Momentu honetan, Baionako presondegian diren hamar bat preso defendatzen ditu Sebastien Binet abokatuak. Aitzineko urteetan ere preso gehiagoren defentsa hartu izan du, batzuetan administrazioaren kontra, baldintza txarren salatzeko eta kalte-ordainen kausitzeko. Joan den urtean, mediatizatu zen kasu bat eraman zuen: Baionako preso ohi batek 25.000 euroko kalte-ordaina galdetu zuen bizi-baldintza txarrengatik.
Anitz aipatu zen kalte-ordainak galdetzen zituen preso baten kasua. Afera oroitaraz zenezake?
Lehenik, jakin behar da prozedura 2010ean hasi zela; hor hasi zen lehena, baina ez zuen burura eraman beste prozedura baten ondorioz [beste kalte-ordainak kausitu baitzituen]. Laburbiltzeko, preso batek erran zidan bere bizi-baldintzak ahalkegarriak zirela; paretetan ustelkeria bazela, hiru zirela ziega bakoitzean... Iduri zitzaidan nazioarteko eta Frantziako arauen arabera begi bistakoa zela hutsegiteak bazirela administrazioaren aldetik. Arazoak anitz ziren: gainpopulazioa, aireztatze eskasa, higiene txarra eta arratoiak ere baziren.
Baionako presondegia hain zaharra izateari lotua ote da higiene eskasa?
Uste dut baietz, besteak beste. Batetik, zaharra izateari, baina baita ere ez delako egokitua hainbeste pertsona hartzeko. Lanak egin daitezke, baina estatuak ez du aski diru edo aski borondate lan horien egiteko. Dena egina da sanotasunik eza mantentzeko.
Higiene txarrarengatik eritasunak izan ote dira?
Bai, badira kasuak. Ezkabia eta tuberkulosi kasuak izan dira. Abokatu batzuek ere, presondegian egin bisiten ondorioz, ezkabia ukan dute.
Administrazioko langileek erran izan dute ezkabia kanpoan ere harrapa daitekeela...
Bistan da, baina aski harrigarria da ikustea Baionako abokatu elkargoko bi kidek bisitak egin ondotik harrapatu izana. Gainera, uste dut OIP eta abokatuen elkargoko buruaren artean egin zuten azken bilkuran erran dudana konfirmatu zutela.
Badira erakundeak Baionako administrazioaren gainetik. Egoera horren saihesteko ez da aski?
Nik ogena ez diot presondegiko zuzendariari egozten, ezta ere zaindariei —haiek ere bizi-baldintzez sufritzen baitute—... Nik ogena egozten diot estatuak presondegi eta arrastatze zentroekiko duen interes eskasari. Horri eta ahalei egozten diet egoera hau. Uste dut horrekin denak ados direla, zeren eta oraingo justizia ministroak presondegia lehentasunetan ezarri baitu.
Defendatu dituzun presoen salaketak higiene kontura mugatzen dira?
Gauza gehiagotara. Higieneaz gain, gainpopulazioa ere bada —Baionako presondegia %70ez gainpopulaturik egon izan da—: arau guztien gainetik hiru preso badira bederatzi metro karratutan. Bada aireztatze arazo bat partez konpontzen hasi direna. Gainera, gizarteratzea hobeki egin dadin behar liratekeen zerbitzuak eskas dira, familiaren bizia ez da zaindua, ez dute intimitaterik, komunak besteen agerian dira... Pertsona bat atxilo aldian mespretxatua edo gaizki tratatua bada, nahi ala ez, aterako delarik, ez da baldintza onetan izanen gizarteratzeko. Zinez bada zailtasun bat.
Genepi elkartearekin hori ari da gertatzen: ikasturte honetan tailerrak egiteko ezin izan dira oraindik Baionako presondegian sartu...
Bai, gizarteratu nahi ditugu kurtsoak emanez edo beste, eta administrazioak uko egiten du. Edo arazoa soilik administratiboa da, eta horrengatik gizarteratze prozesua trabatuko da, edo ez da nahirik... edo bestela administrazioak ez du nahi ikus dadin presoak nolako baldintzatan bizi diren, hori ere izan daiteke.
Badu orain zenbait urte presondegi hori ezagutzen duzula. Hobekuntzak ikusi dituzu?
Bai, dudarik gabe. Ni pozik naiz oraingo zuzendariarekin, lan batzuk eginak direlako. Beharbada lehenago ez zuten ahalik, baina aitzina eman diren ekintzek bultzatu dituzte lanak egitera. Oraindik gehiago poztuko naiz presoek ez dutelarik gehiago bizi-baldintza txarrik salatuko. Defentsa lan horretan pertsona batek bere duintasuna hunkia sentitzen duelako kalte-ordainak ukan ditzan nahi dut, baina ere baldintzen hobetzea ikustea; bi helburuak badira.
