«Ez dakigu urtean zenbat putre gazte hiltzen ari diren»

Sestaoko Natur Zientzien Elkarteko kide da Juanma Perez de Ana biologoa (Barakaldo, Bizkaia, 1969). Aspaldi hasi zen sai arreak ikertzen, eta, oraindik ere, zer ikasi anitz badagoela argi du. Hiltzen diren putre gazteen inguruan kezka agertu du. Etorkizunean zer gertatuko den aurreikustea zaila da, haren ustez.

Zein da sai arrearen egoera Bizkaian, Araban eta Gipuzkoan?

Herrialde horietan sai arreen populazioak gora egin du azken 30-40 urteotan. Horretan denak dira ados. Zenbaitek, ordea, ez dute aipatzen zein izan zen abiapuntua. Kontua da putreak etengabeko jazarpena pairatu zuela XX. mendean, urte luzez. 1966. urtean babestu zituzten saiak eta hegazti harrapariak. Orduan hasi zen egoera aldatzen.

Zenbat daude, zehazki?

2008ko erroldaren arabera, 98 bikote ugaltzaile baziren Bizkaian, 529 Araban, eta 178 Gipuzkoan. Kopuruak, ziur aski, gora egin izanen du azken lau urteotan, baina 2008ko datuak dira ditugun osoenak.

Zerk mugatzen du sai arrearen populazioa?

Nagusiki, jatekoa lortzeko duen aukerak. Gizakiaren jazarpenik ez badago, hori da muga nagusia, habiak egiteko tokia badutelako herrialde horietan. Jatekoa lortzeko aukera horretan, hala ere, gorabeherak izan dira azken urteotan. Hildako animalien gorpuak mendian uztea zaildu dute azken urteotako araudiek, eta horrek izan du ondoriorik.

Nafarroan bezala, behera egin du bikoteek hazten dituzten txiten kopuruak?

1999. urteko datuen arabera, garai hartan bikote ugaltzaileen produktibitatea %75ekoa zen. Gorobelen, adibidez, kopuru hori jaitsi egin da nabarmen, eta egun %50-55ekoa da. Kopuru horrekin, oraindik ere, gora egin dezake populazioak, sai arrea bizitza luzeko espeziea baita. Datuek erakusten dute, hala ere, azken urteotako egoerak eragin diela.

Eta nola aurre egin diote egoera berri horri?

Egokitzeko gaitasun handia erakutsi dute. Lehen ez ziren tokietan agertu dira, adibidez. Gero eta ohikoago bilakatu da sai arreak zabortegietan ikustea. Markatutako putreen bidez, halaber, ikasi dugu urrun joan daitezkeela jatekoaren bila, eta itzuli. Sai arreari buruz anitz dakiten hainbat adituk ere aitortu behar izan dute animalia horri buruz egindako aurreikuspenetan huts egin dutela. Sai arrea animalia gogorra da, eta, erran bezala, egungo egoerara moldatzeko gaitasun handia erakutsi du, baina horrek ez du erran nahi jateko gutxiago izateak eraginik izan ez duenik.

Produktibitatearen beherakada ez da izan ondorio bakarra?

Ez. Gazteen artean ere izan du ondoriorik egungo egoerak. Ohikoa da, neurri handi batean, habiatik ateratzen direnean hainbat sai arre gazte hiltzea, jatekoa aurkitzeko gai izan ez direlako. Baina ongi ezagutzen ditugun kolonietan ikusten ari gara lehen gaztez beteta zirela eta orain hagitz gutxi daudela. Ez dakigu zenbat sai gazte hiltzen ari diren urtean zehazki, baina gerta daiteke, horren ondorioz, momentu batean, populazioak belaunaldi ordezkapenik ez izatea. Akaso hori hemendik bost edo hamar urtera sumatuko dugu.

Zaila da etorkizuna zein izan daitekeen aurreikustea?

Hagitz zaila da, bai. Egoera ez bada aldatzen, jatekoa edozein tokitan bilatzen jarraituko dute. Pentsatzekoa da populazioa egonkortuko dela. Baina zaila da erratea gazteen arteko egungo heriotza tasak zer ondorio izanen duen.

Administrazioek ez dute berriz ere sarraskiak mendian uztea baimenduko?

Berriki Eusko Jaurlaritzako eta aldundien arteko bilera izan da, araudi berriari buruz hitz egiteko hain zuzen ere, eta aldundiek ez dute egungo egoera aldatu nahi. Orain, enpresa bat arduratzen da hildako animalien gorpuak jasotzeaz, eta sistemak ongi funtzionatzen du. Abereek izan ditzaketen gaixotasunak ongi kontrolatzeko balio du sistema horrek, gainera. Hasieran, zaila izan zen ezartzea, baina orain ongi doa, eta aldundiek ez dute aldatu nahi. Noski, hori gertatzen bada, kaltea hegazti sarraskijaleek jasanen dute. Bertzeak bertze, sai arreek.