«Negozio txarra egin du Nafarroak Itoitzekin»

Itoizko urtegiaren aurka hasieratik lan egin du Pedro Arrojok (Madril, 1951). Uraren Kultura Berria fundazioko bultzatzaile nagusietako bat da.

Zuk zuzendu duzu Rosario Brinquisen lana. Zer deritzozu?

Bazela garaia lan hori egiteko. Denborak erakutsi du arrazoi osoa genuela Itoizko urtegiari ezetz erraten genionok. Brinquisen lanak horixe ondorioztatu du. Hortxe daude datuak. Paperean jasota.

Urtegia egina dago, ordea, eta Nafarroako ubidearen lehen fasea ere bai.

Proiektu horiekin negozio hagitz txarra egin du Nafarroako gizarteak. Kudeaketa publikoaren bertze hainbat esparrutan ikusi duguna ikusi dugu proiektu horren atzean ere: uraren kudeaketa pribatizatu egiten dela, baina ez oro har, baizik eta bakarrik inbertsioa egiten duenarentzat errentagarritasuna bermatuta gelditzen den ataletan. Itoizko urtegia eta Nafarroako ubidea arrakasta handitzat aurkeztu dituzte Nafarroako agintariek herritarren aurrean; kontuak egin, eta agerian gelditzen da jarritako diruaren %80tik goiti ez duela berreskuratuko estatuak. Nafarroako gizartea ez da nekazaritza gizarte bilakatuko proiektuon eskutik. Eta sortu diren lanpostuen kopurua hagitz eskasa da.

Inbertsioa egin duenaren errentagarritasuna aipatzen duzunean, itzalpeko ordainsariaz ari zara, ezta?

Bai. Itoitzen, batetik, berreskuratzeko inolako asmorik gabe jarri den diru publikoa dugu. Dirutza. Bertzetik daude ustez bitartekaritza lana egiteko sortu diren enpresa publikoak, Aguacanal adibidez. Enpresek osatutako finantza egitura oso bat dago hor, eta diru publikoa erabiltzen du. Hirugarrenik, sektore pribatua dago. Pribatua denez, hor inork ezin du dirurik galdu. Eta, horregatik, esparru hori pribatizatu egiten da, eta ura negozio bilakatzen da. Argi dago Itoitz egiteak dirutza publikoa xahutuko duela; baina enpresa pribatu horiek daude neurgailuak dauden tokian. Kobratu ahal izanen duten tokian. Merkatua bereganatzen dute, eta, funtsean, monopolioa dute. Onurak pribatizatu egiten dituzte, eta galerak, berriz, gizartearen esku uzten dira. Enpresa horiek daude ura banatzen den tokian. Nekazariak ura jasotzeko ordaindu egin behar du.

Eta nekazarientzat errentagarria da proiektua?

Ez. Ustez, Nafarroako ubidearekin Nafarroa paradisu bilakatu behar zuten; denetarik erein eta landu ahal izanen zela erraten zuten proiektuaren bultzatzaileek. Baina errealitatea ez da hori. Errealitatea da guk aspaldi erran genuena, Europak diruz lagundutako laboreekin ari direla lanean. Horrekin ezin da Itoitzen eta ubidearen gisako obra bat ordaindu.

Lehen fasea baino ez dago egina; bigarrena berraztertu behar omen dute. Zer deritzozu?

Nik ez dut uste bigarren fasea eginen dutenik. Ez dute onartu nahi atzera egin behar dutela, baina ari dira proiektua bazter uzteko bidea bilatzen. Bertzeak bertze, dirurik ez dagoelako.

Bigarren fasea egiten ez bada, agerian geldituko da proiektu osoa.

Lotsagarria da Itoitzekin gertatu dena. Nik uste dut eztabaida sakona eta zabala behar dela proiektuari buruz.

Zaila da, oraindik ere, halako eztabaida bat martxan jartzea?

Bada, bai. Kosta egiten zaigu gaizki egin dena agerian uztea. Proiektu batek ez badu ustez eman behar zuena ematen, norbaiti eskatu beharko genioke erantzukizuna. Baina hori hemen ez da gertatzen. Autokritikarako gaitasunik ez da. Baina kontua hori da; milaka milioi xahutu dugula, eta zertarako? Proiektua justifikatuko lukeen lanposturik ere ez da sortu. Erantzukizun politikoak badira.