Julio Villanueva: "Sistema hau sostengatzen duten kableak erabat moztu behar dira"

Asier Azpilikueta (Iruñea)

Julio Villanueva (Iruñea, 1958) iragan abuztuaren 17an sartu zuten kartzelan, 1996an Itoizko (Nafarroa) urtegiko lanetako porlana garraiatzeko kableen mozketan parte hartzeagatik. Atzo aske utzi zuten Villanueva, Espainiako Auzitegi Gorenak ebatzi baitzuen zigorra baliogabe gelditua zela epaia eman eta bortz urtera. Elkarrizketa honen galderei idatziz erantzun zien Villanuevak, oraindik Iruñeko kartzelan preso zegoela.

Nola zaude? Nola Hartu zenuen atxiloketaren kolpea? Eta nola bizi izan dituzu atxiloketaz geroko hilabeteak?

Ongi nago, arrazoia izateak ematen duen indarrarekin. Atxiloketa gaizki hartu nuen, noski. Izan ere, zortzi urte sasian eta erbestean eman ondoren kolpe latza izan zen. Lehen gauean ia-ia ez nuen lorik egin, atxiloketa eragin zuen konfiantza gehiegikeriak amorratuta bainenbilen. Baina, bigarren egunean, neure burua gehiago zigortzea merezi ez zuela ikusita, errealitateari eutsi eta kartzelaldiari ahalik eta atarramentu politikorik handiena ateratzen saiatu behar nuela deliberatu nuen. Orain, hiru hilabete pasatxo eman ditut eta ongi nago, denbora ahal den hobekien aprobetxatzen.

Urte asko joan dira epaia atera zenetik, eta are gehiago ekintza egin zenutenetik. Sasian pasa izan dituzun urte hauek beldurrez pasa izan dituzu? Atxilotu zintuzten eguna arte akordatzen zinen kontu honekin?

Hala sasian nola erbestean, bizitza ez da batere goxo izaten; familia, lana, hiria eta orokorrean gertuko ingurunea atzean utzi behar dira eta. Sasian ibiliz gero, gainera, edozein unetan harrapatua izateko arriskuak dakartzan tentsioa, antsietate eta estresa gehitu behar dira. Arrisku hori ez da inoiz burutik kentzen -ez eta lo egitean ere-, eta inoiz ez zaude erabat lasai.

Zergatik dago Julio Villanueva kartzelan? Zer egin du preso egoteko?

Epaiketa politiko baten zigor bidegabe bat dela-eta nago kartzelan. Gure ekintzak itoizko lanak urtebete gelditzea ekarri zuen, oso une egokian gainera -Espainiako Auzitegi Nazionala gure alde zegoela- eta horrek min handia egin zien. Horregatik, nahiz eta gure ekintza delitua ez izan, bakar-bakarrik hutsegite bat baizik, kartzela zigorra ezarri ziguten eskarmentu moduan, epaia eredugarria izan zedin.

Itoizko urtegiaren aurkako borroka galdutzat ematen dute askok? Zure ustez, zergatik ez dago borroka hori oraindik galduta?

Proiektua teknikoki azken txanpan izan arren oraindik bukatuta ez dagoelako. Azken hiru urte hauetan betetze probak egiten ari dira eta Lurrak aurkako erantzuna eman du: 1.500 lurrikara baino gehiago eta 200 burrunba baino gehiago gertatu dira. Horren arduragabeak ez balira, proiektuak aspaldi gelditua beharko luke. Nahiz eta hurrengo urtean proiektua bukatutzat jo, sekula ez dira erabateko segurtasuna bermatzeko gauza izanen, eta Damoklesen ezpata bezala, hondamendia gertatzeko arriskua beti hor egonen da. Beraz, erran dezakegu hogei urte egitasmoa prestatzen eta urtegia eraikitzen eman ondoren, inoiz ezin izanen dutela erabat burutu. Orain, gure erronka da barkaezinezko hondamendia gertatu aurretik ditxosozko urtegia hustea.

Eztabaida handia izan zen garai batean urtegiaren kontra borrokatzeko moldeei buruz; Itoizko Koordinakundea eta solidarioak. Denborak ematen duen perspektibak lagunduta, zure ustez, bi borroka molde horiek beharrezkoak izan dira? Elkarren osagarri izan dira?

Lurraren aurkako eraso itzel baten aurrean tresna guzti-guztiak behar-beharrezkoak dira eraso hori mendean hartu nahi badugu. Solidarioak sortu ginenerako, Koordinakundeak urteak zeramatzan jendeari informazioa helarazten, mobilizazioak egiten eta borroka juridikoa kudeatzen. Gu sortu ginen eurek betetzen ez zuten espazioa lantzeko, ekintza zuzenarena. Gure ustez, bi borroka moldeak elkarren osagarri dira baldin eta talde bakoitzak besteen lana errespetatzen badu. Hau bezalako borroka latz batean inor ez dago soberan eta inork ezin du borrokaren monopolioa beretzat hartu.

Borrokak ez du helburu nagusia lortu (Itoitz ez betetzea) Baina borrokak zer erakutsi du?

Arestian erran dudan bezala, proiektua ez da bukatua, eta guretzat, nahiz eta bi presak eginak izan, gaur egun sekulako garaipena litzateke urtegia betiko hustea, eta hori lortzeko borrokan segitzen dugu. Beraz, azken hitza ez dago errana. Bestaldetik, borrokaldi luze honek zera erakutsi du: nahiz eta balizko egun batean urtegia martxan jarri, horrelako munstroa hogei urte luzaraztea nolabaiteko garaipena ere bada, agerian utzi ditugulako sistema honen arrazoigabekeria, ustelkeria, etikarik eza eta azpijokoetarako gaitasuna.

Bigarrenik, borrokak erakutsi du ekintza zuzena tresna gisa baliagarria dela, are gehiago lanak eteten, oztopatzen eta atzeratzen baditu. Gero eta zigor eta isun handiagoak ezartzeak mina egiten diela erakusten du. Horregatik, errepresioak borroka molde hau mugatzen ahal duela erakusten du, erreleborik ez badago behintzat.

Hirugarrenik, Itoizko urtegia bezalako proiektu estrategiko batean borroka juridikoaren mugak behin eta berriro agerian gelditu dira, legez kanpokoa zena legezko bihurtzeko batere eskrupulurik izan ez dutelako. Horrek erakusten du borroka molde horri ezin zaiola lehentasuna eman, kaleko mobilizazioa bazterrean utziz.

Milaka urtean lehorreko lurrak izan direnak ureztatzeko lur bilakatzen ari da Nafarroako Ubidea. Nola erran nekazariei gaizki egiten ari direla?

Duela urte batzuk, Itoizko uraz baliatu behar zuten nekazari guztiak ureztatze planaren alde zeuden, pagotxa ederra izanen zelakoan. Baina, orain, batzuek ureztatzeari uko egin diote, konturatu direlako dena gezur hutsa dela. Hasteko, ohartu dira alimaleko inbertsioa ekarriko diela plan hori martxan jartzeak, eta eraikuntza enpresen esku izanen dela uraren prezioa ezartzeko ahalmena -itzalpeko sariaren bitartez-. Bestaldetik, ez dute zehatz-mehatz ezagutzen sortuko diren elikagai berriekin benetako errentagarritasuna izanen duten. Hemendik urte batzuetara, nekazari txikiek beren lurrak bioerregai eta elikagai transgenikoak sortzen dituzten multinazionalei saldu beharko dizkiete. Azken horiek izanen dira negozio honen onuradun bakarrak.

Badirudi herri guztiek nahi dutela autobia bat herri ondoan. Herri lanei dagokienez, etengabea baita herrien eskaera (errepidea zabaldu, saihesbidea egin, tunelak, zubiak, ibaiak kontrolatzeko azpiegiturak... Herriek behar hori dute ala beharrasortzen diete lan horiek egin nahi dituztenek?

Herri xeheak, orokorrean, kapital handiak eskaintzen duen amu pozointsua -kontsumokeria neurrigabea, alegia- barruraino irentsi duelakoan nago. Gaizki deitutako enpresa eraikitzaileak -txikitzaile behar lukete- pozik egonen dira politikariek sortutako funtsik gabeko behar horiek jende arruntak bere egin dituelako. Herrietakoak ez dira konturatzen zenbat eta autoarendako azpiegitura gehiago egin (autobiak, tunelak, errepide hobetzeak...), orduan eta gehiago indartzen dela hiriburua, herri txikietako bizitzaren kaltetan. Hiriburura azkarrago iristeak herri txikiek berarekiko duten menpekotasuna areagotzea dakar, zentralizazioa bultzatuz. Eta zentralizazioa da, hain zuzen ere, antolaketa desorekatuaren oinarria, guztiz antiekologikoa.

Azpiegitura handiak egiteko gogoa ase ezina dela dirudi. Benetan hala da? Ez dira inoiz geldituko?

Guk ez baditugu gelditzen ez, behintzat. Kapitalismoaren biziraupena gaiak etengabe egin eta kontsumitzean datzalako, minbizi gaiztoaren antzera. Minbiziaren hazkundea gelditzen da bakar-bakarrik erasotutako gorputza erabat menperatzen duenean, hiltzen duenean alegia. Guk ez badugu garapenkeria sortzen duen kapitalismo globalizatu basati hau gelditzen, gizateriaren akabera etorriko da.

Lemoiz, Leitzaran eta Itoitz. Lehena gelditu zen; bigarrena moldatu, eta hirugarrena atzeratu. Euskal Herriko borroka ekologista okerrera joan da, beraz? Hurrengo azpiegitura handia batere arazorik gabe eginen dute?

Nik ez dut uste okerrera joan denik, garai ezberdinak izan direla baizik. Hurrengo azpiegitura handia AHT da eta ez dut uste burutzea lortuko dutenik, are gutxiago arazorik gabe.

Nola borrokatu behar da, zure ustez, AHTren kontra?

Sistemarentzat, AHT azpiegitura erraldoi estrategikoa da. Hori dela eta, oposizio guztiaren gainetik manu militari egin nahi izanen dute, kosta ahala kosta. Irabazi nahi badugu, borroka molde guztiak erabili beharko ditugu: herri mobilizazioa auzoz auzo eta herriz herri, desobedientzia eta boikot kanpainak, sabotaje masiboak... Borroka molde guztiak elkarren osagarri, modu deszentralizatuan eta errespetuan oinarrituta. Hitz batean, erleen taktika erabili behar dugu bizitzaren eztia ez diezaguten lapur. Kriminalizazioa erabiliko dute, eta aurre egin beharko diegu. Seguraski, sabotajeak Espainiako Auzitegi Nazionalean epaituko dituzte eta kartzelaz ordainarazi, baina ezin gaitezke kikildu.

Kontzientzia ekologista zabaltzen ari omen da. Baina ez zaizu iruditzen hitzetatik ekintzetara alde izugarri handia dagoela, bai agintarien aldetik eta bai herritarren aldetik ere?

Produktu light-en aroan bizi gara eta beldur naiz ez ote diren kontzientzia ekologista light bat sustatzen ari, mamirik gabekoa eta itxuran oinarritua, alegia. Dena azalekoa da, eta benetako arazoa den kontsumokeriari inork ez dio behar bezala heltzen. Gehien kutsatzen eta xahutzen duten instituzioek, gobernuek, enpresek eta pertsonek munduko ekologistenak bailira agertzeko ez dute inolako lotsarik izaten. Egunotan, Eguberrietako argiak direla eta, zur eta lur utzi nau hainbat hirik argiketa «berde» baten alde egin duten apustuak -kontsumo gutxiko bonbillak erabiliz-. Inongo udalari ez zaio bururatu batere argiketarik ez ezartzea dela sistema ekologiko bakarra.

"Iraunkorra" izan daiteke garapena? Hori benetan posible da? Horretan sinesten duzu?

Garapen iraunkorra gezur hutsa da. Gobernu guztiek erraten dute garapen iraunkorra bultzatzen dutela, baina gero konturatzen zara AHT, zentral termikoak, autobiak eta orain arte egindako txikizioak zaku horretan sartzen dituztela.

Aldaketa klimatikoaren aurkako borrokan, beharrezkoak ikusten dituzu Al Gore bezalako pertsonaiak, mezua zabaltzeko? Sinesgarri egiten zaizu halakoen diskurtsoa?

Munduko estatu inperialista eta xahutzaileenaren presidenteorde izandako politikari baten diskurtso "ekologista" nekez izan daiteke sinesgarri; are gutxiago bere etxeen elektrizitate eta gasen gastuak hogei familiakoen adinakoa bada. Berak darabilen lurraren diagnostikoa ez da berria, ezta berritzailea ere, duela 25 urte baino gehiago zientzialariek azaldu baitzuten. Benetako egia deserosoa da aldaketa klimatikoari galga jartzeko gure bizimodua errotik aldatu behar dugula. Eta hori ez da inondik ere azaltzen Al Goreren diskurtsoan.

Halako pertsonaiek ez ohi dute sistema zalantzan jartzen. sisteman oinarrituz aldaketa klimatikoaren kontra egitea posible dela uste dute. Zuk ere hala uste duzu, ala ezinbestekoa da iraultza egitea? Eta, hala bada, nola egin iraultza hori?

Bistan da iraultza ekologikoa ezinbestekoa dela. Sistema hau sostengatzen duten kableak erabat moztu behar ditugu, kontsumokeriaren deseraikuntza eta garapenkeriaren desheziketa bultzatuz. Egungo ekonomiaren jainko ahalguztiduna hondoratu behar dugu. Komunitate autosufiziente, deszentralizatu eta autogestionatuetan oinarritutako jendartea sortu behar dugu, Amalurrarekiko eta beste herriekiko errespetuan, teknologia bigunak erabiliz eta hurbiltasuna landuz. Erronka handia da baina gure etorkizuna jokoan dago.