«Elkarrekin ez aurkeztea erabaki txarra izango da luzera begira»

Neus Lloverasek (Vilanova i la Geltru, Bartzelona, 1963) artista izan nahi zuen, eta politikagintzan dihardu —AMIko presidente eta sorterriko alkate ere bada (PDECat)—, artisten irudimena ezinbestekoa den prozesu baten lehen lerroan. Bruselatik iritsi berritan hitz egin du BERRIArekin, telefonoz, eta presaka dabil, bi egunetan eginbeharrak pilatu baitzaizkio. Patxadaz hitz egiten du, hala ere, eta umorez, gertaera larrienak erlatibizatzeko gaitasunez. Carles Puigdemont presidentearekin eta gobernukideekin egon da Bruselan, eta «indarberrituta» itzuli da, lanerako gogoz ikusi ditu eta. «Une zail honetan horixe behar dugu: indarra, jendeak ez dezan animoa gal».

Zer dela-eta sartu zara horrelako saltsetan? Ez al zen hobea izango aitaren bideari jarraituz musikari izatea? [Joan Lloveras tenorra zuen aita].

[Kar, kar]. Bai, bai, egia esan bai, eta, gainera, hori izan nahi nuen umetan eta gaztetan: artista. Batxilergoa amaitu nuenean, Arte Ederretan eman nuen izena, baina, azkenean, enpresa batean finantza presidente hasi nintzen. Enpresa Administrazioa ikasi nuen, baina alkate ohi batekin [Esteve Orriols] topo egin nuen behin kalean, eta kexatu nintzaion Vilanovan gauza asko ez zeudelako ongi, eta hark esan zidan: «Ez zaitez kexatu horrenbeste, eta inplika zaitez».Ustekabekoa izan da politikan aritzea, baina horixe egin nuen 2011n: alkatetzara aurkeztu. Artista izan nahi nuen, eta begira non nagoen: zirkuan. Egia esan, asko lagundu dit artista puntu bat izateak. Iruditzen zait ona dela irudimena eta gauzak hainbat modutara ikusteko abilezia izatea. Ariketa hori askotan egin behar izan dugu.

Zirkua aipatu duzula, zirku erromatarraren antza du batzuetan.Kontseilariak, Jordi Sanchez eta Jordi Cuixart kartzelan, eta Carme Forcadell eta Mahaiko kideak, aske baina oraingoz. Zer deritzozu Auzitegi Nazionalaren eta Gorenaren bideari?

Carme Forcadell ez da espetxera joan, baina auziak hor jarraitzen du, eta autoa beldurgarria da. Gainera, umiliazio moduko bat izan da; emandako argudioekjustiziarekin zerikusi gutxi dute, eta Auzitegi Nazionala egiten ari denak ez du izenik. Baina Espainiako Gobernuaren estrategiari erantzuten diote: beraiek nahi duten bezalakoa ez bazara, azpiratuta konpondu nahi dute dena.

Hurrengoak izan zaitezketela uste duzue? Nola dago 700 alkateen kontrako auzibidea?

Geldituta dagoela dirudi. 700 alkateetatik 60-70i dei egin zieten deklaratzera. Paraleloki, [Miqel] Buchek eta nik neuk kereila bat dugu, borondate politikoaren adierazpen batengatik. Ez dauka izaera exekutiborik. Kereila bere bidea egiten ari da, baina ez dakigu nola joango den.

Beldur zara?

Ez naiz beldur, ez dudalako ezer txarrik egin, baina ikusita hori ez dela ezertarako bermea, ba, kezka bai, gu ere espetxera gaitzaketelako. Baina kontzientzia oso lasai daukat.

Bruselan izan berri zara Carles Puigdemontekin, alkateen agerraldian. Zer moduz daude?

Bidaia ez zegoen pentsatua Puigdemontekin eta kontseilariekin egoteko. Auzia udal ikuspegitik nazioartekotzea zen helburua. Baina jakin zutenean bagindoazela, agertu nahi izan zuten. Lanerako gogo handia duen presidente batekin egin genuen topo, aurrera egiteko gogoz. Esan ziguten egunero harreman asko egiten ari direla, komunikabideetan izugarrizko lana ere bai... eta oso animatuak daudela, konturatu direlako entzuten dituztela. Inpresio oso ona jaso genuen. Indarberrituta etorri nintzen.

Puigdemont zure aurreko presidentea izan zen AMI elkartean. Aspaldiko ezaguna duzu.

Eta laguna. Elkarrekin lan egitea egokitu zaigu, baina AMIn baino gehiago beste eremu batzuetan, eta azkenaldian izugarri, gobernuak eta udalek batera joan behar eta. Dena den, berarekin lan egitea plazer bat da. Bizkorra da oso, kultua, serioa eta langilea. Eta ideiak oso argi dauzka. Zerbait proposatzen duenean, amaiera arte egiten du. Duintasuna oso garrantzitsua da harentzat, eta koherentzia.

Esan berri du egitura eraikia duela atzerritik lan egiteko. Zertan oinarritzen da erbesteko gobernua?

Ez dut nahikoa informaziorik ezer esateko. Ikusi dudana da egunero lan egiten dutela, eta ez dutela beren kargua utzi. Jarraitu dutela erbestetik lanean.

Ez da denbora asko igaro independentzia deklaraziotik, besterik dirudien arren, eta orain dagoena 155etik eratorritako gobernua da.

Ez da inondik inora irtenbidea Katalunian bizi dugunarentzat. Urte asko daramatzagu moduak bilatzen Kataluniak lekua izan dezan Espainiaren barruan, baina, azkenean, ez dugu independentzia aldarrikatzea beste aukerarik izan. Uste dut Espainiako Estatuaren aldetik ez dela inolako borondaterik negoziatzeko, akordio puntuak bilatzeko, eta horrek eraman gaitu orain atzera egitea oso zaila den egoera batera. Niretzat, irtenbidea da esertzea, hitz egiteko, hitz egiteko, eta hitz egiteko, irtenbide hitzartu bat bilatzeko.

Erreferendumera arteko bideak oso pentsatua zirudien, arazoei aurre egiteko hamaika era zenituztela, baina independentzia deklaraziora iristean, atzera eta aurrera asko egon dira. Hasteko, zergatik eten zuen Puigdemontek deklaratu ez zen deklarazioa?

Bueno, une horretan elkarrizketarako hari bat zegoen, eta hori dela-eta eten zuen, denbora hartu, eta elkarrizketa bultzatu ahal izateko.

Zein zen hari hori?

Ez dagokit niri galdera horri erantzutea.

Denborak aurrera egin, eta deklarazioa azkenean bai, bazetorrela zirudienean, bezperan hauteskundeetara deituko zuela esan zuen. Traidoretzat hartu zuten askok, eta zuk zeuk ez zenuen ondo hartu jokaldia.

Nik txio bat egin nuen esateko ez nintzela erabaki horren iritzi berekoa, ez nuela uste estrategia ona zenik, baina edonola ere entzungo nituela Puigdemonten argudioak. Beste batzuk drastikoagoak izan ziren. Erabakia pertsonala zela esan zigun, uste zuelako ezin zela arriskurik hartu 155a aplika zezaten, baina bermerik ez zeukan, eta ezin genuen ulertu, hauteskundeak izanda ere berdin-berdin aplikatuko zuelako Madrilek 155a.

Gobernua hausteko arriskuan egon zen orduan.

Desadostasunak egon ziren, noski, eta presio handia. Azkenean, independentzia deklaratu zen. Izan ere, guretzat garrantzitsua zen presente izatea mugimendu hau ez dela politikariena, herritarrena baizik. Behetik gora doan mugimendua da. Legebiltzarrak zin egin zuen erreferendumaren ondoren independentzia aldarrikatuko zuela baiezkoa ateraz gero, eta, beraz, legebiltzarrak hori egin behar zuen.

Iñigo Urkullu lehendakariaren bitartekaritza egon zen.

Hori esan didate, baina ezin dut esan hala izan zenik.

Zer iruditzen zaizu EAJ izaten ari den jarrera Kataluniarekiko?

Gustatuko litzaiguke ahalik eta konpromisorik handiena izatea denen aldetik. Uler eta lagun gaitzatela. Euskal Herrian aliatuak izatea garrantzitsua litzateke. Beti egon da lotura handia bi herrien artean, eta gustatuko litzaiguke gehiago ulertuko baligute, Euskal Herriko babesa gehiago sentitzea. Katalunian beti egon da sentsibilizazio handia Euskal Herrian egiten diren aldarrikapenekiko. Gauza asko partekatzen ditugu, aldarrikapenak, eta nahi duguna izateko eskubidea.

155az gaindi, zein urrats egingodituzue errepublikarako bidean, zuen kasuan, udaletatik?

Herriak dira estatuen oinarriak. Errepublikarako bidean egokitzapen tarte bat dago, eta uste dut herritarrok zeresan handia dugula estatu berriak nolakoa izan behar duen erabakitzerakoan. Udaletan badakigu jendea nolakoa den, eta, gainera, trantsizio garaietan udalak dira egonkortasuna berma dezaketen estatu egiturak. AMIren bidez, udalen sare sendoa dugu, estrategia batua. Gobernuaren ondoan egon gara, instituzioekin lan egin dugu, baina, batez ere, jendearen kezkak ulertzeko daukagun gertutasuna da gure ekarpenik handiena.

Errepublikaren gobernua, ordea, paperean geratu da. Non dago prozesu konstituziogilea?

Tira, prozesu konstituziogilean estatu bat sortzeko urratsak egitearekin batera, paraleloan, herri normal batean, elkarrizketa egon behar luke deskonektatzea erabaki duzun herriarekin. Baina kasu honetan nola egiten da hori? Prozesua hor dago, baina egiteko elkarrizketa egon behar du.

155aren bozen atarian egonik, ezohiko hauteskunde batzuetan alegia, ezin izan duzue hitzartu, oraingoz, zerrenda bakarra. Zergatik ez? Zer gertatu da?

Ni oso etsita nago erabakiagatik. Orain zerrenda bakarra behar da, ez direlako hauteskunde autonomiko arrunt batzuk, eta, beraz, independentista guztiok elkarrekin joan beharko genuke, baina badirudi hori ez dela posible. Ate batzuk zabalik utzi dituzte saiakeraren bat egiteko, baina ez dauka itxura onik, eta uste dut okertu egin garela. Gehiago saiatu beharko genuke.

Alderdien interesak gailendu dira? Alde horretatik, ERCk dauka dena irabazteko.

Ez dut inorengan jarriko errua, baina alderdien interesak gailendu dira argi eta garbi, ez dugulako ezer irabaziko nor bere aldetik joanda. Une honetan alderdi interesak gailentzea egin genezakeen gauzarik okerrena da.

PDECat da, inkesten arabera, beherakada handiena izango duen alderdia.

Inkestak inkestak dira, eta, gainera, nik ez diot alderdiari begiratu nahi une honetan, eta benetan esaten dut. Ez da garrantzitsua igotzea edo jaistea. Garrantzitsuena da independentismoa igo egiten dela ikustea. Elkarrekin bagoaz, hobeto egingo dugu. Kanpainan batak bestearengandik bereizi beharko dugu botoa eskatzerakoan? Nola egingo dugu hori? Positiboan hitz egin beharko genuke soilik. Bloke osoaren proiektuaz, eta hori zerrenda ezberdinduetan ez da lortzen. Elkarrekin ez aurkeztea erabaki txarra izango da luzera begira.

Prozesuak alderdi guztiak ukitu ditu, batzuk beste batzuk baino gehiago. Zuek PSCrekin gobernatzen duzue Vilanovan. Nola ikusten dituzu sozialistak?

PSC pixkanaka husten ari da, PSOEren linearekin bat egin duelako, eta Katalunian hori ulertzea oso zaila da. PSC oso katalanista zen garai batean, eta orain oso urrun ikusten dugu katalanismo hartatik. Udalean, berriz, oso ezberdinak dira. Ongi moldatzen gara, udal programa bat hitzartuta daukagu, eta aurrera eramaten ari gara arazorik gabe, baina, gai nazionaletan, nork bere aldetik jotzen eta bozkatzen du.

Comukoek ere saltsa ederra dute. Baina posizionatzera behartu ditu prozesuak.

Alderdi berriak eta oso pluralak dira, eta arazo bat dute: haietako batzuk independentistak direla. Uste dut definitze prozesu batean daudela oraindik. Adibide argia da Ada Colau Bartzelonako alkatearena. Orain arte halako anbiguotasun bat mantendu du, baina ezingo du hori egin beti. Eta, beraz, definitu behar horretan ezberdintasun asko utziko dituzte agerian.

Zer gertatuko da abenduaren 21ean? Eta hurrengo egunean?

Nire kezkarik handiena da jendearen ilusioa zapuztea. Jendeak lan asko egin du. Eta? Zer egingo dugu orain? Jendeak ilusioari eusten dio, baina pixka bat hustuta dago, ez dakielako zeri lotu, ziurgabea delako egoera, eta ziurgabetasunak etsipena sortzen du. Etengabe hasierarako puntura heltzen ari garela pentsatzen hasia da, eta hori ez da ona. Jendeak ez du betikora itzuli nahi. Bidea ez dago argi, eta tristura handia dago jendea kartzelan dagoelako ere, baina garrantzitsuena da jendea ez dagoela amorrarazita, eta argi dago erresistentzia baketsua izango dela. Kezkatzen nau Espainiako presidentearen jarrerak ere. Bozetako emaitza gustatzen ez bazaie, ez dirudi errespetatuko dutenik.

Uste duzu hauteskundeok balioko dutela erreferendum hitzartu bat egitearen aldeko presioak indartzeko? Independentziak irabazten badu, noski.

Hala izan behar luke. Horregatik dago presidentea Belgikan. Hemen geratu eta kartzelan sartu izan balute, ekintzok geldirik egongo lirateke. Nazioartekotzen ari da auzia, eta ea behingoagatik Europako auzitzat hartzen duten.