Azken bi urteotan Europako Batasunak landu duen proiektu handienetako bat da. Azken helburua finantza krisietan herrialdeetako zor subiranoaren eta bankuen finantza arazoen artean sortzen diren loturak haustea da. Alegia, bankuak salbatzeko dirua jartzeagatik, azkenean herrialdeetako gobernuak finantza arazoetan sartzea.
1. Zer da banku batasuna?
Estatu bakoitzak berea ezarri beharrean, Europako Batasunean banku sistema bakarra ezartzea da asmoa. Sistema hori sortzeko hainbat pauso eman behar dira: bankuen gainbegiratzaile bakarra sortzea, bankuen likidazioen gaineko erabakia bateratzea, eta erreskate funts bakarra eta gordailuen berme bakarra sortzea.
2. Zer da likidazio funts bateratua?
Banku batasunaren bigarren pausoa da. Bruselak onartu du EBn bankuak likidatzeko funts bateratu bat sortzea, baina, Alemaniak nahi zuen bezala, funts hori ez da indarrean jarriko 2016ko urtarrilaren 1era arte, eta zortzi urte beharko ditu guztiz erabilgarri izateko. Jatorrizko helburua da etorkizunean bankuak diru publikoz erreskatatu beharrean bankuen euren diruaz erreskatatzea. Bankaren arazoek berriro zor publikoaren krisirik ez eragitea da asmoa, arazoak dituzten bankuak kapitalizatzeko dirua funts horretatik hartzea.
3. Zenbatekoa izango da funtsa?
Funtsa erabat osatze denean, 2024an, 55.000 milioi euro izango ditu, bankuek beraiek jarritakoak. Badago 55.000 milioi gutxi iruditu zaionik, ikusirik 2008tik EBko estatuek 473.000 milioi euro jarri dituztelako bankuak erreskatatzeko.
4. Zer gertatutako da trantsizio aroan?
Trantsizio aroa 2015eko urtarrilaren 1ean hasiko da martxan, SRM indarrean jartzen denean. Bankuak likidatzeko funtsa, berriz, urtebete beranduago hasiko dira betetzen, eta zortzi urte izango dituzte horretarako. Tarte horretan funtsa ez da bat eta bakarra izango: herrialdez herrialde jarriko da martxan, eta apurka-apurka joango da bateratuz. Beraz, 2024a baino lehen banku bat erreskatatu behar bada herrialde bakoitzak ordainduko du bere finantza sistemaren onbideratzea, baina beste estatuetako funtsetatik ere hartu ahal izango du hitzartutako zati bat.
5. Zer pisu izango du ESMk aurrerantzean?
ESM Europako Erreskate Mekanismoa ez da indartuko. 2024ra bitarteko banku erreskateetan erabiliko da, baina zor publikoaren bidez, Espainiako ereduari jarraikiz. Frantziak nahi zuenaren kontra eta Alemaniak gura zuen legez. Trantsizio urteetan ESM likidazio funtsaren berme izatea nahi zuen, baina Berlinek ez.
6. Nork erabakiko du bankuen likidazioa?
2024tik aurrera EBko banku batek laguntza behar badu Europako Batzordeak erabaki bat hartuko du, baina bankua itxi gura badu, Europako Kontseiluare baimena beharko du. Kontseiluan estatuen ordezkaritza dago, eta benetako erabakimena hor egotea nahi zuen Berlinek, Bruselaren esku ez lagatzearren.
7. Zelakoak izango dira likidazio berriak?
Funtsa indarrean jartzen denean, arazodun bankuetan lehenik akziodunek ordainduko dituzte galerak, gero likidazio funts bateratuak jarriko du dirua, eta batzuetan, «suebaki gehigarriak» jar daitezke.
8. Sendoa da suebakia?
Vitor Constancio EBZko presidenteordeak ahultasunak ikusi ditu: trantsizio hamarkadarako ez dagoela larrialdiko funtsik nabarmendu du. Anders Borg Suediako Finantza ministroaren arabera, «funts bateratuak ez du EBrekiko konfiantza indartuko». Frantziak gidatutako taldea izan da funts bateratua sortzea eskatu duena, eta azkenean konbentzitu du kontra zegoen Alemaniak gidatutako taldea. Kobentzitu du, baldintzak Berlinek ezarri dituelako, banku gainbegiratzailearekin gertatu zen bezala.
