JEAN-JACQUES LASSERRE. Departamenduko burua
«Auzapez andana bat dudan da»
Jean-Jacques Lasserre zentrista (Modem) berriki arte Hautetsien Kontseiluko buru zen. Buru zela eskatu zieten herriarteko lankidetzako erakunde publiko bakarraren ikerketa lurralde elkargoaren aukera ikertu zuten berei. Arte horretan, Hautetsien Kontseiluko buruzagitza utzi du, eta Departamenduko buru hautatu dute. Hautetsien Kontseiluak egitura bakarraren ikerketa barnatzea bozkatu zuela joan den astean, Lasserrek (1947, Bidaxune) ez zuen bozketan parte hartu nahi izan. Juristek egin lanaren konklusioak ez zaizkio onargarriak: «gobernatzeko formula, aurkeztu soluzioak, ez dira seriosak Euskal Herriarentzat». Behin eta berriz errepikatu du prefetak bilatzen duena «Euskal Herria engainatzea» dela.
Lurralde elkargotik gehien hurbiltzen den egitura hirialde elkargoa dela argitzen du ikerketak; zu lurralde elkargoaren alde izanki, orain zergatik ukatzen duzu hirialde elkargoa?
Horrek dakar nahasmena. Horretan dira jendeak nahasten. Ez da lurralde elkargotik hurbil. Lurralde elkargoak anitzez botere gehiago du zerga sistema eta eskumenen aldetik. Ez da egia erratea hirialde elkargoan eskumenak automatikoki bilduko direla.
Eskumen eta zerga sistema aldetik aukera gutxien dituen egituraketa ikertzea eskatu dute lau auzapezek, eta horrekin ados agertu zara; baina Hautetsien Kontseiluko buru zinelarik baztertu ziren aukera horiek.
Aukera federala aipatua izan zen, baina ez zen ikertu.
Zergatik ez zenuten ikerrarazi?
Eskatu nuen, baina gehiengoak erabaki zuen formula hori baztertzea. Ez da behin ere erabat baztertua izan, haatik. Formula konplexuena ikertzea erabaki zen. Formula hau biziki errazki abian jarri daiteke.
Frantziako lurralde antolaketaren lege bozketan, zergatik ez zenuen Ipar Euskal Herriari zuzendu lege proposamen zehatzik egin senatari gisa?
Adituek ez nautelako elikatu. Kontu konplexuak dira. Eta nik, Modem alderdiko senatari gisa ,ez neukan parlamentari sozialistek daukaten bezainbat indar. Garaian, ez zen eskuina gehiengoan.
Herriarteko egitura eta departamenduaren artean lehia sortu daitekeela pentsatzen duzu?
Hori erratea erridikulua da. Ez du deus ikustekorik. Departamenduak bere eskumenak atxiki ditzan borrokatzen ari naiz. Eta atxikiko ditu. Ez da konkurrentziarik. Departamenduak sozial arloko eskumenak ditu. Herriarteko egiturak ez. Ez du nehoiz lortuko departamenduak daukan zerga sistema.
Zer da zure iduriko egituraketa egokiena?
Araua da, niretzat, aitzinamendu bakoitza adostasunezkoa eta partekatua izatea, eraikia. Eta, beraz, baliteke elkarte egitura batetatik sindikatu integratuaren estatutu batetara iragatea izatea egokiena, egiazko eskumen batzuekin. Kasu honetan, badakit denak ados liratekeela. Aldiz, hor, indarrez pasarazi nahi den proiektu batean gaude. Auzapez andana bat dudan da.
Dudan diren horiei erakutsi nahi diezu beste bide bat posible dela?
Eta zergatik ez? Eta zergatik krimen bat litzateke horren aipatzea? Zertan litzateke anbizio eskasa? Aitzinatzeko aukera ematen duena da anbizio ona.
MICHEL VEUNAC. Miarritzeko auzapeza
«Beroaldi batean idatzi agiria izan da»
Michel Veunacek (1946, N'Kongsamba, Kamerun), Miarritzeko auzapezak (zentrista, Modem), «aspalditik» errepikatzen du behin eta berriz «Euskal instituzio baten alde» dela. Hautetsien Kontseiluak egitura bakarraren ikerketa barnatzearen alde egin bozketa gaitzetsi du agiri batean Veunacek, Angelu, Bokale eta Bidarteko auzapezekin.
Zer eskatzen duzu zehazki?
Ikerketa sakondu behar dela. Zein baldintzetan? Nork? Nola?
Baina ikerketa barnatzea, hori du bozkatu hain zuzen Hautetsien Kontseiluak.
Deus ez da zehaztua erabiliko den metodoaz, ez eta epeez. Galdera horien pausatzeko eskubidea daukat, sakrilegio egile bezala erakutsia izan gabe, batzuek egin duten bezala. Euskal entitatea oztopatu nahi duen norbait gisa aurkeztua izan gabe. Aski lan egina dut horren alde. Orain ez dut nehorengandik leziorik jasotzerik. Biziki kexu naiz.
Noren aurka zara kexu?
Lurralde osoak daukan gogoeta zapuztu nahi duten lau auzapez garela diotenen aurka. Batera-k galdetzen du ea Euskal Herriari bizkarra eman nahi diodan. Badu hogei urte Euskal Herriaren alde ari naizela. Ez dute horren errateko eskubiderik, kasu egin behar dela dioten batzuez.
Hor diozuna baino anitzez gordinagoa da bidali duzuen agiria; erakunde publiko bakarra «munstro instituzionaltzat» daukazue, «gobernaezina»...
Beroaldi batean idatzi agiri bat izan da agian, bai. Hautetsien Kontseiluaren bilkuraren ondotik idatzi zen. Nihaur ez nengoen, familia arazo batzuengatik. Tentsio une batzuk izan ziren, dirudienez. Orain, nik diodana da guztiak berriz elkarrizketara itzuli behar dugula. Hau guztia lasaitu behar da. Ez gara ari itsasalde eta barnealdeko auzapezen artean zatiketa sortu nahian. Auzapezen Biltzarreko presidenteordea naiz. Baina badugu eztabaidatzeko eskubidea. Eztabaida dezagun. Errepikatzen dut: euskal instituzio baten alde naiz, Euskal Herri mailako kolektibitate baten alde. Baina, hartuko dugun bideko sasiak aitzinagotik garbitu nahi ditut, emaitza positibo iristeko.
Gauzak dauden bezala, larrazkenean zure iritzia eskatuko dizutelarik auzapez gisa, egitura bakarraren proposamena ukatuko ote duzu?
Ez, batere! Sinpleki, jakin nahi nuke horrek zer erran nahi duen.
Bilkura bat eskatua duzue Hautetsien Kontseiluko burua eta zuen Hiri Elkargoko buru den Etxegaraiekin, zertan da hori?
Hiri Elkargoaren barruan gaude bost auzapezak, elkar ikusten dugu erregularki. Gai hau aipatuko dugu, eta solastatzeko elementuak aurkituko ditugu aitzinatu ahal izateko. Bizi politikoan beti gertatzen dira giro berotzeak.
Herriko etxeko zure lantaldean abertzaleak daude; gai hau aipatu ote duzue elkarrekin?
Ez zehazki. Egunero ikusten ditut hiriari lotu gaiak aipatzeko. Beste gai batzuk aipatu ditugu, ez hau.
