Diruaren arkeologia

Produktuen trukea ordezkatzeko lehen urrezko eta zilarrezko txanponak Lidian egin ziren, duela 2.600 urte inguru, gaur egungo Turkia mendebaldean. Garai hartan, ordea, Greziako kulturaren parte zen Lidia. Hiri estatu bakoitzak bere dirua sortu eta erabili zuen, harik eta Mazedoniako Filipo erregeak, Alexandro Handiaren aitak, Grezia batu eta dibisa bakarra ezarri zuen arte. Aitaren ohiturari jarraituz, diruaren alde batean agintariaren aurpegia zizelkatzeko ohitura zabaldu zuen Alexandrok. Paperezko dirua, berriz, dezente geroago asmatu zuten txinatarrek, IX. mende inguruan. Egungo kontzeptu ugari ulertzeko eremu oparoa da diruaren historia. Etimologiari kasu eginez erraz topa daiteke diru hitzaren atzean denarius dagoela, erromatarren garaiko zilarrezko txanpona. Soldata berbaren jatorrian ere erromako beste txanpon bat dago, latinez solidus zeritzona. Gutxi gorabehera 25 denarioren balioa zuen solidus batek. Bestalde, ingelesezko salary, frantsesezko salaire eta gaztelerazko salario berbak latinezko salarium-etik datoz. Egiptoko inperioaren garaian gatzetan ordaintzen zieten soldata langileei, gatza haragia eta arraina kontserbatzeko produktu preziatua zelako. Erromatar inperioan ere ohitura bera izan zuten soldaduei ordaintzean, eta horregatik deitu zioten salarium lanaren hileroko ordainari.