Galde-erantzunak

2013-06-29 10:32:05
>
Bietatik gehien hedaturikoa beren da, bai, eta euren mendebaldean erabiltzen da nagusiki. Horrek ez du esan nahi, ordea, euren euskara batuan erabili behar ez denik: beren bezain batua da, eta beren hizkerakoa dutenek behar adina erabil dezakete BERRIAn.

Euskaltzaindiaren Hiztegian hauxe da eurak sarrera (256 or.):

eurak 1 izord. pl. Haiek berak. Eurak etorri dira. Eurek egin dute. Eurei dagokienez. Euren arimaren galbidea. Eurena izango da Zeruetako erreinua. Euretariko batek.
2 izord. pl. (Izen baten eskuinean). Berak. Ondasunak eurak baino gehiago balio duena. Horiek eurak dira garbitasuna gordetzeko egokienak.

Orotariko Euskal Hiztegiak informazio hau ematen digu euren hitzaren erabilerari buruz:

euren (G-nav ap. A; Dv, H), eren (G-nav ap. A), euraen, euran.
Su (de ellos). "Leur, le leur" H. v. beren. Tr. Documentado desde Lazarraga; es de uso general en vizcaíno, en la forma euren. Los autores guipuzcoanos (Ubillos, Guerrico, Aguirre de Asteasu, Apaolaza y Zaitegi) emplean eren hasta mediados del siglo XIX; hasta esa fecha sólo hay euren en Larramendi. A partir de Iztueta se generaliza euren (A.M. Zabala, Xenpelar, Apaolaza, D. Agirre, Jautarkol, Orixe, Zaitegi, Etxaide, Ibiñagabeitia, Gaztelu, Anduaga, Lasa). Encontramos además heren en el suletino Casenave.
Euren eskuetan ekarten arko bana. Lazarraga 1153r. Alan jaso egien euraen kaltetzat. "Su daño". (Escrituras de Andramendi). TAV 3.2.9, 159 (ib. 160 euren). Gipuzkoan goraturik / mendiak euren gañean, / bera ikusteko luzatzen / zuten lepo gogorra. Lar Gram 384. Heren burutik asmatu ta heren eskuakin egin zituen zurezko [...] idoloai. Ub 37 (197 eren). Enzun egiezuz nekazareai [sic] euren esakuneak. Mg PAb 199. Eren buruaren jabe izanduaz. CatAN 66. Eren buruak ezagutu eta eren argaltasuna ikusirik humillatu zitezen. Gco II 24. Gogortuak, sorrak eta gorrak iltzen dira eren bekatuan. AA I 462. Ezagun zuten eren arpegietan, biotzak negarrez zeuzkatela. Apaol 51. Gizon danak gura dabe euren biotzak eskatzen deutsen gozamena. Ag AL 47. Eta jaurti eben euren ondotik. Altuna 99. Gixaxo andi aek, ezeren jabe ez izateko, euren buruen jabe be etziran. Eguzk GizAuz 10. Ez dabiltzala legegabe ta ajolagabe nunaitik eren aisara. TAg Uzt 251. Aizpa berriak euren arteko adiskidetasuna yarei-eziñezko biurtu zuten. Etxde JJ 228. Ipiñeburutarrak, euran biotzak pozez ganezka zituezala, ta euren arrotasuntxoa barruen gorde eziñik, obispoaren ordezkariaren eskuetan itxi eudiezan. Akes Ipiñ 16. Baserritarrak jarrita zeukaten lege bat eren artean. And AUzta 37. v. tbn. Vill in Gand Elorri 11. Heren ondotik / dütügü bortiak kurritü. Casve SGrazi52 (v. tbn. 110).



© Berria.eus - Euskal Editorea SM    •   Martin Ugalde kultur parkea, Andoain 20140
Telefonoa: 943-30 40 30  •   Faxa: 943-59 01 72  •  Posta elektronikoa: estiloliburua@berria.eus
webgunearen mapa