Irakurtzeko zailtasunaren zama

Dislexia ez da ezintasun bat, ezta motibazio falta, arreta gabezia, heldutasunik eza edo emozio egoeraren arazoa ere». Eduardo Herrera psikologo eta logopedaren ustez, errazagoa da azaltzea zer ez den dislexia. Ordea, ikasteko orduan dagoen nahasmendu ohikoena da. Irakurtzeko eta idazteko zailtasun handia eragiten du, eta eskola uztearen arrazoi nagusietako bat da gaur egun.

Dislexia zer den azaltzea errazegia ez den arren, Herrerak erraz helarazi dio jendeari ikasteko zailtasun hori duen haurrak senti dezakeena. Dislebi Euskadiko Dislexia elkarteak egindako jardunaldietan izan ziren pertsonek zuzenean sentitu zuten atzo. «Pantailan segundo gutxi batzuetan agertuko den testua ikusi, eta hitzez hitz idatzi paper batean», proposatu zien Ibaiondoko gizarte etxean bildu ziren dozenaka laguni. Alemanieraz idatzitako testu bat agertu zen orduan. Lau hitzeko esaldia zen, baina gutxi izan ziren esaldia akatsik gabe idatzi zutenak.

Irakurtzeko zailtasunak izatea zer den ere azaldu zuen. Testu bat erakutsi zuen, non hitz batzuk besteak baino txikiagoak baitziren, eta, zenbaitetan, elkarri lotuta baitzeuden. «Testua irakurtzen ahalegin handia egin behar dute, bertan jartzen duena ulertu ahal izateko», azaldu zien entzuleei; oraindik askok testua ulertu ezinik jarraitzen zuten.

Idatzitako hitz bat irakurtzeko, garunak zenbait urrats egiten ditu: trazuak ezagutu, fonemekin lotu, behin-behineko memorian gorde... Garunaren zenbait eremuk parte hartzen dute prozesu horretan, ordena jakin batean, baina dislexia dutenek ez dituzte pauso batzuk ematen. «Garunaren gune batzuen gainetik jauzi egiten du seinaleak». Irakurtzeko zailtasun horiek idazterakoan are handiagoak direla gaineratu zuen.

Irakurritakoa ulertzeko zailtasunak eragiten dituzte garunaren jauzi horiek, baina hori «izozmendiaren tontorra» baino ez dela azaldu zuen Herrerak. Hala, irakurtzeko zailtasunak are zailtasun gehiago ekartzen ditu ikasturteetan aurrera egin ahala, irakurketan oinarritzen baita ezagutzaren transmisioaren zati handi bat. Herrerak gogorarazi zuen zenbait kasutan 9 urtera arte ez dela diagnostikatzen, eta gaineratu zuen dislexia ez dela bere kabuz zuzentzen.

Garunak erabiltzen ez dituen gune horiekiko loturak sortu egin daitezkeela azaldu zuen, baina, horretarako, «ahal den azkarren» lan egin behar dela gaineratu zuen. «5 eta 8 urte artean garunak erabiltzen ez duen gune horretara doazen errepide asko egin ditzakegu».

Berreziketa metodo egokiak

Adin bakoitzean ikasteko zailtasun horren berri eman dezaketen sintomak daudela jakinarazi zuen Herrerak, nahiz eta argienak Lehen Hezkuntzako lehen bi urteetan agertzen diren, irakurtzen eta idazten ikasten dutenean. Diagnosi zuzena eta berreziketa prozesua hasteko une egokia da hori. Hain zuzen ere, tratamendu asko sintometan zentratzen dira, Herreraren ustez, ez sintomen jatorrian: lateralitatea, hemisferioen arteko koordinazioa, optometria...

Berreziketa prozesu horietan fonemen eta letren arteko lotura sendotu behar dela nabarmendu zuen, baita prozesua irudiekin lagundu behar dela ere. Irudiaren garrantzia askotan aipatu zuen Herrerak, eskolako kontzeptuak hobeto finkatzeko erabil daitekeen baliabidea delako. Irakurritakoa irudiekin lotzea eta horien bitartez mapa moduko bat egiteak kontzeptuak gogoratzea errazten duela azaldu zuen.

Dislexia duten umeak argiak eta azkarrak direla nabarmendu zuen Herrerak, eta haien ezagutzak ebaluatzeko zailtasunak haien bidea eteten duela gaineratu zuen. «Goi mailako ikasketetara heltzea zailagoa egiten zaie goi mailako ikasketak bukatzea baino». Horregatik, ikasteko nahasmendu hori duten umeei ebaluazioak egokitzeko eskatu zuen, ikasgaiaren edukia jakin arren zaila gertatzen zaielako ohiko irizpideen arabera ematea. «Ikasteko egiten duen ahaleginaren emaitzak ikusten ez badituzte, amore ematen dute, eta hori onartezina da».