Mendi ibilaldia

MENDIA. IBILBIDEA. Hiru herriren mugan

MENDIA. IBILBIDEA. Hiru herriren mugan.
  • Herrialdea: Nafarroa Beherea
  • Zailtasuna: Ertaina
  • Tontor eta leku izenak: Aldude, Otsamunho, Errola, Premundoa
  • Distantzia: 13 km.
  • Iraupena: 4 ordu eta 30 mn.
  • Ingurunea: Alduderekin, Bankarekin eta Urepelerekin mugan diren Otsamunho eta Errola mendixken edertasunaz gozatuko dugu txangoan.
  • Estekak: Ibilbidea
2010eko apirilaren 16a
00:00
Entzun
Aldudeko (Nafarroa Beherea) errebote plaza dugu abiapuntu. Ibilgailuak hantxe utzirik, Iturri Handia errekaren gaineko zubia berriz zeharkatuko dugu, eta eskuinalderantz hartuko, Urepelerako errepide gainean. Berrogeitamar bat metro eskas eginik, etxeen artean eta aldaparen gora abiatzen den harrizko eskilara hartuko dugu, eta xenda polit batekin topo egingo -arbel harkaitzean zulatu zuten noizbaiteko artzainek-. Bidezidor miresgarriak sigi-saga gorantz eramanen gaitu, Aldudeko elizaren auzoa atzean oso eder ikusten dugularik. Arbelean eginiko xendak, lekukoa uzten dio otatzearen gora jarraitzen duen bidezidorrari; horrek lagunduko gaitu Lepoeder garateraino (554 m).

Leku honek zinez merezi du izena, bista ederrak oparitzen baitizkigu. Hasieratik bertatik bidelagun ditugun seinale horiei jarraituz, ekialderantz joko dugu otatze malda baten gora poliki-poliki eramanen gaituen xenda gozagarri batean. Hori lurbide bilakatzen da, eta Salaberria etxera daraman bide harriztatuarekin egiten du topo. Eskuinerantz eta gorantz harturik, Hariz mehakako artegi ondora helduko gara. Hemen, bidetik seinalatu duten ibilbidea jarraitzen ahal dugu, edo aldaparen gora zuzen igotzen. Batetik zein bestetik, Haritz Xiloa deitu lautadatxora helduko gara.

Bazkalekuak eta harkaitzak lehian direla, hareharrian eginiko xendak beti eta gorago lagunduko gaitu, ikusmena ere beti eta zabalagoa egingo zaigularik. Abiatu garenetik bi ordu ingurura, Otsaxarko lepora helduko gara (792 m); hementxe dago Aldude eta Banka arteko muga. Mendi mazelaren ipar-ekialdean ikusiko dugun Otsaxarko artzain txabola, beraz, Bankan dago. Geuk, muga horren hariari jarraituz eta bide seinalatua ekialdeko behealdean utzirik, Otsamunhoren gailurrera joko dugu (901 m). Granitozko haitzez jositako gain horretatik egundoko bista dago Nafarroaren bi aldeetako mendietara: Argañeta, Adartza, Adi, Antxola, Hargibel, Auza, Iturrunburu, Ixtauz, Lindus...

Otsamunhori bizkar emanda, hego-ekialdera jaitsiko gara, Mizpirako leporaino (831 m). Hementxe, berriz, Urepeleko lurretan sartuko gara. Gune honetan topatuko ditugu berriro xenda seinalatuaren tinda horiak, eta horiek jarraitzea da aukeretatik bat. Beste hautua -gomendatzen dizuguna- Errola mendixkaren gainera igotzea da (907 m). Otsamunhoren bikia dirudien mendi belartsu horren tontorretik ere bista oso zabala eta polita gozatuko dugu. Ehiztarien ibilgailuek ziur asko eginiko lurbidetik behera joango gara, Meharroztegiko lepoaren bidean.

Premundoko bertsolaria

Honaraino iritsi baino lehen, buelta emango dugu erabat, otatze mazelaren iparralderantz joaten den xenda bat hartzeko. Arretaz ibili behar da, ez baita ondo ageri. Laster batean, tindu horiz seinalatutako ibilbidea topatuko dugu berriro. Borda polit baten alboan igaro ondoren, xendak behera egiten jarraitzen du urritz eta bestelako zuhaitz txikien artean. Artegi batera heldurik, eskuinalderantz joko dugu bidearen gainean, baina berehalaxe utziko dugu, bihurgunean zuzen joanda, alanbrezko hesi baten albotik. Bidearekin berriz ere topo eginik, zeharkatu besterik ez dugu egingo, apur bat ezkerraldera harturik, haatik. Xenda seinalatuan gaude beti, baina esan beharra da oso gaizki egina dela, seinaleak sarritan ez baitira ikusten. Bidea bigarren aldiz zeharkatu eta gero, baso txiki baten behera goazela, bidelagun izango ditugu gaztainondo zaharrak.

Beste behin bidearekin topo eginik, eta erreka zeharkatu ondoren, berriz ere Aldudeko lurretan sartuko gara. Artegi bat igaro eta gero, eskuinerantz eta gorantz jarraituko diogu bide horri, Joanesene baserriaren albotik igarotzeko gisan. Bide horretan aurrera joanda, Premundoa etxaldera helduko gara. Hemen Harriet etxeko jauna topatzeko suertea baldin baduzue, ez dudarik izan bertso bat eman dezan eskatzeko. Oso ongi badaki bertsotan, eta Urepeleko herri auzoko seme guztiz ospetsua zen Fernando Aire Xalbador-en kopla bat edo beste xaramelaz kantatuko dizkizue.

Etxaldearen saihetsean behera sartuko gara xenda batean. Berehala topatuko dugun bide sardan, borda bat baino lehentxeago, ezker hartuko dugu, eta hurrengoan, eskuin. Mendiko erreka izenekoa eskuinaldean dugula, lurbideak Aldudeko lehen etxeetara lagunduko gaitu, Urepelerako bidearekin topo egin arte.



Aldude, euskal txerriaren hiriburu

Txangoa amaitzean, Aldude eta Urepele arteko errepidera berriz helduko garelarik, Pierre Oteiza harakin enpresariaren ekoiztegi-saltokiaren ia pare-parean topatuko gara. Oteiza etxearen ospea Aldudeko haran galdutik mundu zabalera zabaldu da. «Euskal txerri arrazaren salbatzaile» gisa emana da Aldudeko seme hau, arrazoi osoz ere. Ezen, 1987. urtean, euskal txerri zuri eta beltzaren mozkinak merkaturatzeko harakindegi-gazitegi bat abian jarri zuelarik, 15 hazle soilik zeuden. Gaur egun, 70 txerri hazle daude, eta Oteiza urdaitegi-gazitegiak berak zein hamar bat salguneek berrogei bat laguni ematen diote lan; horietatik hogei bati, Alduden bertan. Euskal txerrien hiltzeak, beraz, bizia ekartzen dio herriari...
Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.