Geneak sobran

Gene baten funtzioa zein den argitzeko, laborategian sortutako Knock-Out edo KO saguak sortu eta aztertu ohi dituzte ikertzaileek. Eredu horietan, mutazio inaktibatzaileen bitartez ezabatzen dituzte aztergai diren genearen kopia biak (ama eta aitarengandik jasotakoak), eta genearen gabeziaren ondorioak ikertu. Beste zenbait kasutan, gaixotasun heredagarriak dituzten pertsonen azterketa genetikoek azaleratzen dute mutazioek kaltetutako generen bat, eta KO naturalak diren pertsona horiek ere ezabatutako genearen funtzioa erakusten digute.

Gure 20.000 geneak ulertzeko bide luzea geratzen da oraindik, eta azkenaldian, DNA sekuentziazioaren prezio baxuek bultzatuta, populazioen genomak era masiboan aztertzeari ekin diote zientzialariek, KO berrien bila. Iaz, ehun milatik gora islandiarren genomak behatu eta pertsonen %8 generen batean KO direla ondorioztatu zuten, kopia biak mutatuak dituztelako. Finlandiako 36.000 pertsonarekin egindako antzeko beste ikerketa batek, gainera, gaixotasun larrien erantzule diren geneen KO pertsonak ere aurkitu zituen, Fanconi anemia heredagarriaren FANCM genearena kasurako, baina gaixotasunaren zantzurik gabe. FANCM genea ezabatzeak ondoriorik ez baitu, agian bere funtzioa genomaren beste gene batek bete dezakeelako. Orokorrean, edozein pertsonak berrehun generen kopia bat eta hogei generen kopia biak kaltetuak dituela kalkulatzen da. Harrigarria bada ere, hogei generen KO izateak ez du ondorio nabarmenik osasunean, gene asko sobran daudela iradokiz. Odolkidetasunak gene baten bi kopia mutatuak heredatzeko (eta gaixotasun genetikoak pairatzeko) aukerak handitzen dituela kontuan hartuta, Ingalaterran bizi den pakistandar jatorriko populazio endogamikoa aztertu dute aurten, KO ehiza horretan. Beharrezkoak ez diruditen 781 gene aurkitu dituzte, eta horien artean, adibidez, saguan ezabatuz gero antzutasuna eragiten duen PRDM9 genearen bi kopiak kaltetuta zeuzkan ama osasuntsu bat! Neutroak ez ezik, onuragarriak diren gene inaktibazioak ere badira, eta horietan oinarritutako botika berrien ituak egon daitezke. Adibidez, PCSK9 kopia bat mutatua dutenek kolesterol maila baxua dutela jakiteak gene hori blokeatzen duen farmako berria merkatura bidean ipini du, hiperkolesterolemia arrunta tratatzeko. Laster argitaratuko da KO pertsonengan identifikatutako gene ez-nahitaezkoen katalogoa. Datu base horrek, gure genoma eta biologia ulertzeko gako interesgarriak emateaz gain, osasunerako lagungarria izango den informazioa ere ekarriko duela espero da.