Lur arraroak, energia trantsiziorako ezinbesteko osagaiak

Lur arraroen multzoko mineralak ekonomia berdearen eta komunikazio teknologia berrien garapenaren lehengai nagusiak dira.

Ikusi gehiago: Lehengaien kluba, Txinaren monopolioa amaitzeko

Zer dira lehengai kritikoak?

Industriarentzat ezinbestekoak diren 27 lehengai. EBk dio arreta berezia behar dutela, hornidura arazoek ekarriko luketen arrisku ekonomikoagatik. Material horiek funtsezkoak dira tradizio handiko industrian batzuetan, metalgintzan esaterako. Eta funtsezkoak dira teknologia berrietan. Zerrenda horretan daude 26 lehengai: adibidez, litioa, kobaltoa, nikela eta titanioa. Baita lur arraroak deiturikoak ere.

Zer dira lur arraroak?

Lur arraroena hamazazpi elementu kimikoz osatutako talde bat da: eskandioa, itrioa, eta lantanidoen taldeko hamabostak. Ez dira lurrak, baina hala deitzen zaie lurrazalean beste elementu batzuekin nahastuta agertzen direlako, ezohikoak diren mineraletan, eta bereizteko edo prozesatzeko oso zailak direlako.

Zertarako erabiltzen dira lur arraroak?

Aplikazio aukera zabala dute metalgintzan —aleazio bereziak egiteko—, industria kimikoan, autogintzan, elektronikan... Funtsezkoak dira teknologia berrietan. Itrioa LED pantailak eta laserrak fabrikatzeko erabiltzen dute; lantanoa, baterietan, katalizatzaileetan eta beira optikoetan. Neodimioa da motor elektrikoetarako eta turbina eolikoetarako imanen elementurik garrantzitsuena. Gainera, praseodimioa, europioa, gadolinioa, disprosioa eta gisa horretako beste elementu batzuk ere oinarrizkoak dira hainbat aplikazio teknologikotan.

Non daude erreserba handienak?

Erreserbak eta produkzioa bereizi behar dira. Bruselak zehaztutako 27 lehengai kritikoetatik hemeretzitan, Txina da munduko ekoizlerik handiena. Lurralde askotatik lortzen ditu lehengai horiek, eta hark prozesatzen ditu gero, Europan eta beste leku askotan saltzeko. Lur arraroei dagokienez, adibidez, hark du munduko produkzioaren %86. Gainera, erreserba handia ere badu: munduko %44. Erreserba garrantzitsuak dituzten beste herrialde batzuk daude: Vietnam, Brasil, Errusia, AEBak, Australia eta India. Europako Batzordeak kalkulatu du lehengai kritikoen erreserba ugari daudela esplotatu gabe, Afrikan bereziki, eta Europan ere horien bilaketa bultzatu behar dela dio. Adibidez, Europan, uste da Suediak izan dezakeela lur arraroen erreserba handiena, herrialdearen iparraldean; hala jakinarazi zuen LKAB meatze konpainiak urtarrilean.

EBk zenbateko menpekotasuna du inportazioekiko?

27 lehengai kritikoetatik hamalautan, %100eko menpekotasuna du, eta beste bostetan, %80tik gorakoa. Metaletan, %75 eta %100 artekoa da. Lur arraroen %98 Txinatik datoz. Behar duen boratoaren %98 Turkiatik ekartzen du —beiraren industrian funtsezkoa da boratoa, eta nekazaritzako ongarrietarako—. Hegoafrikatik dator platinoaren eta platinoaren taldeko metalen %70 eta %90 artean: iridioa, rodioa eta errutenioa —bereziki katalizatzaile kimikoak egitekoa erabiltzen dira—. Metalezko aleazioetan funtsezkoak diren litioa eta niobioa Txiletik eta Brasildik ekartzen ditu, %78 eta %85 hurrenez hurren. Fosforoaren %71 Kazakhstandik lortzen du —industria kimikorako eta armagintzarako—. Aldiz, Europatik bertatik eskuratzen du siderurgian erabiltzen den hafnio eta estrontzio ia guztia.

Ikusi gehiago: Europako Batzordeak epe luzeko kontratuekin merkatu nahi du argindarra