Gerra
ERRUSIA

Errusiako Federazioa
Herritar izena: errusiar.
Eremua: 17.102.200 km2.
Hiriburua: Mosku (moskutar).
Hiri nagusiak: San Petersburgo, Nizhni Novgorod, Novosibirsk, Jekaterinburg, Samara, Omsk, Txeliabinsk, Kazan, Ufa, Perm, Rostov Don, Volgograd.
Dirua: errublo errusiar.
Biztanleak: 144,6 milioi (2014). Errusiar (%79,8), tatar (%3,8), ukrainar (%2), baxkir (%1,2), txuvax (%1,1), txetxeniar (%0,9), armeniar (%0,8) eta beste hainbat (avar, azerbaijandar, bielorrusiar, txinatar, evenk, georgiar, alemaniar, ingux, inuit, kalmik, kareliar, kazakhstandar, korear, mariar...).
Erlijioak: errusiar ortodoxo nagusiki, musulman (sunita gehienbat), protestante, judu, katoliko, budista.
Jakingarriak: Hauek dira errepublika autonomoak: Adigea, Altai, Baxkortostan (lehen, Baxkiria), Buriatia, Dagestan, Inguxetia, Ipar Osetia-Alania, Kabardino-Balkaria, Kalmukia, Karatxai-Txerkesia, Karelia, Khakasia, Komi, Mari El (lehen, Mari), Mordovia, Sakha (lehen, Jakutia), Tatarstan (lehen, Tataria), Tuva, Txetxenia, Txuvaxia, Udmurtia. Horien datu zehatzak jakiteko, ikus banan-banan. Bederatzi lurralde autonomo ere badira: Altai, Kamtxatka, Khabarovsk, Krasnodar, Krasnoiarsk, Perm, Primorski, Stavropol eta Zabaikalski. Era berean, lau barruti autonomo dituzte: Txukotka (txuktxiera da hizkuntza ofiziala, errusierarekin batera), Khanty-Mansisk (khantiera eta mansiera dira hizkuntza ofizialak, errusierarekin batera), Nenetsia (nenetsera da hizkuntza ofiziala, errusierarekin batera) eta Jamalia-Nenetsia. Eta probintzia autonomo bat ere bai: Juduen Probintzia Autonomoa (yiddisha hizkuntza ofiziala da, errusierarekin batera). 2014ko martxoan, Krimea Ukrainatik bereizi eta Errusian sartu zen; gaur egun, Errusiako barruti federaletako bat da.
Transkripzioak: izen bereziak idazteko, ikus zirilikotik transkribatzeko taula. Errusiako zenbait hiriren izena berriki aldatu denez, batzuetan komeni da aurreko izena parentesi artean idaztea, argigarri.
lehen | orain |
---|---|
Andropov | Rybinsk |
Brezhnev | Naberezhnye Txelny |
Buriatos Aguinskoye / Aga-Bouriatie / Agin-Buryat Okrug | Aga-Buriatia |
Georgiu-Dej | Liski |
Gorki | Nizhni Novgorod |
Jekaterinodar | Krasnodar |
Kalinin | Tver |
Kirov | Viatka |
Kuibixev | Samara |
Königsberg | Kaliningrad |
Leningrad / Petrograd | San Petersburgo |
Molotov | Perm |
Novonikolaievsk | Novosibirsk |
Ordzhonikidze | Vladikavkaz |
Simbirsk | Ulianovsk |
Stalinsk | Novokuznetsk |
Sverdlovsk | Jekaterinburg |
Tsaritsyn / Stalingrad | Volgograd |
Txernenko | Xarypovo |
Txkalov | Orenburg |
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Arjangelsk / Arkhanguelsk | Arkhangelsk |
Astracan / Astrakan | Astrakhan |
Barnaoul | Barnaul |
Birobidjan | Birobidzhan |
Ekaterimburgo / Iekaterinbourg / Ekaterinbourg | Jekaterinburg |
Irkoutsk | Irkutsk |
Jabarovsk | Khabarovsk |
Kaliningrado | Kaliningrad |
Krasnoyarsk | Krasnoiarsk |
Naryan-Mar | Narian-Mar |
Novokouznetsk | Novokuznetsk |
Rostov del Don / Rostov-sur-le-Don / Rostov-on-Don | Rostov Don |
Ryazan | Riazan |
Salejard | Salekhard |
Sevastopol | Sebastopol |
Smolensko | Smolensk |
Sochi / Sotchi | Sotxi |
Tioumen / Tyumen | Tiumen |
Tolyatti | Togliatti |
Yaroslavl / Iaroslavl | Jaroslavl |
Yalta | Jalta |
Taimiria / Taymiria / Taymyr / Taymyria / Taïmyr / Taïmyrie | Taimyria |
UKRAINA

Herritar izena: ukrainar.
Eremua: 576.700 km2.
Hiriburua: Kiev (kievtar).
Hiri nagusiak: Kharkiv, Dnipropetrovsk, Odesa, Donetsk, Zaporizhia, Lviv, Kryvyi Rih, Mikolaiv.
Dirua: hrivnia.
Biztanleak: 43 milioi (2014). Ukrainar (%77,8), errusiar (%17,3), bielorrusiar (%0,6), moldoviar (%0,5), bulgariar (%0,4), hungariar (%0,3), errumaniar (%0,3), poloniar (%0,3) eta beste.
Erlijioak: kristau ortodoxoak dira nagusi (%44; talde batean baino gehiagotan banatuak daude). Ukrainako eliza katolikoa (%6), protestante, judu. Sinesgabe (%38).
Jakingarriak: Krimea Ukrainako errepublika autonomoa izan zen harik eta 2014ko martxoan Krimeako Errepublika aldarrikatu eta Errusiarekin bat egin zuen arte. Gaur egun, Krimeako Barruti Federala Errusiaren parte bat da. 2014az geroztik, gainera, gerra dute Donbass eskualdean, Donetsk-eko eta Luhansk-eko herri errepublikak aldarrikatu dituzten errusiazaleen eta Euromaidan mugimenduaren ondoren Ukrainan izandako gobernuen artean.
Transkripzioak: izen bereziak idazteko, ikus zirilikotik transkribatzeko taula. Ukrainerazko izenak hobetsiko ditugu, Kiev salbu.
errusieraz | ukraineraz |
---|---|
Belaia Txerkov | Bila Tserkva |
Beregovo | Berehove |
Dnieprodjerzinsk | Dniprodzerzhinsk |
Dniepropetrovsk | Dnipropetrovsk |
Gorlovka | Horlivka |
Ivano-Frankovsk | Ivano-Frankivsk |
Zhdanov | Mariupol |
Kharkov | Kharkiv |
Kiev | Kiiv |
Kommunarsk | Altxevsk |
Krementxug | Krementxuk |
Krivoi Rog | Kryvyi Rih |
Lvov, Lwow, Lemberg, Leopolis | Lviv |
Makeievka | Makiivka |
Mukatxevo | Mukatxeve |
Nikolaiev | Mikolaiv |
Rovno | Rivne |
Ternopol | Ternopil |
Txerkassi | Txerkasi |
Txernigov | Txernihiv |
Txernovtsi | Txernivtsi |
Vinnitsa | Vinnitsia |
Vladimir-Volinski | Volodimir-Volinski |
Voroxilovgrad | Luhansk |
Zaporojie | Zaporizhia |
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Budjak / Boudjak / Budzhak / Buchak | Bujak |
Chernobil / Chernobyl | Txernobyl |
Donets Basin | Donbass |
Halych / Halytch / Galitch | Halytx |
Jarkov / Jarkiv / Kharkov | Kharkiv |
Kamenets-Podolskii / Kamenets-Podolski | Kamianets-Podilsky |
Maryinka / Marjinka | Marinka |
Nikolaïev / Nikolayev | Mykolaiv |
Odessa | Odesa |
Podolie | Podolia |
Pokuttya / Pokuttia / Pocutie | Pokutia |
Rutenia Roja / Ruthénie rouge / Red Ruthenia | Rutenia Gorria, -a |
Ruthénie / Ruthenia | Rutenia |
Transcarpatia / Rutenia Transcarpática / Ucrania subcarpática / Transcarpat(h)ie / Ruthénie (sub)carpathique / Ukraine (sub)carpat(h)ique | Transkarpatia / Rutenia Transkarpatikoa, -a / Ukraina Subkarpatikoa, -a |
Uzhgorod / Oujhorod / Oujgorod / Ungwar | Uzhhorod |
Volhynie / Volhynia / Volynia | Volinia |
[sigla] MRBM. /eme-erre-be-eme/ irismen ertaineko misil balistikoa (1.000-2.500 kilometro).
[sigla] NATO. /nato/ Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea (OTAN*).
[sigla] RAF. /raf/ Erresuma Batuko Aire Armada.
[sigla] SRBM. /ese-erre-be-eme/ irismen laburreko misil balistikoa (1.000 kilometro artekoa).
[sigla] START. /estart/ Arma Estrategikoak Gutxitzeko Hizketaldiak.
[sigla] TNP* e. NPT, Arma Nuklearrak Ez Ugaltzeko Ituna.
aire eremu (aire espazio*, aireko espazio*).
aireko defentsa sistema (aire defentsa sistema*).
ametrailadora* e. metrailadore.
apuntatu 2. Arma batez keinatu, helburuari begira jarri. Burura apuntatu zion.
arma. Suntsipen handiko armak.
armada (ejertzitu*). Lurreko armada, itsas armada, aireko armada.
armamentu (armamendu*). Arma multzoa.
armategi 1. Armak gordetzeko tokia.
armistizio. Su etena, bake iraunkorra lortu aurrekoa.
delegaziozko gerra (proxy gerra*).
desarmatu, desarmatze (desarme*). Armagabetu, armagabetzea.
diana 1. Arlo militarrean, soldaduak jaikitzeko doinua.
ejertzito* e. armada. Lur(reko) armada, itsas(oko) armada, aire(ko) armada.
eremu debekatu. (es: zona de exclusión: fr: zone d'exclusion).
erreserbista. Armadako erreserbako kidea.
erretiratu 2. Gerra edo gudu batean, atzera egin.
espantsionismo, espantsionista.
Eurocorps. Azkar erantzuteko armada nazioartekoa, Europako Batasunaren eta NATOren zerbitzukoa.
fragata. Gaur egun, eskolta lanetarako gerraontzia.
gerla. Gerra. Ekialdeko hitza da.
gerra denbora, gerrate, gerra garai.
gerra kontseilu* e. epaiketa militar.
gerra lege. (es: ley marcial: fr: loi martiale).
gerra lehertu* e. gerra piztu.
gerraondo, gerraoste. Gerraren ondorengo garaia.
gerraurre. Gerraren aurreko garaia.
gerra zibil. Espainiakoari '36ko gerra' edo 'Espainiako gerra' esaten zaio.
hondamendi eremu izendatu (hondamendi naturalen gune izendatu*).
indiskriminatu* e. bereizi gabe(ko). Eraso indiskriminatuak*[e.] Bereizi gabe eginiko erasoak.
jeneral (general*). Armadako kargua.
kapitulazio. Gerran, errenditzea adierazten duen hitzarmena.
kasko urdin. NBEren agindupeko soldaduak.
kohete 3* e. suziri. Armagintzan, jaurtigai mota.
Lehen Mundu Gerra, Bigarren Mundu Gerra.
marine. Ameriketako Estatu Batuetako armadaren adar bateko kidea.
metrailadore, metrailatu, metraileta.
metrailadorea. Ta-ta-ta-ta-ta.
mortairu* e. mortero. Arma mota.
motin* e. mutin. Soldaduen matxinada.
mundu gerra. Gogora ekarri dute Lehen Mundu Gerra.
mutin (motin*). Soldaduen matxinada.
nerbio gas. Suntsipen handiko arma kimikoa. Nerbio sistemari erasaten dio.
ofentsiba 1. Erasoaldi militarra.
ofentsiba 2* e. eraso, erasoaldi, ekinaldi.
pasabide humanitario. Gatazka armatu bat dagoen eskualdera hornigaiak eramateko zabaltzen den bidea.
Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna, -a (SESB). Laburrago, 'Sobietar Batasuna'.
Soldadu Ezezagunaren Hilobia, -a. Parisko monumentua.
su eten (sueten*). Menia, tregoa.
suntsipen handiko arma (suntsipen masiboko arma*).
tiramen. Helmena. Misil berriek tiramen handiagoa dute.