bat eragingo luke EBn, baita aurreikusten zailak diren ondorioak ere. Izan ere, etorkizunean Erresuma Batuarekin negoziatu beharko dituzten akordioak aho batez adostu beharko dira, eta, kasu horretan bai, Espainiak izango luke akordioei betoa jartzeko aukera—baita gainontzeko estatu kideek ere—.
Gero, gainera, parlamentu nazionalen eta, kasu batzuetan, erkidegoetakoen babesa ere beharko lukete itun horiek.
