VATIKANOA

Hizkuntzak: latin (ofiziala Egoitza Santuan); italiera (ofiziala Vatikano Hiriko Estatuan). 'De facto', hizkuntza hauek erabiltzen dira: italiera, alemana, ingelesa, espainiera, frantsesa, portugesa. Guardia Suitzarraren mintzaira ofiziala alemana da.
Biztanleak: 500 lagun (NBE, 2012). Italiar, suitzar eta beste.
Erlijioak: katoliko.

aita santu, aita saindu. Eliza katolikoaren burua. Ez erabili Eliza anglikanoaren edo ortodoxoaren burua izendatzeko: anglikanoek Canterburyko artzapezpikua dute, eta ortodoxoek, patriarka.

aita santua baino santuago. (es: 'más papista que el papa'; fr: 'plus royaliste que le roi).

aita santuen izenak. Adeodato, Adrian, Agapeto, Agaton, Alexandro, Anastasio, Anizeto, Antero, Benedikto, Bonifazio, Damaso, Dionisio, Dono, Eleuterio, Erroman, Eugenio, Eusebio, Eutikiano, Evaristo, Eztebe, Fabian, Felix, Formoso, Frantzisko, Gelasio, Gregorio, Higino, Hilario, Honorio, Hormisdas, Inozentzio, Joan / Joanes, Joan Paulo, Julio, Kaio, Kalisto, Klemente, Kleto, Konon, Konstantino, Kornelio, Lando, Leon, Liberio, Lino, Luzio, Marino, Marko, Martin, Martzelino, Martzelo, Melkiades, Nikolas, Paskoal, Paulo, Pelagio, Petri, Pio, Pontziano, Sabiniano, Sergio, Severino, Silvestre, Simako, Sinplizio, Sirizio, Sisinio, Sisto, Sotero, Telesforo, Teodoro, Urbano, Valentin, Vigilio, Viktor, Vitaliano, Zakarias, Zeferino, Zelestino, Zosimo.

Andre Maria Nagusiaren basilika. Erromako basilika (it: Santa Maria Maggiore; es: santa María la Mayor; fr: Sainte-Marie-Majeure).

apaiz. Eliza katolikoan, meza emateko eskumena duen gizona. Protestanteei buruz mintzatuz, hobe 'artzain'.

arrantzalearen eraztun. Aita santu izendatu berriari ematen zaion eraztuna. Latinez, 'sigillum piscatoris'.

aulkia hutsik. Eliza katolikoan, aita santurik ez dagoen aldia edo denbora. Latinez, 'sede vacante' ('sedes vacans' esamoldearen ablatibo absolutua). Kontuz esaldian jostean. Modu ofizialean, 20:00etan hasiko da aulkia hutsik egongo den denbora, Vatikanoak estatubururik gabe pasatuko duen tartea.

badugu aita santua. Latinez, 'habemus papam'.

Done Petri basilika, Done Petri plaza (San Pedro*).

Egoitza Santua, -a. (es: Santa Sede; fr: Saint-Siège; en: Holy See).

Eliza anglikanoa, Eliza katolikoa, Eliza ortodoxoa.

Erromako apezpiku edo Erromako gotzain. Eliza katolikoan, aita santua.

Frantzisko aita santua.

fumata. Aita santua aukeratu duten edo ez adierazteko seinalea. 'Fumata' zuria. 'Fumata' beltza.

gotzaindegi 1 (gotzaitegi*). Egoitza.

gotzaindegi 2 (gotzaitegi*). Elizbarruti bati dagokion erakundea.

gotzaingo. Gotzainaren kargua eta jarduera.

gotzaintza. Gotzainaren kargua eta jarduera.

Guardia Suitzarra, -a. Vatikanoko indar militarra.

kamerlengo (kamarlengo*).

Kapera Sistinoa, -a; Sistoren kapera (Sixtino*, Sixtina*, Sixtotar Kapera*, Sistotar Kapera*). Sisto IV.aren kapera.

kardinal, kardinalgo (kardinale*).

kardinalen kolegio.

kardinal protodiakono. Aita santu hautatu berriaren izena jakinarazten duen kardinala.

konklabe.

kontzilio.

kuria. Eliza katolikoak Erroman duen hierarkia.

prefektu, prefektutza, prefektura. Erromatar Inperioko eta Eliza katolikoko kargudun bat da 'prefektu'; haiei dagokien kargua 'prefektutza' da; eta lurraldea, 'prefektura'. Zenbait herrialdetan, probintziari deitzen zaio 'prefektura'.

purpura.

tiara.

urbi et orbi (urbi et orbe*). Aita santuaren bedeinkazioa. Latinezko esapidea da.

Vatikanoko II. Kontzilioa, -a.