Enpresaz enpresa buru-belarri ari da lanean ELA sindikatua datorren asteazkeneko greba orokorra prestatzen. 2012an sindikatu eta eragile sozialekin antolatu duten bigarrena da; «martxoko grebako datuak berdintzen saiatuko gara", Adolfo Muñoz idazkari nagusiaren esanetan. Deialdi arrakastatsua izan zela dio, "jendeak etorkizunean etorriko dena aurreikusten baitu, eta patronalak zabaldu nahi duen beldurraren aurkako erantzuna izan zen". Asteazkenean ere Euskal Herriko kaleak beteko direla iragarri du. "Gure akziodunen batzarra izango da".
Politikak murrizketen bideari erantzun diezaion, bide bakarra mobilizazioa dela esan berri duzu. Krisia hasi zenetik bosgarren greba orokorra izango da, eta klase politikoak erantzun gabe jarraitzen du. Greba, beraz, zertarako?
Politika mugitzeko. Entzungor dago, ez dio kasurik egiten eskatzen diogunari. Alternatiba mobilizazioan dago, geratzen den beste bidea men egitea eta bakoitzak bere zilborrari begiratzea baita. Egoera gogorra da, baina indibidualismo basatiak kezkatzen gaitu. Eskubide sozialak, lan alorrekoak, eta beste aldatzen ari dira, baita balioak ere. Asko dago jokoan, eta, eraso bortitz horri aurre egiteko, gure ardura defentsa antolatzea da. Greba orokor batek horretarako balio du.
Aurrerapausorik sumatu gabe, ordea, jendea gogogabetu daiteke...
2009ko maiatzaren 22ko greba orokorrean gehiengo sindikalak esan zuen politikak aldatzen ez baziren murrizketak etorriko zirela. Eta denborak arrazoia eman digu. Orain hartu diren erabakiak ikusita, langabezia eta pobrezia asko handituko dela diogu. Politika eta botere ekonomikoa gizartean beldurra sartzen ari dira, esaten baitute dena okerrera joango dela murrizketak egin ezean. Beldurrik gabe, haiek ez dira ezer. Eta beldurra nola gainditzen da? Kolektiboki. Ez dago irtenbide posiblerik, indibidualismoan oinarrituta. Batzuek, ordea, esaten dute mobilizatzeak ez duela ezertarako balio, baina hori ez da horrela. Politikariak oso kezkatuta daude, ikusi dutelako zer gertatu den Greziako alderdiekin: hauteskundez hauteskunde botoak galtzen dituzte murrizketen politikak egiten dituztenek.
Beraz, zuen ustez, eskubide sozial eta indibidualak berreskuratzeko, mobilizazioaren bidea besterik ez da geratzen?
Ez dago besterik. Kapitalak politika ahul ikusten du, dena ematen baitio, baina gehiago lortu nahi du. Politika lur jota dago, eta beste garaietan lortu gabekoa lortzen ari da kapitala: esparru sozialean, lan alorrean eta demokraziari dagokionez. Beste gizarte bat lortu nahi du, indibidualismoan oinarritutakoa. Hori da Tea Partyk mundu osoan proposatzen duena. Beraz, zerbait sinetsiz gero, ez dugu beste biderik ikusten. Izan ere, orain artekoa gogorra izan bada, aurrerantzean izango dena oso gogorra izango da. Ez dago dirurik, erakundeetan diru bilketak behera egin du, eta horren arrazoiak dira, besteak beste, erreformak, kapitalaren ihesa, soldaten erasoa eta beste hainbat. Eta, ondoren, erreskatearekin datoz.
Erreskateari dagokionez, Espainiako Gobernuak ez du zehaztu oraindik eskatuko ote duen ala ez. Jean Claude Juncker Luxenburgoko lehen ministro eta eurototal taldekoak aurreratu duenez, ordea, erreskateak baldintza gogorrak izango ditu...
Baldintza batzuk badakizkigu, ordea. 100.000 milioi eurorekin erreskate bat egin zen, eta arlo sozialean 102.000 milioi euroren murrizketak egon dira. Orain, ordea, erreskatea negoziatzen ari dira. Hor adostuko dute diru hori mailegatzaileari itzultzeko izango dela. Eta hori ikusita, patronalari kritika gogorra egin nahi diogu: kreditu faltari buruz ez baitu ezer esaten. Eta badaki ez dagoela krediturik, ez dela egongo, eta enpresa eta gizabanako askorentzat beharrezkoa dela. Gainera, behin eta berriz dio ekonomiak ez duela funtzionatzen, baina ez du ezer egiten horri aurre egiteko. Eta haiek enpresa proiektu eta irabaziak bi modutan finantzatzea erabaki dute: lana deuseztatuz, eta soldatari eraso eginez. Zergatik txalotzen du patronalak erreskatea ez duenean zentimorik ere ikusiko? Bi modutan soilik uler daiteke arduragabekeria halakoa: patronalaren barruan banka dagoelako, eta ez daukatelako arriskurik, diru publikoarekin lagunduta daudenez.
Krisi politiko bat sortu behar dela azpimarratu duzu, behin eta berriro. Horretarako baldintzarik ba al dago oraintxe?
Orain, hauteskunde garaian gaude, eta, atzera begiratuta, ematen du alderdien artean liskarrean egon direla lau urtean. Baina ez da horrela. Batzuen artean adostu dituzte erreformak, zerga politikak, eta baita aurrekontuak ere. Zerga politikan, esaterako, EAJ eta PP Bizkaia eta Araban, PSE-EE Bildurekin Gipuzkoan, eta UPN eta PSNk Nafarroan hainbat kontu adostu dituzte. Denen artean aldeak badaude, baina ñabardurak dira. Hori ikusita, hauteskunde garaian hausnarketa egiten dugu: zer gertatu da estatuan azken boladan? Zor pribatua publiko bihurtu dutela, eta horri aurre egiteko murrizketak egin dituzte; PSOE, PP eta UPNk, Espainiako Konstituzioa aldatu zuten, aurrekontuen lehentasuna defizitean jarriz; PPk aurrekontuen egonkortasunaren legea egin du, non defizitak autonomoei ezartzen dien; eta azkenik, oinarrizko legeak ezartzen ari da Espainiako Gobernua. Egoera hori ikusita, arlo soziala sekulako aukera da, autogobernua edo subiranotasuna edukiz betetzeko. Baina gaur egin behar da, ez bihar.
Eta nola landu arlo soziala?
Raxoik esaten duena ez aplikatuta. Egitura juridikoa ikusita, aukera paregabea da esparru soziala subiranotasunaren kontzeptua garatzeko. Jendea asko sufritzen ari da, eta esparru horretan asko egin daiteke. Eta subiranotasuna zertan datza? Hori egingo dut esatea batzuetan, eta besteetan aurkakoa. Baina oraingo argazkia tamalgarria da, Espainiatik diotena egiten baitute. Eta hauteskunde garaian zarata handia entzuten da, baina galdera horri inork ez dio erantzuten. Hori ez bada egiten, hauteskundeetan murrizketak aplikatuko dituen lehendakaria aukeratuko da.
Murrizketei aurre egiteko eta politika sozialei eusteko, alderdi politikoei proposamen jakin batzuk helarazi dizkie ELAk. Haiekin biltzeko ere eskatu duzue. Zer espero duzue bilera horietatik?
Ikusiko dugu. Garbi dago larrialdian gaudela, eta halako testuinguruan ezin da kanpainako espazio komun bezala zehazgabetasuna onartu. «Marra gorririk ez dugu ukituko», diote batzuk, baina zeintzuk dira marra gorriak? Edo «ez ditut oinarrizko diru laguntzak kenduko», esan dute besteek. Irudipena daukagu politikoak termino anbiguoekin hitz egiten ari direla sakoneko arazoa aipatzeko garaian. Eta zein da arazoa? Sortu duten egitura, era horretan Raxoiren murrizketak ezartzeko. Eta ekonomia errealaren kolapso honetan, hori egitea tokatuko zaie, ez badute desobedientziara jotzen.
Proposamenen artean, zerga politika Eusko Legebiltzarrean erabakitzea proposatu duzue. Zergatik?
Finantzen Euskal Kontseiluak eta Zerga Koordinaziorako Organoak daukaten antolakuntza edozein sektarena baino ilunagoa da. Haiek prestatu eta banatzen dute. Eta zerga politika aurrerakoi bat atzera botatzea oso erraza da, denek ados jarri behar baitute, hiruko eztabaida batean. Beraz, nahikoa da bat ados ez egotea, sakoneko zerga erreforma bat egon ez dadin. Eta hori apurtu beharra dago, patronalak politikarekin erabakitzen baitu zerga politika. Beraz, egungo egoeran Legebiltzarrak izan beharko luke ahotsa, ikusmolde demokratikoagatik. Izan ere, Eusko Jaurlaritzak dauka gastu maila handiena, eta horregatik eduki beharko luke garrantzi handiagoa zergei buruzko erabakietan.
Zergak igotzeko garaian, Diputazioen eta Eusko Jaurlaritzaren artean dagoen berdinketari aurre egiteko tresna izan daiteke?
Gutxienez, eztabaida gardenagoa izango zen, orain ez bezala. Ez dugu joko hori onartzen, ez dugulako parte hartzen. Eta gardentasunik eza politikaren edukiarekin lotuta dago. Alde horretatik, zer eskaintzen du patronalak? Gastu sozialean murrizketa, ez dutelako zergarik ordaindu nahi. Zerga sistema haiek erabakitzen dute, eta eztabaidari betoa jarria diote. Eta hori horrela den bitartean, eztabaida laua izan dadin borrokatuko gara.
Datozen hauteskundeetan irtengo den lehendakariak murrizketak egingo ditu? Grebaren arrakastak hori saihesteko balioko luke?
Gobernuak aldatzen dira, baina ez da politikarik aldatzen. Eta guk politikak aldatzea behar dugu. Ez gara politikaren aurkako diskurtso bat egiten ari. Politika beharrezkoa da, baina egungo politikari ezetz esango dion politikoak batez ere. Eta horretan egingo dugu lan.
Martxoko greba orokorreko datuak arrakastatsuak izan ziren. Hartan, CCOO eta UGTk ere grebarako deia egin zuten, oraingoan ez bezala. Zergatik ez dago aurreko grebako batasuna?
Batasun sindikala beharrezkoa dela garbi dago, inozokeria litzateke aurkakoa esatea. Baina batasuna ezin da demagogikoki erabili. Batasuna, zertarako? Pentsioen erreforma sinatzeko? PPren erabakiak interpelatzeko, PSOEk egindakoa interpelatu gabe? Horretarako ez gaude prest. Batasun sindikala lortzeko hitz egin behar dugu zein diren helburuak eta zertarako nahi dugun.
Haiekin hitz egin duzue grebara deitzeko garaian?
Ez. Baina eurek oso argi hitz egin dute, egiten dutenarekin erakusten baitute zein den euren proposamena. Batasuna nahi badute, hemengo sindikalismoa errespetatu beharko dute. Elkarrizketa sozialean egon dira, eta Espainian mahai batzuetatik altxatu dira, baina Hego Euskal Herrikoetan ez.
Eta grebaren ondoren, zer? Ezer aldatu ezean, bide berean jarraitzea aurreikusten duzue?
Plataforma sozial eta sindikal bat daukagu orain, eta tresna baliagarria suertatzen ari da. Eta guk borondatea daukagu plataforma horretan jarraitzeko, hainbat helbururekin. Esparru askotan ari gara lanean: enplegua, zerga politika, aurrekontuak, eta abarretan. Gaur egun dagoen bezala egonda, eta dauzkagun eskubideak ezerezean gera daitekeela ikusita, babestu beharra daukagu politika. Horregatik, politika eta gizartea mugitzeko baliabideak garatu behar dira. Ez dugu politikarekiko mendeko jarrera bat nahi, elkarrizketan oinarritutakoa baizik. Eta, oraintxe, kezkatuta gaude, politikak ez duelako horrelako ezer nahi.
