Baxoa erdi hutsik

Atzo argitaratu ziren aurtengo baxoaren emaitzak. Ipar Euskal Herriko ehunka ikaslerentzat, batzuetan lorpena justu-justu, besteetan aipamena, bigarren aukerako azterketa edo gutxiengo batentzat ondoko urtean berriz aurkeztu beharko. Bernat Etxepare lizeoko ikasleentzat, eskolatze osoa euskaraz egin ondoren, azterketa frantsesez egitea inposatu zaie aurten ere. Horrek suposatzen duen zailtasun gehigarriaz gain, hein batean euskarazko irakaskuntzaren normalizazioari mugak ezartzea ere bada. Nola ulertu bestela?

Duela zenbait hilabete alaba ikastolan hastearekin batera, ikastolako gurasoen komunitatean sartu ginen eta, horrekin batera, munduaren beste aldea deskubritu. %100ean erdalduna den familia batean sortua izaki, badakit zenbat zor diodan ikastolari. Haurtzaroan ez dut sekula inguru hurbilean euskaraz elekatzeko aukerarik izan, ez gurasoekin, ez auzoko beste haurrekin, ez amatxi-aitatxi, ttantta-otto, kusi edo bestelako senitartekoekin. Arrebarekin, %100ean Seaskako produktuak gira, gurasoen hautuari esker ikastolak transmititu digulako familiak eman ezin zuena.

80ko hamarkadan, euskararen inguruko dinamikak ez zuen gaurko atxikimendua. Baina hartara iritsi bagara, historia hurbilean bidea urratu duten belaunaldiak izan direlako da. Baimenik itxoin gabe sortu ziren lehen ikastolak, eta ondotik etorri zen legeztatzea. Prestigioa itxoin gabe hasi ziren euskaraz irakasten, eta ondotik etorri zen aitorpena. Ikasleak hautagaitza librean aurkezten hasi ziren baxoaren azterketetara, eta ondotik iritsi zen Etxepare lizeoa sailkapenen gorenera.

Barnetik ikusita, Ipar Euskal Herriko ikastolak hamaika eztabaidatan ihartuak ikusten dira. Baina goratasun pixka bat hartu eta zenbat aldaketaren motor izan diren oroitzeak ere on egiten du. Noiztenka behintzat. Oporretara joan aitzin. Eskerrak hamarkada hauetan motorra ibilarazi duten erregai izan diren oroei.