Abeltzaintza industriala: gutxi batzuen onura, ingurumenaren kalte

Alberto Garzon Espainiako Gobernuko Kontsumo ministroak azkenaldian egindako adierazpenek, makrogranjak kritikatuz eta abeltzaintza estentsiboa defendatuz, nekazaritzako elikagaien ereduak klima-aldaketaren, kutsaduraren eta animalien tratu txarren aurkako borrokan dituen eraginei buruzko eztabaida sozial beharrezkoa bezain premiazkoa ireki eta elikatu dute. Baita Europako Itun Berdea betetzeari buruz ere, 2030erako metano-isuriak %30 murrizteko duela gutxi hartutako konpromisoarekin, edo Biodibertsitaterako eta Baserritik Mahairako estrategiekin, 2030 Agendarekin, Garapen Iraunkorrerako Helburuekin eta Parisko Klimaren Akordioarekin.

Abeltzaintza industriala eta bere ingurumen eta gizarte inpaktuak etengabe hazi dira azken urteotan, abeltzaintza estentsiboa eta landa mundua laguntza faltagatik eta prezioen lehia bidegabeagatik ahuldu diren bitartean. Horregatik, Amigos de la Tierra, Ekologistak Martxan, Greenpeace, SEO/BirdLife eta WWFk erabat arbuiatzen dute abeltzaintza eredu industriala, eta Garzon ministroaren hitzak ingurumenaren eta osasun publikoaren arloko egungo zientziarekin koherenteak direla uste dute, eta sinesgarritasun handieneko nazioarteko erakundeek bermatzen dituztela, hala nola IPCC, IPBES edo OMEk.

Erakunde ekologistek eskatzen dute diskurtso hori politika zehatz bihur dadila, Espainiako abeltzaintza industrialaren desagerpena eta abeltzaintza intentsiboaren murrizketarekin batera. Errealitate eztabaidaezina da abeltzaintza industriala —batez ere txerri eta hegaztiena, eta, neurri txikiagoan, behiena— azkar handitzen ari dela, ustiategi txikien eta sektoreko enpleguaren kopuruak behera egiten duen bitartean, eta horrek agerian uzten du ustiategi horien areagotzea eta industrializazioa. Kasu askotan, nekazaritzaren eta merkatuen eraginez, abeltzainek ustiategiak areagotu behar izaten dituzte, biziraun ahal izateko.

Abeltzaintza eredu industriala ingurumen eta gizarte inpaktu ugariren erantzulea da: baso-soiltzea; biodibertsitatea suntsitzea eta pentsutarako soja ekoizten den urrutiko eremuetan populazioak nahitaez lekualdatzea; gure lurraldeetan uren, lurzoruen eta airearen kutsadura; klima-aldaketari laguntzea; edateko ura eskuratzeko giza eskubideen urraketa; makroustiategi horiek dauden landa-eremuen despopulatzea; eta gehiegizko harakinen ondoriozko osasun-arazoak.

Bestalde, abeltzaintza estentsiboak karbono-hustubideko larreak babesten laguntzen du, baso-suteei aurre egiten die eta paisaia paregabe eta babestuak sortzen ditu, dehesak kasu. Desagertzeko arriskuan dauden tokiko arrazen gordailua da, gure herrietan enplegua sortzen du, landa-eremuetan biztanleak finkatzen ditu, elikagai iraunkorrez eta kalitatezkoez hornitzen ditu, elikadura-subiranotasunari laguntzen dio eta zelaia eta hiria berriz lotzen ditu, zaintzen dituen paisaien eta kulturaren bidez.

Testuinguru horretan, Amigos de la Tierra, Ekologistak Martxan, Greenpeace, SEO/BirdLife eta WWFk uste dute Espainiako Gobernuak, adierazpenak egiteaz edo abeltzaintzako ekoizpen-ereduaren inguruko gizarte-eztabaidaren erabilera alderdikoiaren jokoan sartzeaz gain, bat etorri behar duela nazioarteko lege-esparruekin, eta lau neurri bultzatu behar dituela:

1. Edozein proiektu berriri edo abeltzaintza industrialeko ustiategiak handitzeari edo izapidetzen ari direnei berehala luzamendua ematea.

2. Elkarrizketa soziala ezartzea abeltzaintza-sektore estentsiboaren eta gizarte zibilaren partaidetzarekin, sektorea eraldatzeko estrategia diseinatzeko; horrela, pixkanaka murrizten joango da abeltzaintza industriala, erabat desagertu arte, eta bere kanpo-eragin negatiboak sartuko ditu fiskalitatean. Abeltzaintza estentsiboaren aldeko trantsizio hori COVID osteko berreskuratze-funtsak eta etorkizuneko NPB aprobetxatuz lagundu daiteke eta lagundu behar du.

3. Araudi, merkataritza (etiketatze esplizitua) eta zerga esparruak garatzea, politika eta merkatuetan abeltzaintza estentsiboa bereiztea eta laguntzea ahalbidetuko duena.

4. Estatuko estrategia bat onartzea abeltzaintza estentsiboari laguntzeko, sektorearen etorkizuna ziurtatuko duena eta aurre egiten dien oztopoak ezabatuko dituena, merkatuaren lehiakortasuna hobetuz eredu estentsiboei zergak arinduz, gizarte osoaren ongizateari egiten dion ekarpenagatik.