Author Archives: Juan Ignazio Zulaika

Iritsiko al dira 22ra?

Posted on by

Sekulako jipoia ematen ari zitzaion Altuna III.a Dariori Tolosako Beotibar pilotalekuan, Lau eta Erdiko txapelketa jokoan.
Partida hasi bezain pronto, 20 tanto egin zituen Altuna III.ak jarraian. Deseroso sentitzen ari nintzen partidaren norabidea ikusita.

Ez ahal du egingo tantoren bat, nire artean. Bakar bat bederen. 0 itsusi hori alde batera utziz.
Halako batean, lortu zuen Dariok tanto bat egitea; beste bat segidan.
A zer lasaitasuna!
Markagailuak 20 eta 0 seinalatzen zuen. Handik gutxira 22 eta 3. Sufrimenduaren bukaera?
Lur jota egon behar du, pentsatu nuen. Aurretik partida ondo prestatu, ilusio handiz, konfidantzaz gainezka kantxaratu eta, derrepente, dena pikutara doala sentitzen duzu. Jarraitzaile eta familia osoaren aurrean.

Ezagutzen dut sentsazio mingots hori. Ez porrotarena, azken finean, porrot ugari izaten direlako pilotari baten ibilbidean; baizik eta, erradikularena, lotsarena, jipoi handienen estatistikara pasatzea. Inoiz ahaztuko ez duzun emaitza. Gogorra da, oso ankerra.

Dario, ordea, gizon elegantea da. Kameren aurrean ez zen ezkutatu. Duinak bere adierazpenak ETBko kazetariaren galderei erantzutean.
“Gauza okerragoak badaude. Min gehio ematen dit nire familiarengatik eta animatzen nauen jendearengatik. Nik baino gehiago sufritu dute”.

Altuna III.a ere, deseroso azaldu zen kameren aurrean adierazpenak egiterakoan. Errukituta halako astindua emateagatik.
Erantzunen arabera, ematen zuen Dariok hobeto ulertzen duela kirola zer den, Jokin Altunak baino.

Kalean hurbildu zait pertsona bat galdezka ea Zulaika naizen. Hizketan hasi gara. Ume denborako auzokideak Tolosan, lanak izan ditut orain dela 55 urteko kontuak freskatzen. Non bizi zen eta zer familiatakoa. Eskolapioetan elkarrekin ibilitakoak.

Kafe bat hartzera gonbidatu dut. Pilota, zesta-punta zale amorratua omen. Ikusi nauela telebistan, erreportaje batean edo bestean. Bere bizitzaz galdetu diot.

Kontatzen hasi bezain prest, tantoak galtzen joan da, errenkadan. Noraezean ibilitakoa munduan zehar: Londresen, Italian, Australian nahiz Indian. Larre motzean beti, bakardadeak inguratuta. Sosik gabe, hala moduz bizitzen. Baita Euskal Herrian ere.

Gauza batzuk ezin dizkidala kontatu, baina kontatu dizkidanak deseroso sentiarazi naute, partidak aurrera egin ahala. Dario eta Altunaren neurketaren aurrean bezala sentitu naiz.

Ez da samurra de calle galtzen ikustea norbait. Nire begien aurrean nuen Vascos por el mundon inoiz ikusiko ez duzuen norbait. Nahiz bera ere munduan zehar ibili euskalduntasunaz harro sentituz.

Despeditu garenean, ukituta nengoen, Altuna III.a bezala. Ez dut kalibratu bizitzea zer den. Beti ez dela 22ra ailegatzen. Batzuetan, hiru tanto soilik ez direla egiten.
Berak, ordea, Darioren itxura zuen. Onartuta dauka tokatu zaiona, eta aurrera egin behar duela. Baditu egitasmo batzuk, idatzi, argazkigintza…
Dariok ere bi-bitako txapelketa du begiz jota. Buru-belarri nahi du prestatu.
Iritsiko al dira 22ra?

Markina-Xemein: zesta-punta edo odolaren mintzoa

Posted on by

Atentzioa eman zidaten Magic Cityko (Florida) jai-alaian jokatutako “World Super Court” txapelketako txapeldun eta txapeldunordeen argazkiek. Irabazleen artean, Goixerri eta Aratz anaiak ageri dira 25.000 dolarreko txekearekin. Eta beste argazkian, txapeldunordeak, Iñaki eta Julen, Goitia anaiak, 10.000 dolarreko beste txeke bat erakusten.

Ez dira sariak, ezta notizia honen oihartzun eskasa Euskal Herriko medioetan. Gogora etorri zitzaidana euskal pilotaren modalitate honetan eman diren familia bereko pilotari profesionalen kantitate harrigarria izan zen.

Begi hutsez, azterketa zehatzik egin gabe, kantitatea neurriz kanpokoa da edozein kirolekin alderatuz.

Euskal pilota modalitateetan pilotari sagak egon dira, baina zesta-puntak kopuru handiagoak lortu ditu.

Zergatik ote? Zeintzuk dira arrazoiak?

Lehenik eta behin, azpimarratu behar da zesta-punta Euskal Herriko bi gune jakini lotuta egon dela historikoki. Markina-Xemeingo (Bizkaia) frontoia da fokurik garrantzitsuena. Herri honek eta inguruko guneek profesionaleen % 30 bildu dute, 3.500 inguru. Migel Angel Bilbaok bere `Cesta Punta: Los profesionales de la especialidad´ liburuan datatuak.

Markina-Xemein eta bertako pilotalekuan sortutako 1.000 pilotari profesional baino gehiagori buruz ari gara. Bada zerbait!

Beti pentsatu izan dut antropologikoki aztertzeko modukoa dela, soziologoen lana edo. Nire burutazio xumeak, ordea, hauek dira.

Markina-Xemeingoari beste gune bat gehituko nioke, Tolosakoa (Gipuzkoa), Beotibar pilotalekuko eskola, Rafael Elizondoren esku izan zena, hortik ere ehunka puntista sortu ziren.

Eskola hau Miami, Habana eta Mexikoko enpresen ekimenez sortu zen, etorkizuneko profesionalen haztegi edo harrobi gisa. Hau da, lan-premia bati erantzunez.

Markina-Xemein bailararen kasuan, zesta-puntaren gotorleku bilakatu zen, baita ekonomikoki ere, baina modu naturalean.

Zergatik Markinan eta ez Eibarren, Bilbon, Errenterian edo Biarritzen?

Baliteke zenbait zirkunstantzia eta kasualitatek bat egitea. Beharbada pareta ederreko frontoi zabala (1928ra arte irekia); bertako pilotari ospetsuen presentzia, hala nola esku-pilotari famatua, Laba apaiza, desafio historikoen protagonista. Baita ere, Pola edo Vega erremontista.

XIX. mendean jada emigratu zuten pilotariak, eta afizioa sortuz itzuli ziren. Zesta-punta aurrekaririk gabeko fenomenoa bilakatu zen urteen poderioz, lehen esan dudan bezala.

Fenomeno horren zergatia ulertzeko kontuan hartu behar dira hainbat puntu. Herriaren kokapen geografikoa, barnealdeko herria, garraiobide urriek isolatuta zegoena eta beste haranetara edo kostaldera erraz iristeko moduko komunikazio-biderik ez zuena.
Landa-ingurune batean. Eskualdean ez zen tailerrik, ezta lantegirik ere. Industria-eskaintzarik ezak gazteak bultzatu zituen, hein handi batean, munduan zehar zabaltzen ari ziren frontoietan dirutza bilatzearen alde.

Zesta-puntak habitat aproposena aurkitu zuela, esango nuke.

(Markina-Xemeingo pilotarien testigantzak YouTubeko kanalean: “Zesta Puntaren Lagunak”, Txorixe Bideoak ekoiztuak, argi eta garbi uzten du xistera bihurtu zela lan-irteera nagusia, beste aukerarik ez zegoelako)

(Kontrako efektua, nire ustez, Oarsoaldean, Gipuzkoan (Pasai, Lezo edo Errenterian), gertatu zen, XIX. mendearen amaieran, xistera pilotari handien fokua. Pasaiako portuak, mugaren eta hiriburuaren hurbiltasunak, industrializazio goiztiarra ahalbidetu zuen, pilotarismoa karrera profesional gisa erabat geraraziz).

Bestalde, zesta-puntako pilotarien eskari handiak bultzatu zuen irteera. Izan ere, frontoien irekiera, zabalkundea, hain izan zen handia, non esku-lan premia sekulakoa izan baitzen.

Eskulanaren eskari handiak dei efektu bat eragin zuen, anai-arrebeen eta seme-alabeen artean lehendabizi. Denboraren poderioz, pilotarien dinastiak sortu eta indarrean jarritako sistema behin eta berriz elikatuz. Zesta-punta herriko DNAn sartu zen, ogibide gisa lehenik eta kultur faktore bezala gero.

Ingurune endogamiko batean, enpresen kontratazio-sistemak, askotan gomendioetan oinarritutakoak, berebiziko garrantzia zuen. Intendentea laguna izanez gero, nahikoa izaten zen kontratua izateko, nahiz eta honek pilotaria jokatzen ikusi gabe ere.
Intendenteez ari naizela, deigarria da herri honetatik eta bere periferiatik hemezortzi bat intendente sortu izana garai eta pilotaleku desberdinetan. Datuak berretsi besterik ez du egiten sistema behin eta berriz berrelikatu zela fenomeno endogamikoa bilakatuz.

Kirol-merezimendua, lehen baldintza gisa, ez zen ezinbesteko baldintza, apustuan oinarritutako merkatu batean. Horrek erraztu egiten zuen xistera lan-alternatiba bihurtzeko arrazoia.

Deigarria da lehen aipatutako bideoetako adierazpenak, puntista markinar ohien testigantzak, non esaten den ikaskuntza modu enpirikoan ematen zela, maisurik gabe egindako entseguetan oinarrituta, tarteka pilotari zaharren aholkuak jasoz edo herrian bisitan ziren pilotarienak.
Maisuen gabezia hori ohikoa zen duela hamarkada gutxi arte, Tolosako eskola izan ezik.

Eskulanaren premia handia zela eta, gazte hasberriek denbora gutxi ematen zuten ofizioaren martingalak ikasten, zenbaitetan, hilabete gutxi batzuetan egin zuten debuta.
Denboraren poderioz, “Chucho” Larrañaga bezalako figura handia izan zena, adibide garbia da.
Debuta egitera, Bartzelonara bidean, trenez, bi pilotari ezagunekin topo egin eta hauek, iseka, sinesgaitza egiten zitzaien Larrañaga han ikustea. Ez zuten uste debuta egingo zuenik.
Eskarmentu gutxiko pilotariak onartzeko, karteldegien eraketak erraztu egiten zuten bidea. Partida nagusiak, “estelarrak”, izaten ziren. Baita, ordea, bigarren eta hirugarren mailakoak.
Zer esanik ez frontoi amerikarretan, “kiniela” sisteman. Non pilotariak protagonista papera galtzen zuen bitarteko subjektu bihurtzeko, zenbaki bat, apustulariaren aurrean.

Hala ere, ofizioa, lan-irteera, bai; baina baita xisterareriko maitasun-osagai sendoa ere. Afizioa, deitzen dioguna, askotan bokaziozkoa. Familia, transmisio katea bihurtuz.
Etenik gabeko dinamikak, Markina-Xemeingo bueltan, pilotariaren sustraitzea gizartean ekarri zuen. Estatusa lortuz, eta ez nolanahikoa. Odol-loturek, dinastien bitartez, gizartea kohesionatuz.

Egunkarietako kronikalariek, berehala ohartu ziren zer gertatzen ari zen. Pilotaleku ederra, Markinakoa, ez nolnahikoa: “Unibertsitatea” izendatu zuten.

Lan-gatazketan, 1968ko greban, edota 1988.an, Ameriketako pilotalekuetan, Markina-Xemein inguruko eskirolen kopurua oso txikia izan zen.
Hainbeste herriko pilotari inplikatuta egon arren, zergatik hain gutxi izan ziren grebalarien aurka jo zutenak?
Errotua zeuden herrian, inon ez bezala. Presio soziala handia, bestaldetik. Bi norabideko errepidea.

  1. urtetik aurrera jai-alaiak behera egin zuen arren, pilotari profesionalen eskaria beherakada izugarria izan zen; baina, hala ere, familia-harremanak zituzten pilotarien presentziak eutsi egin zion. Are gehiago, indartu egin dela, esango nuke. Agian, pizgarri ekonomikorik ez zegoenez (lan-irteera), bokazio bidezko transmisio sentimentalak iraun zuen, apaizgoa balitz bezala.

Odolaren mintzoak aurrera egin du, merkatua deitzen diogun horri jaramonik egin gabe. Familia, gurasoak, sakrifizioz, oharkabean borrokan, espeziea betiko iraungi ez dadin.

Dania Jai-Alairen (Florida) azken urteetako pilotari koadroak ikustea nahikoa da. Gernikako Neguko Serieak eta beste txapelketa batzuetako partaideak. Eta Magic Cityn (Miami), `World Super Court´ torneoan, non lau finalistak dinastia ezberdinetakoak diren.

“Komandantea Berbetan”

Posted on by

Bilbotik Bartzelonarako hegazkin-bidaia batean gertatu zitzaiona kontatzen du Bernardo Atxagak “Kilker bat Autopistan” liburuan. Aireratzera zihoazela Bilbon, halako batean, “komandantea berbetan” entzuten du, euskaraz, “bizkaiko azentu amiñi batez”, bidaiaren nondik norakoak azaltzen.

Atxaga don Jose Lizarrabengoa XIX. mendeko Sevillan bezala sentitu omen zen.
Don Josek —nafarra, Elizondon jaioa— herritik alde egin beharrean izan zuen gaztetan pilota partida baten gorabeherak tarteko.

Sevillara joan eta soldadu lehendabizi, brigadier gero. Bertako tabako-fabrika zaintzeko ardura eman zioten. Laurehun edo bostehun bat emakume lanean ari ziren lantokian.

Gitanilla bezala ezagunak, Sevilla osoan emakumerik politena eta lotsagabeena, beste langile bati eraso egin eta atxilotu omen zuten, don Joseren zaintzapean.
Gitanillak don Joseren azentua ezaguna egin, euskaldun batena alegia, eta, neska hau bitxo ederra zenez, erabat nahastu zuen don Jose. Elizondoko mozoloa Etxalarko sorginaren sareetan erori zen. Etxalarkoa baitzen, jatorriz, Gitanilla.

Aske utzi zuen neska eta bera, don Jose, ondorioz, brigadierraren uniformea sastraketara jaurtiz, bandidu bilakatu zen: José Navarro, hortik aurrera.
Heriotza-zigorraren aurrean: “Gure hizkuntza, jauna, hain ederra non, atzerrian entzuten dugunean, zirrara eragiten digun…”.

Pilota-kontuak medio, itsasontziz joan ziren hogei bat pilotari Txinara, 1929an, Shanghaira hain justu. Handik egun gutxietara, zirrara eragin zien agure zahar batek euskaraz hizketan hasi zenean. Aboitiz jauna, lekeitiarra. Enpresa-gizona, inportazio-esportazio lanetan aritzen zena. Euskaldun batekin ezkonduta, hiru seme-alabaren aita.

Hegazkinez joan ziren Las Vegasera (Nevada) pilotariak. Metro Golden Mayer hotelaren barruan zegoen Jai-Alai pilotalekuan jokatzera. 1976an, lan-baldintzak eskasak nonbait eta, Teamsters Union sindikatu ahaltsuan afiliatu ziren. Kamioizaleen babesean gauzak erraztuko zirelakoan. Usteak ustel!, ordea. Grebara jo zuten eta ataka estu batean aurkitu ziren. Agindutako laguntza inon agertu ez.

Konpainiako Joko Arduradun Nagusiak bilera batera deitu zien hiruzpalau pilotariri. Alde batera uzteko Teamsters Union delako hura; horren ordez, Pilotarien Elkarte independente bat sortzeko izan zen agurearen aholkua.
Joko Arduradun Nagusia, milaka langile bere agindupean zituenak, euskalduna zen, Ispasterkoa.

Hala ere, pilotariek muzin egin zien “komandantea berbetan” aritu zenari, bizkaiko azentu amiñi batez”, eta kale gorrian geratu ziren. Las Vegasko Jai-Alai pilotalekua betirako ateak itxiz.
Etxerako bueltan, hegazkinean, komandantea berbetan hasi zenean, ingeles hutsean jardun zuen. Oklahomako azentu amiñi batez.

Noiz arte?

Posted on by

Olatua metafora bezala erabili da zesta-puntak bizi duen ustezko pizkundea dela eta, batik bat Gernikan Neguko Serieek izan duten arrakasta ikusi eta gero.
Oihartzun handia izan du aipaturiko txapelketak, baita Euskal Herritik kanpo. Urrutira jo gabe, duela pare bat aste Madriletik deitu zidan medio digital batean lana egiten duen kazetari batek, zerbait idatzi nahi zuela zesta-puntaren loraldiaz. 
Hiru bat egun beranduago, beste kazetari batek hots egin zidan. Madriletik hark ere. Podcasting bat osatzen ari zela. Donostiar iruzurgile baten gainean, Miamin (Florida) berebizikoak egin zituena 80ko hamakadan. Ea zer-nolako giroa bizi  genuen jai-alai munduan, eta bide batez morroi haren berri izan ote genuen.
Ez kazetariak soilik, baita zinemagileak ere. Tampatik (Florida) etorri ziren bi lagun Euskal Herrira, jai-alai munduari buruzko dokumental bat egiten ari direla eta. Prest ote nengoen elkarrizketa baterako.
Sarean surfeatzen ari nintzela topo egin dut Paula Morton kazetariaren lan batekin, duela hiru urte argitaratutako liburu batekin. “The cultural history of jai-alai”. 
Apirilaren 7an egitarau bat izango da Interneten izena duena “Sports Diplomacy”. Kirolak duen garrantziaz herri arteko diplomazian. Zoomen bitartez jarraitu ahal izango da aurretik apuntatuz gero. Mundu mailako adituek parte hartuko dute gaia jorratzeko. Niri ere gonbidapena egin didate bost bat minutuz azaltzeko jai-alairen garrantziaz joan deneko 150 urteetan. Jai-alai marka bezala, pilotariok —4.000tik gora— utzitako arrastoaz lau kontinentetan. Bada zerbait.
Amorrazioa ematen dit pertsona horiek kanpotik etorri behar izateak gurea den patrimonio kulturalaz jabetzeko. Zergatik ote da geuk, euskaldunok, nigandik hasita, hain garrantzi gutxi ematea gure kultur altxorrari. Motz samarrak geralako?
Francisco Turrillas kazetari donostiarrak esaten zuen moduan, Guillermo Amutxastegi handiaren biografiaren ¡…Neuk! liburuaren prologoan, (…) “euskalduna, salbuespenak salbuespen, fanfarroi ospea izan arren, motz samarra da eta lotsatia. Agian, beste garai bateko pilotariek, oraingoak bezala, ez zuten sekula kontsideratu euren bizitza meritu eta apartekotasun handikoa. Ez zuten ahoa ireki, pentsatzen zuten ez zeukatela zer esanik”.
Ez dabil urruti egiatik Turrillas jauna. Nik behintzat zeharo bat egiten dut esaldiarekin. Kanpotik etorri behar du japoniar edo estatubatuar batek galdezka geure singulartasunari buruz: tesina, liburu edo dokumental bat osatzeko. 
Noiz arte? 

Magia Gernikan

Posted on by

Kaixo Jon

Zer moduz Danian (Florida)?
Pilotalekua itxi zela badira hiru hilabete. Badakit entseguak egiten ari zaretela forman jartzeko. Hain zuzen, hiru aste barru txapelketa garrantzitsua duzuelako.

Zeinek esan, eh!? Negar malkoen artean frontoia itxi zenean, nork igarri berriro zabalduko zituztela ateak “Battle at the Palace” (Gatazka Jauregian) txapelketaren kariaz?

Badakit begi bat han eta bestea hemen dituzula eta jakinaren gainean zaudela hemengo albisteaz.

Katedralean, Gernika Jai-Alai pilotalekuan, berebiziko arrakasta izaten ari dela “Neguko Serieak” (Winter Series) txapelketarekin.

Dagoeneko jokatu da finalerdi bat; datorren astelehenean erabakiko da beste finalerdia.

Fenomeno harrigarria bilakatu da astelehenero Gernikako jaialdia. Publikoa sartu nahian geratzen da kanpoan. Gazteak dira asko, emakume ugari. Aztertzeko moduko gertaera pilotaleku batean suertatzen dena.

Gaur, ordea, magiaz hitz egin nahin dizut. Posible da magia egitea kantxa baten barruan?
Magia pilotan zer den deskribatu al daiteke?
Ilusionista deitzen zaie magoei, hala entzunda daukat.
Harridura sortzeko ahalmena dute magoek. Jendea, ikusleak, ah!…oh! aho zabalik utziz.

Adinean aurrera goazenok tokatu zaigu harritzeko moduko hainbat jokaldi ikustea. Kantxa barrutik eta kanpotik, harmailetatik. Noiz behinka, hori bai aitortu behar dizudala. Izan ere, magia egitea ez dago edonoren esku.
Halako batean, lasai antzean zaude eta, di-da! hoztasun puntu batekin nondik ez dakizun sortu den gestu batekin, magoak magia egiten du jokaldi batean.

Bolibarko Txikito ikusi nuen magia egiten. Geroztikan ez.

Zuk badakizu zer den Aritz Erkiagaren aurka jokatzea. Gogoan dut Cabanillasen (Nafarroa) elkarren aurka jokatu zenuenean. Partida bikaina egin zenuen. Ez irabazteko nahikoa, ordea. Orduan ere, Aritzek eman zuen berezkoa duen magia erakustaldia. Zeharkako posturaz (kostadilloa) txokoan utziz edo bi-paretaz edo errebote zuloan pilota jarriz.

Joan den astelehenean ikusi nuen Erkiaga jokatzen Katedralean. Eta badakizu zein etorri zitzaidan gogora?
Entzunda edukiko duzu. Ituarte mutrikuarra. Habanan (Cuba) horrenbeste jokatu zuena. Ia 100 urteko kontuak dira eta, jakina, nik ere ez nuen ezagutu. Bai, ordea, beraz berbetan entzun. Edota kronikak irakurri. Edozer gauza egiteko ahalmena omen zuen “Patakon” Ituartek. Zeharkako posturaz. Eskuma ere, Erkiagaren antzera, nahikoa pattal omen zuen. Baina arma nagusia kostadilloa izanik, hortik jaten zuen. Pistonekin batera aurrelari onena izateraino.

Lehengoan Aritzek, behin jokoan sartzen hasi zenean, errepertorioa indarrean jarri zuen. Barrura, zabalera edo erreboteko horma-zulora. Ah!… oh! harmailetan jendea ahoa bete hortz utziz.
Edozeinen esku dago noizbehinka halako erremate ziragarria egitea. Jokaldi bera errepikatzea, ez ordea. Hor dago koska.

Bigarren jokoan gertatu zela iruditzen zait. Telebistaz ikusi nuen eta gauerdia zen. Errebotetik pilota itzuli behar zuenean. Zeharkako posturaz txokora edo bi-paretara bidali beharrean, zabalera jaurti zuen pilota, frontisaren erdialdian joaz, pikatu eta zabaleko marra ingurutik sarera joan zenean, suziria zeruan galtzen den moduan.

Ez dut inoiz halakorik ikusi. Eta ikusi badut ez naiz akordatzen. Goikok egiten ditu halakoak; baina eskumaz, goitik-beherako posturaz.

Errebotetik? Inoiz ez!

Magia kantxan zer den ulertzeko garaian Altuna III.a eskuzko pilotaria ekarri behar dut gogora. Bera ere magoa baita. Bolibarko Txikito izan zen bezala. Aspaldian ordea, ikusi gabe neukan halakorik xistera batekin pilota izkutatzen.

Zuzenean ez bazenuen ikusi, bila ezazu EITBn, merezi du eta. Nik ere gauza bera egingo dut. Ez dut pentsatu nahi ametsetan nengoela eta, orduan bai, edozer gauza irudikatzeko gaitasuna izaten da. Egoera arruntena magia bihurtzeko.

Ondo izan, Jon. Gogor entseatu. Laster duzue eta, “Gatazka Jauregian”. Guri Katedralean bi meza geratzen zaizkigu. Bat nagusia, magia iragarrita dago.

Bi sarrera

Posted on by

Armairutik txaketa bat atera dut, txupa marroi kolorekoa, dotorea. Auskalo noiztik jantzi gabea, zoko usaina du.

Hasi naiz poltsikoak miatzen. Batean bi paper mutur, bi tiket topa ditut. Inprimatuta “FESTIVAL DE PELOTA”. Eusko BASQUE. SARRERA. FRONTOIA zein zen ez du ipintzen. EGUNAren laukia, hutsik. Aspaldiko enpresen zigiluak agertzen dira: MASTERJAI S.L. eta JAIALIVE, S.L. Desagertuak biak, lehendabizikoa bai, behinik behin.

Noizkoak ote dira tiketak, ezin esan. Txupa hori soinean eramateko, udaberria edo udazkena izan behar zuen. Negua ez dut uste, udara zenik ere ez. Bi tiket direnez, ez nintzen bakarrik joango. Emaztea edo semearekin seguruenik.

Garai bateko zesta-punta kudeatzen zuten entrepresak bi ziren. Tiketetan agertzen direnak. Zesta-puntaren monopolioa, Eusko Basqueren esku zegoena, JAIALIVEk apurtu zen. Hasiera batean, etsai amorratuak. Egoerak bultzatuta auzolanean aritu ziren. Jaialdi batzuk, txapelketak seguruenik, bien artean antolatu zituzten.
Bi sarrera horiek Donostiako Carmelo Baldan sartzeko balioko zuten. Urte batzuk pasatu dira harrezkero, 10 bat, gutxienez.

Egun hauetan, astelehenetan, Neguko Seriak jokatzen ari dira Gernikako Jai-Alai pilotalekuan. Zesta-puntaz, jakina. Auzolana, Gernika Jai-alai Professional enpresak eta ETB 1en artekoa, berebiziko fruitua ematen ari da. Edukiera mugatua dela eta, 800 bat lagun sartu ziren joan den astelehenean; 200 bat lagun kalean, sartu ezinik Ez da txantxa.

Antolatzaileek erabaki dute hurrengoan sarrera bakoitzeko bost euro kobratzea, aldez aurretik erosi behar direnak. Lehengoan gertatu zena ekiditeko. Interneten daude salgai, eta nik dagoeneko hiru sarrera erosi ditut bi lagunekin batera joateko.

Txupa marrroia eskuilatu eta aireratzen jarri dut, zoko usaina kentzeko. Dotore asko joango naiz Bakearen hirira txaketa marroiarekin, beisboleko kapelarekin. Floridan erositakoa Tampa Bay Rays beisboleko taldearena. Sugearen larruarekin egindako kanpero batzuk er baditut. Indiano baten moduan azalduko naiz Gernikan. Hemen dator Donostiako “Croocodile Dundee”.

Egingo dudana, baita ere, sarrera berriak poltsiko berean gorde. Txupa marroian. Armairuan utzi eta hemendik hamar bat urtera berriro atera.
Egoera nolakoa izango da hamar bat urte barru. Pilotariak, bakarren bat kenduta, gainerakoak erretiroa hartuta egongo dira. Izan ere, Neguko txapelketaren batezbestekoa 35 urtekoa da. Atera kontuak.

Antolatzaileak berak izango al dira? EITBk jarraituko al du “Pilotaren Etxea” izaten, zesta-punta apopilo gisan?

Zesta-punta aro berri batean sartu dela entzuten dut. Olatua gero eta handiagoa bilakatzen ari dela. Surflariak pozez zoratzen, baita ikusleak ere. Eta ni hondartzatik begira nagoela largabista batzuekin ikusten dut neure burua. Ez dadila itsasoa baretu. Etor bitez olatu gehiago eta ez dadila festa giroa bukatu, all night long.

Mahai gainean ditudan bi aspaldiko tiketetara joaten zaizkit begiak, eta Sisiforen mitoa etortzen zait gogora.
Sisifo gizagaixoa Jainkoen kontra errebelatu omen zen desafioa eginez. Jainko ahaltsuek zigortu zuten. Harri puska galanta bizkarrean bota, eta mendi tontorrerarino eramatea behartu zuten. Behin, mendi puntan, harria askatu eta maldan behera joaten utzi behar zuen. Operazio bera behin eta berriro errepikaraziz, epemugarik gabe.

Txirrita eta Marlowe Gernikan (1)

Posted on by

Modan da Gernika Jai-Alai pilotalekua astelehenetan. Iruñeko Labrit larunbatetan beste hainbeste gertatzen den moduan. Batean, zesta-puntazko pilota partidak ikusteko; bestean, eskuzkoak.

Harmailak bete egiten dira, eta jende asko biltzen den lekuan, jakina, pertsona ospetsuak agertzen dira. Lehengoan, Iñaki Artola eskuzko pilotaria ikusi nuen Gernikan lagun kuadrilla batekin.

Frontoiko atarian aspaldiko ezagun batekin egin nuen topo. Hura ustekabea! Philip Marlowe detektibea ez nuela ikusi, ez nintzen akordatzen noiztik. Tijuanako (Mexiko) pilotalekuan usten dut izan zela. Ni Floridatik oporretan joana eta bera Los Angelestik. Ez zidan esan zer egiten zuen Tijuanan. Apustuak egitera, ilegorri baten bila edo Organizazioarekin arazoak zeuzkan gangster ohi batek kontratatua. Oso diskretua da Marlowe, profesionala goitik behera.

Oraingoan ere, ez nion galdetu zer egiten zuen Bakearen Hirian. Gauza onik ez, pentsatu nuen niri artean.
Bostekoa eskaini nion.
Urduri samar sumatu nuen Marlowe. Normalean tipo lasaia da, bere buruaren jabe, edozein egoeratan patxadaz sentitzen dena. Horretan, Ondarres nire lankide ohiaren tankera hartzen nion. Gauzak gaiztotzen zitzaizkionean ere, soseguz hartzen zekiena zen, Ondarres handia.

Traje beixa, alkandora urdina eta gorbata gorri bat zeramatzan soinean. Urdintzen hasitako ilea feltrozko Stetson kapela batekin estaltzen zuen. Pitin bat gizendu ez ote zen iruditu zitzaidan. Begi-bistakoa zuen atzerritar itxura. Beste turistaren bat Gernikan bisitan.

Tik moduko bat sumatu nion. Eskuineko eskua luzatzen zuen ezker aldeko besapea ukitzeko. Nik banekien hor zer zeraman, funda batean sartuta. Bere lagun kuttuna: 38 kalibreko pistola.

Elkarrekin partida ikusteko proposatu nion. Lau zankadatan igo ginen goiko solairuraino. Hiru gaztez osaturiko jazz banda bat jotzen ari zen Ben Websterren balada bat. Pieza berea zela iruditu zitzaidan.
“That´s pretty cool, man”, Marlowek banda seinalatuz.

Eseri aurretik garagardo bana eskatu genuen tabernan. Txiza baino epelagoa. Hamar euroko billetea utzi nuen mostradorean. Marlowek hartu eta nire berokiaren poltsikoan sartu zuen. Krokodilo larruzko karteratik hamarreko beste billete bat atera zuen barran utziz.
Zerbitzari gaztea bosteko batekin itzuli zen. Marlowek keinu bat egin zion eskuaz. “Keep it for a rainy day”, esanez.
Bartenderra zer egin ez zekiela geratu zen bost euroko billetea airean zuela.

Orduntxe isildu zen jazz banda. Baina ez isiltasuna. Esatari batek ekin zion erasoari. Une batean sentitu nintzen zezen-plaza batean egon eta espikerrak boxeolarien aurkezpena egiten hasia balitz bezala. Trumoia zirudien esatariaren ahotsak.
“Munduko zestazko pilotari onenak!!!!… Floridatik etorri berrriak!!!… Hemen, Gernikan!!!…”
Bizkaian geunden eta bizkaieraz egin zuen pilotarien aurkezpena. Txalo festak ez zuen etenik izango partida amaitu arte, esatariak hala premiatuta.

Gernika Jai-Alaiko antolatzaileek neurria hartua diote eta sekulako festa antolatzeko gai dira, pilota eta musika uztartuz. Herri osoa mobilizatuz.

Eserleku libre batzuk antzeman nituen zazpigarren koadroaren parean. Hastear zen partida. Neguko txapelketaren barruan.
Marlowren begiek ezker-eskuin begiratzen zuten.

Pilotarien izenak eta nondik norakoak esplikatzen ari nintzaiola, bolumen handiko agure bat eseri zen nire ondoan, ezkerraldean. Blusa beltz bat zeraman jantzita belauneraino. Beste gizon bat zetorren berarekin, gazteagoa.

Berehala ezagutu nuen agurea. Ezin nuen sinetsi bera zela.
“Arratsalde on! Joxe Manuel”, agurtu nuen. A zer-nolako sorpresa zu hemen ikustea”.
“Igualmente, gazte. Bai motel, iloba txatxu honek honaiño ekarrita. Puntako partiduak ikusi behar genitula-ta, hementxe gaude. Bueltan Zestuan geatzekoak gaituk. Kantu-lana antolatu dik Uztapidek hango gaztetxian. Ondorenian izango al da afaria. Baietz esan zidak Uztapidek, tripaki kaxuelka batzuk prest dauzkala. Basarri eta Pello-Errotare jutekuak dittuk”.

Altzatik (Gipuzkoa), Martillun tabernatik ezagutzen nuen Txirrita. Ni eguneko menua jatera joanda, han aurkitzen nuen bertsolari ospetsua.

“I want to introduce you a famous basque poet”, esan nion Marloweri.
“Joxe Manuel hau duk Marlowe detektibe famatua. Ameriketatik etorria”.
Elkarri bostekoa eman ziren.

“Marlon, esan dek? Detektibia? Horrek ne moun lan gutxi indakua dek, begiraiek eskuei”.
“ Ikusiko bazenu nola astintzen dituen ukabilak eta pistolaren maneiua! harrituta geratuko zinateke”.
“Istiluzalia al da? Toki onea etorri dek, ba. Hemen ez dik kabidarik!”. Kantxako ezker-paretan jartzen duen: Bakearen Hiria, bastoiarekin seinalatuz.

Hango iskanbilarekin ez zen erraza elkar ulertzea. Partida hasi zen. Herriko semeez osaturiko bikoteak lehian: Barandika eta Lekerika, alde batetik; Diego (Beaskoetxea) eta Aldazabal bestetik.
Borroka estua iragarrita zegoen. Publikoa, gazte kuadrillak gehienak, erdibituta. Batzuek Barandikaren alde; Diegoren aldekoek oihuka eta txaloka tanto bakoitzaren amaieran. Ez nekien San Mamesen edo NBAko saskibaloi partida baten aurrean ote nengoen.
Bozgorailuetatik trumoi hotsa.

“Motel, motel. Gu ola hasiko bagina kantuan gobernadoriak espetxeratuko gintun. Hola segita laster gerra zibila deu!” Txirritak.

Donostiako Urumea pilotalekua inauguratu zenean, 1926an, bertan egon omen zen Txirrita. “Erdoza menor huen pelotari onena. Hua kapaza zan lagun txar batekin hirun kontra jokatzeko. Harek zekan garrotia! “, bastoia airean astinduz.

Marlowek ez zion bistarik kentzen Txirritari.

“You know what?”, esan zidan. “Your friend, the poet, looks a lot like Hitchcok”.

Hollywoodera joan beharko lukeela esan zidan detektibeak. Fotogenikoa zela. Edward G. Robinsonekin eta Bogartekin berebiziko hirukotea osatuko luketela. Harremanak bazituela Warnerko produktoreekin. Lagunduko ziola bertsolariari Hollywoodeko star-system munduan murgiltzen.

“When I go back to L.A. I talk to Hitchcok too. If he doesn´t mind I´ll take a picture of him”.

Txirritak baietz. Argazkia lasai asko ateratzeko. Marlowek atera zuen argazki kamera txiki bat txaketako poltsiko batetik.
“Smile, please”.
Txirrita, bitartean, bertso bat kantatzen hasi zitzaion Marloni. Hango trumoi hotsa eta esku-zartadaz, ordea, ez nion tutik ulertu. Lastima.  

Jalgi Hadi Kantxara!

Posted on by

Pilotariek mikroa daramate paparrean. Pilotaren hotsa eta pilotarien ahotsak nahasten direlarik. Ba al da gauza ederragorik kantxa batean?
ETB1en bitartez gure pantailetara iristen zaizkigun irudi ikusgarriei gehitzen badizkiegu pilotarien hotsak, euskaraz, bizi-bizi, aginduak eta animoak emanez, ba al da gauza ederragorik?

Txalotzekoa da egin duten hautu teknikoa, Pilotaren Etxetik.

Gernikako Jai-Alai pilotaleku ederrean gertatzen ari da, Neguko Winter Series txapelketa barruan.

Tamalez, ez da beti horrela izan. Eujenio Agirretxe frantziskotar idazleak kontatzen digu, “Baserriko leihotik: aldi hartako kezkak eta gogoetak, 1965-1975″ liburu gogoangarrian, bestelakoa zela egoera duela 48 urte. Merezi du irakurketa.

(Eskerrak eman nahi dizkiot Pruden Gartziari liburu honen gomendioa egiteagatik)

“Oraindik orain, pilotaleku batean sartu berria naiz. Ameriketatik etorritako adiskide bati lagundu behar niola, eta han ginen biok zesta puntako pilota saio ederraz ikusteko gogoz.

Hainbeste pilotaleku bada gure artean. Herriak, bere lanketa gogorraren ondoren eta artean, ondo mereziak dauzka zenbait atsedenaldi, jolas eta atsegin. Eta hor biltzen zaigu erruz, era bateko eta besteko norgehiagokak ikustearren, hango eta hemengo plaza eta lekuetan.

[…] Horietako bat ikusi dut oraintsu. Euskaldun jendez bete zen sasoiz eta jendea pozik zegoen igande arratsalde hartan. Nire inguru guztian ez nuen euskara besterik entzuten.
Ekin zioten beren lanari pilotariek. Han jardun ziren kementsu eta jator. Noizean behinka elkarri hots batzuk botatzen zizkioten: “voy”, “atrás” etabar. Ez nien hots bat ere euskaraz entzun.

Nigandik bertan, pilotari profesional batzuk bazeunden jokoa ikusten. Izen ospetsuko gizonak omen ziren han zeuden haiek. Haien hizketa ere erdarazkoa zela konturatu nintzen.

Eta diru-jokatzaile edo artekariak ere ez ziren oso gutxi, pilotaleku guztia istiluz betetzeko. Gizon bulloso haien deiadarrak ez ziren makalak. Gaur ez dago inon halako deiadarrik egiten duen sermolari edo bertsolaririk. Baziren haien artean halako baserritar itxura zeukaten diru-jokalariak ere. Beren diru-kontu eta joko-hots guzti-guztiak, ordea, erdarara zabaldu zituzten.

[…] Sortuberriak diren hainbeste festa-leku eta dantza-toki horietan, zenbat leku egiten ote zaio gure hizkuntza zaharran?
Nik ez dakit toki horietako berri askorik. Baina halako batean, sartu naiz Euskal Herriaren bihotzean dagoen pilotalekuan. Jendea erruz eta mardul ikusten dut hantxe. Aulkietan euskara da nagusi. Baina hango pilotari, diru-jokalari eta harreman guztiak osoki erdaldun aurkitu ditut.

Eta, bestaldetik berriz, inork horrelako jardunetan dabiltzanei euskaraz mintzatzea debekatu dienik ez dut sekula entzun. Zergatik baztertzen ote dute, bada, euskara?”.
Eujenio Agirretxe, 1973ko uztaila.

Bakardadean

Posted on by

Dania, Florida (AEB)

Uberrak etxe eder baten atarian utzi ninduen, txoferrak esanez: “Hau da helbidea”. Kanpotik ederra bazen, behin barruan sentsazio bera. Sukaldea eta egongela izugarri handiak, mostradore baten bitartez bereiziak. Izkina batean adineko gizon bat eserita gurditxo batean, buruan kapela eta galtzamotzetan.

Aurrez aurre nuen Luis Etxaniz, Etxaniz I.a, 73 urteko azkoitiarra, Habanako Jai-Alai ospetsuan 1950eko hamarkadan atzelari onena izandako pilotaria.

Banuen, bai, grina berarekin hitz egiteko. Beraren ezpainetatik hainbat istorio entzuteko. Non hasi zen zesta-puntaz ikasten; debuta non eta gailurrera nola iritsi zen, besteak beste. Orri batzuk beteko nituela sartu nintzen etxean. Jakinaren gainean nengoen osasunez pattal zebilela, aste gutxi batzuk lehenago ospitaletik pasatuta; halere, esku hutsik ez nintzela aterako konbentzituta nengoen.

“Papa”, esan zion atea ireki zidan gazteak, Charly izeneko semeak, “elkarrizketa bat egingo dizute”, eguna alaitzeko balio zezakeen tonua erabiliz. Aita, berriz, niri begira geratu zen, mutu.
Galdera sorta nuen buruan. Banekien Tolosan ikasi zuela pilotan; 17 urterekin Habanara joan zela, eta, urte gutxi barru, onena izan zela, Fidelek (Castro) pilotalekua itxi arte. Hortik urruti, ezer gutxi nekien Luis Etxanizi buruz. Leku egokian nengoen, beraz.

Galdeketarekin hasi nintzen, baina trukean monosilaboak soilik jasotzen nituen. Ez nuen hori espero. Halako batean, Charlyk, paella plater bat eskuratu zidan. Aitari ere eskaintzen zion bitartean. “Ez, goserik ez zuela”, erantzun zion. Azkura zuela bizkarrean, esan zion semeari; faborez igurtzi batzuk emateko erregutu zion.

Gurditxoan zegoen gizonak berearekin jarraitu zuen, monosilaboekin, galderen trukean; eta ezpainetan, irribarre txiki batekin. Ohartuko zen semea zer gertatzen ari zen. Halako batean, koaderno bat eta egunkarietako paper mutur batzuekin agertu zen, mahai gainean utziz. Material polita, nire artean. Zerbait aterako dut kronika horietatik. Koaderno txukun hartan agertzen ziren Etxaniz I.ak Habanan jokatutako partida guztiak, emaitzak ere bai. Gero jakin nuen Egurbidek oparitu ziola.

Esku artean nuen harribitxiak azalduko zidan zein izan zen azkoitiarraren pilotari maila. Gainbegiratu batekin ohartu nintzen berari buruz esandakoak egiak zirela. Izen handikoen artean, bera izan zela izar nagusia.

Agur esateko ordua iritsi zen. Ez nintzen eroso sentitzen hitz gutxiko gizonaren aurrean. Gurditxoan eserita ordu asko ematen dituelako edo, azkura zuela esaten zion behin eta berriro semeari, igortzeko erregutzen zion bitartean. Ez nuen nahi molestatu.

Uber aplikazioa erabiliz, abisua jaso nuen ordu laurden batean auto bat izango nuela etxe atarian.
Alde egin aurretik okurritu zitzaidan galdetzea ea zer moduz moldatzen zen euskaraz. Izan ere, Luis Etxaniz 17 urterekin Azkoititik irten, eta aste gutxi batzuk baino ez ditu pasatu sorterrian. Askori gertatu zaien bezala, ahaztu edo erraztasuna galdu izanak erdarara bultzatzen dituela.

Iturri bateko txorrota ireki izan banu bezala, orduan hasi zen hizketan. Alargun geratu zela esan zidan. “Zoaz, zoaz nire aurretik, gustura ez bazaude, esaten zion emazte zenari”.

Habanan ezagutu zuen Alejandrina. Ezkontza ederra antolatu zutela. Etxe bat ere erosi omen zuen Habanan. Egurbiderekin bizi zen han, ezkondu arte. Anaiak bezala direla. Beti elkarrekin.

900 dolar partida bakoitzeko kobratzen zuela. Diru asko. Etxe bat alokatzea 50 dolar kostatzen zenean. Bizimodua merkea zen Habanan.
Alejandrinarekin etxeko balkoian zeudela ikusi zituzten errebeldeak kaletik pasatzen, hirian sartu berriak. Handik denbora gutxira maletak egin eta Floridara abiatu ziren, Daniako pilotalekuan zortzi denboralditan jokatu omen zuen.

“Aizu, Luis, eta nola hasi zinen puntaz jokatzen azkoitiarra izanik, eskuzko pilotarien sorlekukoa?”

“Bai, aita eta osaba Santi eskuzko pilotariak izan ziren. Aita bigarren mailako txapelduna izatera iritsi zen. Baita ere Atano III.aren kontra jokatu.
Ezkonberrietan, gurasoak Bartzelonara joan ziren, eztei-bidaietan. Han ikusi omen zuen nola bizi ziren zesta-puntako pilotariak, soinean zeramaten harribitxiak.

Luis semea koskortzen hasi zenenean, esan zion aitak: “Hasi hadi puntaz ikasten, hemen (eskuz) ez zegok dirurik”.

Etxeko negozioan lagunduz gaindi —aitak Lizarza ile-apaindegiaren jabea zen— Azkoititik Tolosara joaten hasi zen astean hirutan. Autobusa hartu eta Errezil barrena, bihurgunez jositako bide gaizto batetik, ordubete pasatxo, Tolosara iristen ziren bera eta beste herriko-seme bat: Migel Isuskiza, “Azkoitia” izenarekin jokatuko zuena Miamiko pilotalekuan.

17 urterekin, hiru urteko kontratua eskaini zioten Habanan jokatzeko. Lehendabizi Habana-Madrid pilotaleku txikian (33 metroko kantxan). Luis beste sei lankideekin batera atera zen Tolosako Beotibar eskolatik Habanarantz; gipuzkoarrak denak, Jose Antonio Egurbide mutrikuarra ere tartean zela.

Debuta egin eta gero, Etxanizek eta Egurbidek berehala hasi ziren nabarmentzen. Urtebete pasatu zenean, Jai-Alaiko intendente zenak, Egiluzek, “El Palacio de los Gritos-en” jokatzeko aukera eman zien. Sekulako urratsa gailurrera heltzeko.

Ezin dut galdera saihestu. “Aizu, Luis. Zuk eskuinaz bakarrik jokatzen zenuen (errebesez edo zeharka apenas ez), nolatan 64 metroko kantxa batean moldatzen zinen?”

“Ikaragarria zen nirea. Lehenengo tantotik hasi eta 30 arte, eskuinaz.
“Matadera” deitzen zioten pilotariek Jai-Alaiko kantxa luzeari.
“Hil arte, eskuinaz”.

Atzelari onena izatera iristea sinestezina egiten zait, nire begien aurrean ez banu ikusi zer konbinaziotan parte hartu zuen azkoitiarrak. Sei bat urte iraun zuen Etxanizek tontorrean. Aurkariek pilota berria, motelena, ateratzen zioten behin eta berriro. Besoa erori zitzaion arte. Oker-oker eginda geratu zitzaion besoa.

Habanatik irten zenean, derrigorrez, Danian, Daytonan (Florida) eta Tijuanan (Mexiko) aritu zen jokatzen. Errebesez ikasi zuen, baina ezta hurrik eman ere izan zenarekin.

Erretiroa hartu eta gero, intendente lanetan aritu zen Ocala eta Fort Pierceko (Florida) pilotalekuetan.

Anaia batek ere, Santik, lau urte gazteagoa bera, jarraitu zuen Luisen bide beretik. Ez Habanan; bai, ordea, Floridako frontoietan.

Baita bi semeak ere, berarekin bizi direnak, Charly eta Joseph. Danian eta Tampan jokatzen aritutakoak.

Etxetik ez da ateratzen, ez bada Egurbide etortzen Connecticutetik eta bazkaltzera eramaten duen. Orain dela aste batzuk bezala.
“Aspaldian izan nuen egun zoriontsuena”.

Jai-alai: alai eta itxaropentsu

Posted on by

Zesta-puntaren zaleontzat, negu beltzean murgilduta ageri zaigu atzerrian zuen presentzia bukatutzat eman ostean. Izan ere, Daniako (Florida) pilotalekua itxi ondoren —iazko azaroaren 28an— lehen aldia da historian Euskal Herritik kanpo ez dagoela zabalik frontoi profesional bakar bat.
Hala ere, kontuan hartu beharrekoak dira Mixel Labeguerieren kanta baten hitzak: “gauak goiz-alba duela ondoko, lagun, orroit hadi”.

Gernika Jai-Alai Professional enpresako kideek abagunea ezin egokiagoa ikusi dute zesta-punta gure artean indartzeko; non, eta Euskadin. EITBren eskutik joanda.

Astelehenero, urtarrilaren 29an hasita, martxoaren 20 arte, ETB1ek gaueko hamar eta erdietan tarte zabala eskainiko dio hastear den txapelketari, sei bikotez osatutako lehiari.

Albistea nire belarrietara iritsi bezain pronto, lehendabiziko burutazioa hauxe: zerrendan ageri diren pilotari hautatuetatik, nik bakarren bat kenduko nuke eta besteren bat sartu. Esate baterako, Erik Mendizabal mutrikuarra. Azken urteetan Danian jaun eta jabe izandako aurrelaria. Nire ustez, gaur egun aurrelari onena ez bada, ez dela urrun ibiliko.
Manu Ladutxe, lapurtarra, atzelari onena Danian; Imanol Lopezi aurre egingo liokeena. Edota Johan Sorozabal lapurtar gaztea… ez dira emandako zerrendan ageri.
Ni ez naiz, ordea, Roberto Lekue hautatzailea. Izango ditu berak arrazoibideak hartutako erabakiak hartzeko. Batek daki zer diren antolakuntzaren mugak. Beti horrela izan ohi da.

Garrantzitsua zer da, ordea?

Gailurra aspaldian agurtu eta gero maldan behera etorri den joko moldeari aukera ematen zaiola berpizteko. EITBren eskutik erakusleihoan ipiniz, iaz erremontearekin, “ERREMONTARI” saioekin egin zuten bezala.

Jota eta ahul zaudenean hauspoa jasotzea eskertzekoa da. EITBk, kirol zuzendari Joseba Urkiolaren hitzetan, adierazi berri du gogotsu ekin diotela proiektu berriari. Ilusioz gainezka omen aurrrera egiteko.
Esan zuen, baita ere, ez EITBk, ez Jaurlaritzak, ez dizkiotela babak eltzetik aterako zesta-puntari. Denen arteko lana beharrezkoa izango dela sendo atera nahi bada ataka honetatik.

Niri ere, albiste ezin hobea iruditzen zait EITBk kamera guztiak Gernikako pilotalekuan jartzea. Bi hilabetean, jokatuko den txapelketa fokuen azpian ipiniz.
Buru-bihotzak asmo ederrez beteta sumatzen ditut inguruan.
Niri, ordea —jotako aharia naizenez—, jakin-minaz gain, burutazioak sortzen dizkit abian jarri den egitasmoak.

Kirol txiki bat, argala eta indar gutxikoa indartzeak auzolana eskatzen du, eta lidergoa. Gernikako enpresaren eta EITBren arteko elkarlana arbola baten adar bakar bat besterik ez da. Azpiegitura osoa sendotu beharra eskatzen du berpizkundeak, negarbideetatik aldentzeko.
Eskolak babestu; afizionatu eta profesionalen arteko hesiak deuseztatuz; belaunaldi berriei bideak irekiz, goreneko txapelketetan parte hartzeko aukerak emanez… kanporaketen bidez. Tresnak, zestak merkeagoak izan daitezen. Jokoa, teknikoki garbiagoa izan dadila, eta abar.
(Kosmetika hutsa eta marketin kanpaina soila ez dadila bihurtu hastear den txapelketa).
“Erremontari” saioekin gertatu zen bezala?

Ez da erronka samurra hartu dutena. Euskadi hautatu izana zesta-puntaren berpizkundearen gotorleku, eta azoka bilakatzea. Are gehiago, kontuan harturik zesta-puntaren izena (jai-alai marka) eta izana, habitat naturala, atzerrian izan dela.
Bidaia oparoa opa diot “Jai Alai: Azken Hegaldia” eta “Jai Alai Winter Series” deituriko proiektuari.
Publiko zabalagoarengana eta kontsumitzaile berriengana iristeko (gazteengana, ahal bada) balioko ahal du!
Hegaldia ez dadila amaitu martxoan eta, aurrerantzean ere, eskala berriak izan ditzala!
Bidaia on!